Portret Jakoba Mulder door Willem den Ouden Bron: Amsterdam Museum
zie ook #020today: Jakoba Mulder. Portret van eerste vrouwelijke stedenbouwkundige

OVERGENOMEN (delen)
Het is 1961, de lente is begonnen. Stedenbouwkundige Jakoba Mulder beschrijft de aanleg van de Westelijke Tuinsteden in het vakblad Werk in Uitvoering, de gemeentelijke uitgave van de Dienst Publieke Werken. De eerste bomen staan in de aarde, er is 1.000 ha bouwgrond opgespoten, qua omvang gelijk aan Enschede of Tilburg. De groene openbare ruimtes zijn ingetekend; zij heten dan nog ‘ontspanningsgebieden’, om de bevolking te dienen. Die jonge boompjes van toen zijn nu volwassen bomen van soms 50 of 60 jaar oud. De Tuinsteden zijn daadwerkelijk groen geworden.

De verkennende expositie ‘Het Groen en de Tuinsteden’ verdiept zich in de gedachten achter al dit groen. Jakoba Mulder had vanaf 1930 stevig de regie in handen over de vormgeving en uitvoering van de groenvoorzieningen. Mien Ruys legde er prachtige tuinen aan.

Landschapsarchitect Yttje Feddes is op 27 oktober te gast tijdens het Van Eesterengesprek #53 om in te gaan op vragen als: Hoe kun je de groene kwaliteiten van een stadsdeel als Nieuw-West inzetten, herstellen en versterken in de stad die Amsterdam vandaag is en in de toekomst wil zijn? Welke kansen liggen er?

Annemiek Langendoen van Hollandsgroen – die een belangrijk deel van de groenvoorziening in Nieuw-West, waaronder vooral de vele hoven die het stadsdeel rijk is beheert – zal op 24 november tijdens het 54e Van Eesterengesprek spreken over ontwerp, aanleg en onderhoud van groenprojecten in Amsterdam.

Landschapsarchitect Pieter Boekschooten die onder meer de Bretten en Tuinen van West heeft ontworpen zal op donderdagavond 15 december tijdens het Van Eesterengesprek #55 verhalen over de niet-uitgevoerde delen van het Amsterdams Uitbreidingsplan. In gebieden als Tuinen van West, het Sloterpark, de Bretten en de Oeverlanden-Noord heeft de natuur namelijk vrij spel gekregen nadat de oorspronkelijke ideeën op de tekentafel waren blijven liggen.

Expositie: vanaf 21 oktober tot begin 2017
Vrijdag en zaterdag 13:00 – 17:00 uur
Elke eerste zondag van de maand 13:00 – 17:00 uur

De expositie Het Groen en de Tuinsteden is onderdeel van het najaarsprogramma Groen in West, met lezingen, excursies en andere activiteiten rond het thema groen. Kijk voor het volledige programma in de agenda.

Beplantingsplan van Mien Ruys voor de Bakemabuurt Bron: vaneesterenmuseum.nl

Jan-Willem van Velzen reageerde enige malen op het eerdere bericht over de wonderboom van Elswout. Hij heeft een artikel samengesteld op basis van zijn uitvoerige studie ten aanzien van de verschillende afbeeldingen, met zijn gedachten en inzichten, zijn argumentatie en afsluitend een diepgaand stuk over ‘boomsymboliek’. Het lezen meer dan waard en hier te downloaden.

Buitenplaats met stellingmolen (ca. 1760-1775, Diemermeer?)
Bron: Geheugen van Nederland  klik hier voor inzoomen

Bedrijvigheid op buitenplaatsen kennen we, maar deze is toch wel extreem. In dit geval staat er geen molen bij de buitenplaats, maar daar bij die molen… staat een buitenplaats. De afbeelding zit in Bijzondere Collecties Leiden van Universiteitsbibliotheek Leiden. Er staat vermeld: ‘In een oude objectbeschrijving wordt Diemermeer als locatie gesuggereerd.’

Van de combi buitenplaats-molen kom je haast vanzelfsprekend op die bekende combi molen-tuin van molen De Hooiberg op het bolwerk Slotermeer aan de Singelgracht te Amsterdam; de afbeeldingen zeggen genoeg.
Jan Holwerda

Molen De Hooiberg op het bolwerk Slotermeer aan de Singelgracht (1765-1775), Reinier Vinkeles
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam  klik hier voor inzoomen

De tuin van molen De Hooiberg op het bolwerk Slotermeer (1765-1775), Reinier Vinkeles
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam  klik hier voor inzoomen

INGEZONDEN (op basis van)
Een symposium met een programma dat geen tuinhistorisch onderdeel kent, maar hier toch even naar voren wordt gebracht. Aanleiding voor het symposium is de afronding van de inventarisatie van het familiearchief Bentinck (15e – 19e eeuw). En Bentincks en locaties met dan wel uitingen van tuinkunst is natuurlijk een gekende combinatie. Op het symposium wordt het eeuwenlange grensoverschrijdende karakter van het geslacht Bentinck naar voren gebracht en staan de schijnwerpers op de rol en positie van Charlotte Sophie Bentinck Reichsgräfin von Aldenburg (1715-1800), die in 1733 met Willem Reichsgraf von Bentinck (1704-1774) huwde.
Het Gelders Archief publiceert de toegang van het familiearchief Bentinck in de loop van 2017 op de website. Op dat moment is het ook familiearchief raadpleegbaar in de studiezaal.

Het Gelders Archief en Landgoed Middachten nodigen u van harte uit om het symposium te bezoeken:
Symposium ‘The world of the Bentincks’
18 november 2016, 10.00 – 17.10
Kasteel Middachten
Landgoed Middachten 3 6994 JC De Steeg, 026-4952186.
Kosten 35 euro. Plaatsing in volgorde van aanmelding.
De voertaal tijdens het symposium is Engels.
Zie ook Gelders Archief en deze PDF.

Gisteren vond de uitreiking van de Ithakaprijs en het Ithakastipendium 2016 plaats (beide groot € 5.000,-). De laatste werd niet uitgereikt omdat er dit jaar geen passende inzending was. Het stipendium werd doorgeschoven naar de prijs en daarmee was er ruimte voor twee winnaars:

Kees van der Leer en Henk Boers met Huygens’ Hofwijck. De buitenplaats van Constantijn en Christiaan. Volgens de jury: ‘het mooiste boek en meest fascinerende verhaal’.

Martin van den Broeke met Het Pryeel van Zeeland. Buitenplaatsen op Walcheren 1600-1820. Volgens de jury: ‘wetenschappelijk de meest diepgaande en gedegen studie’.

Zie ook het bericht en de link naar het juryrapport op skbl.nl.

Slot Schaesberg, impressie pioniersfase  Bron: www.slotschaesberg.nl

OPGEPIKT

Platform Kastelen & Buitenplaatsen
Thema: Voorburchten. Onbekend maar toch bemind
11 november 2016 – 14:00 tot 17:00
RCE, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

14.00-14.10 Opening en programmatoelichting, dr. Fred Vogelzang
14.10-14.40 De voorburcht als erfgoed en als bron van informatie. drs. Jan van Doesburg en dr.ir. Taco Hermans
14.40-15.05 De ruïne van Brederode. Verkennend onderzoek naar het draagvlak, het programma, de locatie en de vorm van een nieuw te bouwen bezoekersruimte op het terrein van de ruïne: hoe verhoudt een nieuwe toevoeging zich tot het historische gebruik van en de historische bebouwing op de voorburcht en voorhof? drs. ing. Natasja Hogen en ir. Peter Rutten
15.05-15.25 Theepauze
15.25-15.50 Kasteel Assumburg. Nieuwbouw Het Koetshuijs op de voorburcht met gebruikmaking van de overblijfselen van het oorspronkelijke koetshuis. Wouter de Haas
15.50-16.15 Slot Schaesberg. Herbouw voorburcht in oorspronkelijke staat en huidig gebruik voorburcht voor activiteiten. Aryan Klein
16.15-16.40 Kasteel Spreeuwenstein. Geplande nieuwbouw op de voorburcht in relatie tot het herstel van de hoofdburcht. Bert Tuk, eigenaar kasteel Spreeuwenstein
16.40-16.55 Discussie
16.55-17.00 Speakerscorner en afsluiting door de dagvoorzitter
17.00 Borrel
Aanmelden met dit formulier.

Nieuwe bezoekerscentrum bij kasteel Assumburg  Bron: www.mooinoord-holland.nl

Elswoud De wonderboom (1776), Pieter van Loo  Bron: beeldbank Noord-Hollands archief

Het fenomeen ‘de wonderboom van Elswout’ en de afbeeldingen kende ik al wel, alleen de laatste afbeelding nog niet. En die is op een geheel eigen wijze charmant, vandaar deze weblog. De benaming wonderboom zal te maken hebben gehad met het grillige karakter. Al dan niet natuurlijk, want het zou een boombundel of boomboeket kunnen zijn geweest. Meer over dit fenomeen in onder andere Bijzondere boomvormen in historische parken van Lucia Albers.
Jan Holwerda

Gezicht op de wonderboom en de vijver op de buitenplaats Elswout (1791), Paulus van Liender  Bron: beeldbank Noord-Hollands archief

Gezigt op de zogenaamde Wonderboom, op de Hofstede Elswoud (1798-1803), Pieter van der Meulen Bron: beeldbank Noord-Hollands archief

De zoogenaamde wonderboom op Elswoud (1855), C. Gronemeyer Bron: Bijzondere Collecties Leiden

Het Gotische gebouw, uit Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden (ca. 1845)  Bron: beeldbank Gelders Archief

Naar aanleiding van de weblog van gisteren ‘bladerde’ ik weer eens door Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden. In de serie zit ‘Het Gotische gebouw’. Ik heb me vaak genoeg afgevraagd waar dat moet hebben gestaan. En nu lees ik in de omschrijving van Bijzondere collecties Leiden: ‘Een neogotisch gebouw, niet te lokaliseren.’ Dat vormt dan toch een uitdaging.
Aangezien vrijwel alle afbeeldingen buitenplaatsen in de regio Arnhem betreffen, moet ‘Het Gotische gebouw’ daar toch ook zijn geweest. Toch nooit tegengekomen en toch ook net zo snel gevonden. Het betreft de niet meer bestaande villa Eikenhorst aan de Hoofdstraat te Velp.

Eikenhorst zal zijn gebouwd onder Willem Landmeter Havelaar (Rotterdam 1796 – Velp 1875) en Jacoba Aletta Charlotta Everdina van Teijlingen van Kamerik (Rotterdam 1823 – Velp 1893). In de Rotterdamsche courant van 8 juni 1843 vind ik het een eerste maal genoemd. In 1893 kwam ‘de goed onderhouden en solied, in gothischen stijl gebouwde Villa „EIKENHORST” …, bestaande in Heerenhuis en afzonderlijk staand Koetshuis en Oranjerie, met fraai aangelegden Tuin’ te koop. Niet lang daarna was er een ‘Kost en dagschool voor meisjes’, later ‘jongedames’, gevestigd. In 1902 volgde verkoop en afbraak omwille van de aanleg van de Havelaarstraat.
Jan Holwerda

Villa Eikenhorst aan de Hoofdstraat te Velp (1880-1890)
Bron: beeldbank Gelders Archief

De Bloemmarkt, uit Vues choisies d’Amsterdam…

GETIPT door Carla O.
Carla noemt de tentoonstelling over de Kunsthandel Frans Buffa en Zonen, in Het Singer Museum Laren (op oldenburgers.nl).

Met name ook omdat Buffa en buitenplaatsen een combi is die we kennen, van onder andere de volgende werken. De eerste is Vues choisies d’Amsterdam et ses Environs, Dessinées d’apres nature par C. de Kruyf et autres artistes. Dit betreft een serie van 45 aquatinta’s, verschenen in of vanaf 1825, met enkele tuinhistorisch bekende afbeeldingen, zie ook weblog 20 sep 2016. Een digitale versie van het boek vind u hier.

Daarnaast is er natuurlijk het bekende Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden, opgedragen aan Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden, Groot-Vorstin van Rusland. Dit werk met buitenplaatsen uit de (grote) regio Arnhem verscheen in afleveringen, vanaf 1847 (in 1855 waren er in ieder geval 9 afleveringen). Een digitale versie van de serie vind u hier en hier een tweede in kleur.
Jan Holwerda

Bilioen, uit Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden…

Noem het een open brief 🙂 aan alle archieven, beeldbanken en soortgelijks, mede naar aanleiding van de vernieuwing van de websites van Geheugen van Nederland (vorige week) en het Gelders Archief (vandaag).

Vandaag de dag is veel digitaal beschikbaar. Archiefbeschrijvingen, soms archiefstukken, beeldmateriaal, kaarten, kranten enz enz. En even tussendoor, veel meer, lees heel veel meer, is dat nog niet! Dus nooit vergeten, in die archieven ligt nog veel meer (dus archiefbezoek hoort er nog steeds bij!)

Nou is die data in al die digitale systemen doorzoekbaar (als het goed is). Prachtig. Je kan vaak met verschillende criteria zoeken, denk aan woorden in de titel of beschrijving, naam van de maker, vaak ook op periode enz. Mooi. Maar het resultaat is zo goed als de beschrijving van stukken is. Zoeken met ‘Beeckestijn’ levert van alles betreffende Beeckestijn (en dan meestal alleen met die schrijfwijze). Maar als de beschrijving van zeg een hele mooie oude foto van Beeckestijn heel summier is, bijvoorbeeld ‘buitenplaats Velsen’, dan levert jouw zoekactie niet die hele mooie oude foto op.

Dit alles terzijde. Want in mijn beleving is er nog een groot gemis. Het ‘Zoeken’ is eigenlijk gericht op de bezoeker en niet zo zeer de onderzoeker (of de frequente bezoeker). Stel je zoekt de eerste keer met ‘Beeckestijn’ of het woord ‘buitenplaats’ of ‘Zocher’. Dan krijg je resultaat (of niet). Maar de digitalisering staat niet stil, steeds meer komt digitaal beschikbaar. Steeds opnieuw moet of wil je even een kijkje nemen naar nieuw beschikbaar gekomen materiaal, zeker als onderzoeker. Dus je gaat opnieuw zoeken met ‘Beeckestijn’, ‘buitenplaats’ of ‘Zocher’. Maar dan krijg je weer alles en heel misschien iets nieuws. En als er al iets nieuws is staat dat waarschijnlijk ergens willekeurig tussen het al eerder beschikbare en geziene materiaal. Daarom moeten al die zoeksystemen worden uitgebreid met het zoekcriterium ‘datum toevoeging’ (‘datum digitalisering’) of met een sortering op ‘datum toevoeging’. Dan valt te zoeken naar ‘Beeckestijn’, ‘buitenplaats’ of ‘Zocher’ vanaf bijvoorbeeld datum 01-01-2016 en wordt alleen al het recent toegevoegde materiaal gevonden en hoef je alleen dat te doorlopen. Met als resultaat in kortere tijd meer zien en een veel grotere kans op dat heerlijke gevoel bij een prachtvondst.
Met een sortering op ‘datum toevoeging’ met het meest recente bovenaan bereik je natuurlijk hetzelfde.

boekwinkeltjes.nl is een voorbeeld. Je zoekt een bepaalde titel of alle publicaties met ‘Beeckestijn’, ‘buitenplaats’ of ‘Zocher’ in titel of beschrijving. Dat werkt prima, maar op een gegeven moment wil je alleen recent toegevoegde titels zien. Een mail met de vraag om een extra sorteringsveld leverde een extra sorteeroptie: sorteren op ‘Laatst toegevoegd’. Dan staan de recente toevoegingen bovenaan en na een aantal titels of pagina’s met titels begin je titels van een voorgaand bezoek te herkennen en hoef je de gevonden titels niet verder na te lopen.

En als ik dan toch wensen mag hebben, bouw naast gebruik van ‘datum toevoeging’ iets in met ‘datum laatste wijziging’. Daarmee kunnen stukken of afbeeldingen die recent een gewijzigde omschrijving of andere aanpassing hebben gekregen snel worden opgediept. (Overigens was deze optie in de eerdere websiteversie van het Gelders Archief als sorteringsoptie al beschikbaar gekomen, maar is ie wat onhandig in gebruik).
Jan Holwerda

(Toen ik nog databases bouwde had ieder record een data_added en een last_update_date. In zo’n geval is de data al beschikbaar en moet je alleen nog iets aan de front end zijde doen)