De Tuin Land en Yzigt buiten de Haarlemmer Poort (1825), Cornelis de Kruyff
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
In het in of vanaf 1825 door Fr. Buffa & Fils uitgegeven Vues choisies d’Amsterdam et ses Environs, Dessinées d’apres nature par C. de Kruyf et autres artistes is de hierboven staande prent opgenomen. Ook bestaan er drie gelijkende tekeningen,
De tuin Land- en IJ-zicht
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
De tuin Land- en IJ-zicht
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
Kopie of voortekening van De Tuin Land en Yzigt buiten de Haarlemmer Poort (1826), Cornelis de Kruyff Bron: Beeldbank Noord-Hollands Archief
Over Land- en Yzigt wist ik niets, maar de ‘oude krant’ (delpher.nl) brengt ‘nieuws’.
De oudste door mij gevonden vermelding staat in de Amsterdamse courant van 8 juni 1793: ‘Fredrik Kuhn, Castelein in de herberg ‘T YZIGT, by de Haarlemmerpoort, binnen deeze stad, heeft thans in gereedheid zyn overheerlyke overdekte en extra fraaije open kolfbaan, en een fraai billiard. Zyn huis is zeer geschikt tot het houden van burger-wachts en andere partyen, collegien, concerten, enz.’
De weekelyksche nieuws-post: vrijheid, gelijkheid, broederschap van 5 januari 1797 noemt de herberg in een heel ander verband: ‘Aan de Haarlemmer Poort, is een molenaars zoon, van 17 Jaar welke zich op de ommegang te digt onder ’t beriek van de wieke van de moolen begeven had, door de wieke opgenomen, en in de herberg ’t Yzigt, in de open kolfbaan neer gegooit, en was subied overleeden’.
Een verkoopadvertentie in de Opregte Haarlemsche Courant van 20 februari 1827 brengt de groei van het lokaal Land- en IJzicht naar voren: ‘geheel nieuw gebouwde hechte, sterke en weldoortimmerde Huizinge, pragtige muzijk-tempel, chinesche tent, tuinhuis, paarden-stalling, schuur, volliere, stalling voor koebeesten, entreehuisje, tuin en verdere betimmering, berastering, bepoting en beplanting…’
Op 1 april 1830 brandde de herberg af (Middelburgsche courant 6 april 1830). De naam IJzicht werd vervolgens overgenomen door de naastgelegen/nabij gelegen herberg Hannover. Tot slot duikt dezelfde naam in 1848 op voor een herberg/lokaal aan de Diemerdijk buiten de Muiderpoort: er is sprake van de opening van ‘Tuin Land- en IJzigt’, ‘waarin een fraaije koepel met een zeer ruim uitzigt en brillante wandelwegen’ (Algemeen Handelsblad 13 mei 1848). De naam is dezelfde, de locatie een andere.
Jan Holwerda
Uitsnede met de ‘muzijk-tempel’ en denkbaar de eerdere ‘billiard'(zaal)?
Bron: Beeldbank Noord-Hollands Archief
In het Singer Museum in Laren is vanaf vorige week tot en met 8 januari een tentoonstelling gewijd aan de Kunsthandel Buffa en Zonen, getiteld ‘Schoonheid te koop’. Op deze tentoonstelling hangen prenten van kastelen en buitenplaatsen uit de serie ‘Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden’ uit ca. 1850-1854, eveneens door Buffa en Zonen uitgegeven. Het blijkt bij nadere bestudering dat deze serie alleen kastelen en buitenplaatsen met een grote bocht rond Arnhem bevat (van Wageningen in het westen tot Apeldoorn in het noordoosten), afgezien van twee die er wat uitspringen, Slot Rossum en Het Gotisch Gebouw. Deze Amsterdamse prentenserie uit 1825-1830 ‘Vues choisies d’Amsterdam et des Environs’, Dessinées d’apres nature par C. de Kruyf et acuters artistes, bevat voornamelijk stadsgezichten (incl. het Wertheimpark) en geen buitenplaatsen, behalve dus de hier afgebeelde prent van Land- en Yzicht en een gezicht van het Havenrak in Broek in Waterland met de bekende theekoepel . Ook gaven Buffa en Zonen nog vier prenten uit van de koninklijke paleizen Huis ten Bosch, Paleis Noordeinde, Paleis Soestdijk en Paleis Het Loo.
Ik heb net over Buffa en de Gelderse buitenplaatsen een column geschreven voor het tijdschrift van de Kastelenstichting ‘Kasteel en Buitenplaats’, getiteld ‘Kunsthandel Buffa en Zonen, uitgever van prenten rond Arnhem’, dat begin december zal verschijnen. CO.
Grappig, was me niet van die tentoonstelling bewust. Natuurlijk wel van de Buffa platen van kastelen en buitenplaatsen ‘rond’ Arnhem; altijd weer mooi.