Het jaar is bijna ten einde, tijd om even te zien wat er zoal aan tuinhistorische publicaties is vastgelegd in wat voorheen TuinPad heette, van WUR Speciale Collecties. Dat doe je via de Groenekennis database; zie hier. Voor 2016 zijn er 43 vastgelegde publicaties, met nalopen zie je welke je hebt gemist…

Overigens, 2015 kende 109 (zie hier) en 2014 101 (zie hier) geregistreerde publicaties. Is er in 2016 minder geregistreerd of minder gepubliceerd? Ons boek Tuingeschiedenis in Nederland II kun je eventueel zien als een bundeling van 24 artikelen. Kijk, daarmee druk je het totale aantal voor 2016 met meer dan 50% omhoog 🙂

Waar een eerste serie is is toch ook nog een tweede, van na 2000.
Jan Holwerda

Groninger borgen (2002)  Bron: collectie Jan Holwerda

Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland (Voorburg, 2005)  Bron: collectie Jan Holwerda

De Heeren van De Werve, De Binckhorst en De Loo (Voorburg, 2005)  Bron: collectie Jan Holwerda

Noord-Hollands Arcadia (Velsen-Zuid, 2005)  Bron: collectie Jan Holwerda

Wijkse kunstenaars aan het Hollandse en Pruisische hof in de zeventiende eeuw (Wijk bij Duurstede, 2006)  Bron: collectie Jan Holwerda

Bloemen onder de loep (Haarlem, 2007)  Bron: collectie Jan Holwerda

Maria Sibylla Merian & dochters (Amsterdam, 2008)  Bron: collectie Jan Holwerda

Het jaar van de historische buitenplaats 2012  Bron: collectie Jan Holwerda

Zicht, kijkend in enigszins zuid- zuidwestelijke richting, met de colonnade en de kapel in één blik te zien. Bron: De Triomf van Beeckestijn, Andries Vonk

Over Beeckestijn valt steeds opnieuw iets te zeggen (zie recente bulletin). Deze week kwam ik de volgende PDF tegen: De Triomf van Beeckestijn. Nieuwe inzichten omtrent het gebied rondom de Colonnade, de Kapelwoning en het westelijk einde van de centrale zichtas anno 1771/72 op grond van bronnen- en literatuuronderzoek (download PDF). Van de hand van Andries Vonk, (cultuur)historicus, vrijwilliger in de tuin van Beeckestijn en lid van het bestuur van de Stichting Vrienden van Beeckestijn.

Zijn conclusie luidt:
Gedetailleerde bestudering van de beschikbare gegevens doet vermoeden dat het reposoir met colonnade, Alenbeek èn voorplein een bescheiden eerste toepassing van een Griekse vallei in Nederland is, met politieke en symbolische connotaties, letterlijk en figuurlijk het hoogtepunt van de pittoreske rondwandeling in visuele en symbolische samenhang met het baldakijn van de kapel, de ferme ornée in de zuidwesthoek, het Eikencirkelbosket in de noordwesthoek en de hermitage en het astrolabium. Het is niet uitgesloten dat de colonnade destijds tevens fungeerde als belvédère, dus ook letterlijk als hoogste uitzichtpunt.

Zijn analyse van de kaarten gaat tot op details die vragen om zelf de kaarten op te vragen en in te zoomen. Gebruik daarvoor de volgende links:
Beeckestijn 1742, Jan Spruytenburgh
Beeckestijn blad 1 1772, Johann Georg Michaël / Caspar Jacobsz. Philips
Beeckestijn blad 2 1772, Johann Georg Michaël / Caspar Jacobsz. Philips

Boven: in doorsnede de axonometrie van het oplopen van het terrein, wat overdreven voorgesteld. Linksonder het huis en de droge kom. De centrale as is middenin in de lengte als het ware doorgezaagd. De streepjeslijn loopt parallel aan NAP.
Onder: axonometrische projectie van het schema van de perspectiefversnelling en de coulissenwerking in de centrale as. Voor de overzichtelijkheid zijn de bladerdekken in de axonometrie geabstraheerd tot blokken waar je doorheen kijkt. De heggen of hakhoutranden zijn getekend als hoge schermen. Beide schema’s niet op schaal, en niet in verhouding.
Bron: De Triomf van Beeckestijn, Andries Vonk

Wie wat bewaard heeft wat; wie opruimt komt wel eens wat tegen. In het verleden nam ik na het bezoeken van tentoonstellingen wel eens het tentoonstellingsaffiche mee. Niet consequent en helaas niet al die jaren. Helaas, helaas, want als ik ze nu op een rijtje zie… Leukkkk (al zeg ik het zelf)
Jan Holwerda

Haagse buitenplaatsen (Den Haag, 1992)  Bron: collectie Jan Holwerda

Rhenense tuinen en buitenplaatsen (Rhenen, 1992)  Bron: collectie Jan Holwerda

Arcadia in het Gooi (Hilversum, 1992)  Bron: collectie Jan Holwerda

Sierteelt door de eeuwen heen (Wageningen, 1993)  Bron: collectie Jan Holwerda

Hypnerotomachia Poliphili (Den Haag, 1994)  Bron: collectie Jan Holwerda

Klevische Gartenlust (Kleve, 1994)  Bron: collectie Jan Holwerda

Parkaanleg & stadsuitleg (Nijmegen, 1995)  Bron: collectie Jan Holwerda

wordt vervolgd…

Peepshow kasteeltuin

GETIPT (door Liesbeth M)
De komende veiling van Zwiggelaar kent o.m. 1737 [Peepshows] (Religieuze voorstelling) Peepshow bestaande uit 6 handgekleurde, gegraveerde paneeltjes door C.P. Maj van elk 7,5 x 9,5 cm., zonder adres maar waarschijnlijk Augsburg, M. Engelbrecht, ca. 1780, in later omslagje. Iets smoezelig en de verschillende laagjes van de paneeltjes laten los van elkaar, verder goed.
Met nog een soortgelijke peepshow van een kasteeltuin van hetzelfde formaat (mist 1 paneeltje en overigens dezelfde defectjes als voorgaande) (totaal 2). € 100 – € 200

Om het mechanisme zichtbaar te maken, hieronder de religieuze voorstelling.

Peepshow religieuze voorstelling

Peepshow religieuze voorstelling, bovenaanzicht

Cascade bulletin voor tuinhistorie 2016-2 is uit (het boek Tuingeschiedenis in Nederland II verscheen i.p.v. bulletin 2015-2 en 2016-1).

In dit bulletin vindt u drie bijdragen van twee auteurs.
De eerste bijdrage is van Jan Holwerda. Vorig jaar deed hij een mooie ontdekking met betrekking tot de identificatie van enkele platte gronden van aanleg van Gijsbert van Laar. Jan is verder gegaan met zijn speurtocht en doet hier van verslag; voorzien van geweldig beeldmateriaal.
Sandra den Dulk geeft ons een mooie inleiding op zowel het leven en werk van tuinarchitecte Tineke Bosma als op de ontstaansgeschiedenis van dierenpark Emmen
Tenslotte nog een bijdrage van Jan Holwerda; uit een reisverslag uit 1783 citeert hij een beschrijving van de aanleg van Beeckestijn bij Velsen.

De salon op Beekhuizen (Velp), D.J.T. Kerkhoff  Bron: balat.kikirpa.be

In 2005 hadden we een bericht betreffende een soortgelijke tekening n.a.v. een aankoop door het Gelders Archief, zie weblog 6 dec 2005. In 2013 was er een bericht van Elyze S. die een tweede ‘versie’ op de Fraeylemaborg in de collectie van jonkheer Henri van der Wyck zag, zie weblog 17 april 2013. En nu kom ik net een derde ‘versie’ tegen die in de collectie van Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België ligt. Ze hebben ‘m alleen niet weten te localiseren, de omschrijving zegt namelijk: Het park van het kasteel Marquette in Heemskerk.

De details en dus ook de verschillen worden nog duidelijker na inzoomen via resp. Gelders Archief, Van Diepen Museum en BALaT.
Jan Holwerda

  
Links: Beekhuizen theesalon (1817) D.J.T. Kerkhoff (de versie op Fraeylemaborg).
Rechts: Op de celon te Zien op Beekhuizen in Gelderland (1814), D.J.T. Kerkhoff
(versie in Gelders Archief)

Eerder was er de vooraankondiging Colleges Historische Buitenplaatsen en Landgoederen 2017. Nu zijn de actuele details bekend.

In de periode 9 feb – 8 jun 2017 (op donderdagen) zijn er eerst hoorcolleges, door Yme Kuiper en Elyze Storms-Smeets, en vervolgens colleges op locatie (Fraeylemaborg, Rosendael, Poptaslot, Prinsentuin, Voormeer, Oranjewoud, Oranjestein, Nijenhuis, Weldam, Nijenrode, Gunterstein). Data, tijden, details, literatuur enz zijn te vinden in de studiehandleiding PDF.
Deze collegereeks is ook toegankelijk voor externen. Aanmelden via het aanmeldingsformulier op de pagina Open colleges / contractonderwijs onder vermelding van vakcode LKA024B10 / vaknaam Historische Buitenplaatsen  en  Landgoederen.

Vogelvluchtgezicht van ‘s-Gravenhage, met de Koekamp met bergje (1730), G. van Giessen  Bron: haagsebeeldbank.nl

In Den Haag zijn grootse plannen om het Koningin Julianaplein naast het Centraal Station te voorzien van nieuwe hoogbouw, en het restant van het plein te vergroenen, maar tevens een verbinding met padenplan naar de Koekamp te bewerkstelligen. Reden om de geschiedenis van de Koekamp met het eeuwenoude hertenbestand onder de loep te nemen. De beschrijving kunt u hier downloaden.
Joost S.H. Gieskes

Familieportret Wijchgel van Lellens (1796), Gerardus de San  Bron: commons.wikimedia.org

Naar aanleiding van de reactie van Henriette vZ-dSL nogmaals Lellens. Het was Lucas Hammink die de borg van de familie Lohman kocht. Zijn weduwe Hermanna van Gesseler hertrouwde met Hendrik Louis Wijchgel. (En de familie Wijchgel van Lellens liet het Huis in 1897 slopen.) Via die Wijchgel van Lellens kom ik op een portret, gemaakt door Gerardus Xaverius de San. De San was een Vlaamse schilder die na het uitbreken van de Franse Revolutie van Brugge naar Groningen trok. Aldaar verbond hij zich aan Academie van Teeken-, Bouw- en Zeevaartkunde, als leraar Teekenkunst. Hij gaf les aan onder andere de latere tuinarchitect en pourtraitschilder Lucas Pieters Roodbaard. En als ik dan nog even verder ‘knoop’… Hermanna van Gesseler is een zus van Jan Ernst Willem van Gesseler. Hij was eigenaar van de eerste buitenplaats waarvan bekend is dat Roodbaard er als hovenier werkte: de buitenplaats Zandvoort, net onder de stad Groningen. Hier werkte Roodbaard in 1807, toen hij het verzoek indiende tot toelating tot de tekenacademie, als ‘gratis leerling’.

Op het in 1796 geschilderde portret staan Hendrik Louis Wijchgel van Lellens, zijn vrouw Hermanna van Gesseler en de dochters Enna en Hillegonda. Op de achtergrond van het familieportret is een schilderij met de borg zelf te zien. En dat schilderij is (denk ik) in de beeldbank Groningen te vinden: het schilderij in het schilderij.
Jan Holwerda

Schilderij van de borg Lellens  Bron: beeldbankgroningen.nl