Vijverhof (ca. 1900, Nieuwersluis)  Bron: Het Utrechts Archief

Verzoek van onze Cascade vriend Mia Hopperus Buma.
Naar aanleiding van allerlei ontwikkelingen rond de buitenplaats Vijverhof in Nieuwersluis, vlak boven Breukelen, is Mia zoekende naar historisch materiaal over de tuin van Vijverhof, materiaal dat ondersteunend kan zijn bij pogingen tot behoud van deze tuin.

Vijverhof is in de tuingeschiedenis overbekend door haar eigenaresse Agnes Block (u weet wel, van de eerste vruchtdragende ananas van Europa). In 1813 werd het terrein bij de ten noorden liggende buitenplaats Over Holland gevoegd en werden huis en overige opstallen afgebroken. In 1866 volgde afsplitsing van het zuidelijke deel en de bouw van het huidige huis Vijverhof. En ca. ca 1910-20 volgde weer een splitsing van dat perceel en ontstond ten noorden van Vijverhof Vijverhoeve. De tuinaanleg en vijverpartij van het huidige Vijverhof behoren in elk geval tot de oorspronkelijke tuinaanleg uit de 19de eeuw. Maar zou ook nog een onderdeel kunnen uitmaken van een eerdere tuinaanleg. Mia is zoekende naar meer informatie betreffende de tuinaanleg en bijvoorbeeld materiaal ter datering van de vijver.
Reacties kunnen naar Mia Hopperus Buma, info@miabuma.nl

Zwaanwijck met villa Johanna  Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Meest bekend van Zwaanwijck, door de ansichtkaarten, is wel het gebouwtje Villa Johanna; een kindervilla als speelhuis voor Johanna Nooder, het nichtje van eigenaresse Johanna de Pré-Theunissen.
Jan Holwerda

Zwaanwijck met villa Johanna  Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Kasteel op Zwaanwijck  Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Deze keer maar een foto, van het kasteel. Meer foto’s of ansichtkaarten met deze folly kwam ik helaas niet tegen.
Jan Holwerda

Kasteel op Zwaanwijck, uitsnede voorgaande foto
Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Chineesche koepel op Zwaanwijck  Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Op Zwaanwijck is de Chineesche koepel meermaals vastgelegd. In een verkoopadvertentie uit 1814 is overigens al sprake van onder andere een ‘Chineesche tent’.
Jan Holwerda

Chineesche koepel op Zwaanwijck  Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Chineesche koepel op Zwaanwijck, uitsnede voorgaande foto
Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Chineesche koepel op Zwaanwijck  Bron: internet

Zwaanwijck (Nigtevecht)  Bron: Het Utrechts Archief

De naam Zwaanwijck (Nigtevecht) kennen we tegenwoordig mogelijk het meest waarschijnlijk door zijn hoge BN-ers-gehalte aan (ex-)bewoners. Vroeger had het een ander BN (=byzonder nice) gehalte door zijn tuinversierselen/-gebouwtjes e.d. Of zo u wilt follies. Hier een eerste bericht van een korte serie met mooie plaatjes.
Behoefte aan meer achtergrond? Klik hier voor een artikel van de hand van dhr Lisman (vanaf p. 69) en hier voor een artikel van Juliette Jonker-Duynstee. Verder schreven natuurlijk onze Carla Oldenburger en Wim Meulenkamp ieder in hun respectivelijke versie over de Theekoepels en tuinhuizen in de Vechtstreek ook wat over de bouwsels op Zwaanwijck.
Jan Holwerda

Zwaanwijck met bijgebouwen  Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Miniatuur modelkeuken in het park van Zwaanwijck
Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Interieur van modelkeuken of poppenhuis van Zwaanwijck
Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

OVERGENOMEN (zie hier)

In de collectie van het Stadsarchief Amsterdam is een schat aan informatie te vinden over de rijke geschiedenis van volkstuinen in Amsterdam. Foto’s van de opening van het oudste volkstuinpark Tuinwijck uit 1912, familiekiekjes uit de jaren twintig van volkstuinparken Hofwijck en Nut en Genoegen, bijzondere brieven uit de Tweede Wereldoorlog van mensen die graag een oorlogstuintje willen, kleurrijke tekeningen van volkstuinen, en een schat aan foto’s van tuinders in hun eigen tuintje.

Een rijke bron is het archief van de Bond van Volkstuinders dat ondergebracht is in het Stadarchief. Hierin zitten bijzondere documenten over de oprichting van de bond, notulen van de eerste vergaderingen en pachtovereenkomsten met tuinders. De Bond van Volkstuinders bestaat op 18 augustus 2017 precies 100 jaar.

Presentatie in de Schatkamer, 22 juni – 3 september 2017
Meer Schatkamer, zie hier.

OVERGENOMEN

In 1709 kocht de schatrijke Amsterdamse koopman Christoffel Brants een buitenplaats aan bij Nederhorst den Berg. Brants had zijn kapitaal vergaard met de handel op Rusland en was daar tot de intimi van tsaar Peter de Grote gaan behoren. Uit bewondering voor de Russische heerser noemde hij zijn buitenplaats Petersburg. Een voor hem indrukwekkende gebeurtenis moet de ontvangst van de tsaar en tsarina op Petersburg zijn geweest. Brants werd in de Russische adelstand verheven. Hij was zeer actief in de lutherse gemeenschap en die werd dan ook rijkelijk bedacht in zijn testament. Petersburg echter werd afgestoten. Hoewel het buiten nog een tijd als zomerverblijf dienst bleef doen, ging de eens zo indrukkende buitenplaats aan het begin van de negentiende eeuw verloren. Daarin volgde Petersburg vele andere buitens aan de Vecht. Toch leeft de herinnering aan Petersburg voort en dit fraai geïllustreerde boek maakt duidelijk waarom Petersburg zo’n onuitwisbare indruk heeft achtergelaten.

Inhoud:
De voorgeschiedenis – Fred Vogelzang
Petersburg in een buitenplaatsenlandschap – Fred Vogelzang
Brants en Petersburg – Emmanuel Waegemand, m.m.v. Harry Donga
Petersburg: het huis, de bijgebouwen en de tuinversiering – Leo Wevers
De tuinen – Harry Donga m.m.v. Fred Vogelzang
De latere bewoners – Claudette Baar – de Weerd

Fred Vogelzang e.a., Buitenplaats Petersburg aan de Vecht, ISBN 9789074205078, 95 p.,  € 19,95
Zie hier voor details en bestellen.

INGEZONDEN
Op woensdag 11 oktober 2017 zal Stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) voor de derde en achtereenvolgende keer de Ithakaprijs en -stipendium uitreiken.
Onze stichting is door oud-staatssecretaris Mr. Els Veder-Smit in de gelegenheid gesteld om de zogenaamde Ithakaprijs in te stellen voor interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek rond Nederlandse kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen. Ook journalistieke (media) producties die dit cultuurgroen erfgoed breed en positief onder de aandacht hebben gebracht van een breed Nederlands publiek komen in aanmerking.
Het Ithakastipendium is beschikbaar voor onderzoekers die op uiteenlopende studiegronden onderzoek willen verrichten naar KBL op voorwaarde dat het onderzoek gepubliceerd is of zal worden. Aan de prijs en het stipendium is een geldbedrag van € 5.000,- verbonden.

Inzendingen kunnen tot 4 augustus 2017 worden gedaan.
Lees hier de voorwaarden en zie hier voor meer over prijs en stipendium.

Sion bij Rijswijk. Gravure door Pieter van Call, ca. 1725

De jaarlijkse Ronde Tafel Conferentie van Cascade op 24 maart 2018 zal in het teken staan van ‘verdwenen tuinen in Nederland en hun beleving door tijdgenoten’. Veel tuinhistorisch onderzoek richt zich op de historische ontwikkeling van tuinen en parken die tegenwoordig nog bestaan, naar de gelaagdheid van de achtereenvolgende ontwikkeling in vormgeving en beplanting. Daarnaast is er het nodige onderzoek gedaan naar verdwenen tuinen en parken die bekend zijn gebleven door afbeeldingen en schriftelijke bronnen. Voor een goed begrip van de Nederlandse tuingeschiedenis zijn die verdwenen tuinen en parken net zo belangrijk als de thans nog bestaande.

Als we ons verplaatsen in de tuinliefhebber van eeuwen geleden, welke tuinen zou diegene dan als toonaangevend of representatief hebben aangewezen en waarom, en in hoeverre sluit dat aan bij wat we tegenwoordig als belangrijke – al dan niet verdwenen -historische tuinen zien? De uitdaging die Cascade stelt, is om door de ogen van de tuinliefhebber of -kenner van weleer naar verdwenen Nederlandse tuinen te kijken en die vragen trachten te beantwoorden, aan de hand van een aantal voorbeelden.

Cascade nodigt deelnemers uit om op het symposium een presentatie van circa 30 minuten (inclusief tijd voor discussie) te verzorgen. Trefwoorden daarvoor zijn: de verdwenen tuin als onderzoeksthema, beeldvorming en perceptie. Belangstellenden kunnen zich vóór 1 oktober 2017 aanmelden op secretariaat@cascade1987.nl.

Cascade heeft het voornemen om in 2019 een derde deel in zijn reeks over Nederlandse tuingeschiedenis te doen verschijnen, waarin ditzelfde thema centraal zal staan. De sprekers op de Ronde Tafel Conferentie zullen worden uitgenodigd om een schriftelijke bijdrage aan die publicatie te leveren, daarnaast zijn andere auteurs ook van harte welkom. Ook de laatsten kunnen zich aanmelden op secretariaat@cascade1987.nl.

De complete call met verdere details en voorbeelden vind u in deze PDF.

Leeuwendaal in Rijswijk. Litho door P.J. Lutgers, 1855

Plattegrond van een Engelsche boomgaard? (1798-1802), L. Hoogwinkel  Bron: Regionaal Archief Dordrecht

In het meest recente Cascade bulletin staat het artikel ‘Westerhout na Adriaan Snoek: Montsche en Michael’ van Henk van der Eijk. Daarin brengt hij de kasboeknotitie ‘a. J. Montsche voor teekening &ca van de Eng. bogd.’ naar voren. Dit betreft dan een Engelsche boomgaard. Henk vervolgt met ‘Hoe zo’n boomgaard eruit zag, is eigenlijk nog steeds onduidelijk. Tromp schrijft hierover: ‘Bij de ‘Engelse Boomgaard’ moeten wij er waarschijnlijk vanuit gaan, dat de boomgaard op onregelmatige wijze met slingerpaden was aangelegd.’, maar dit is een omschrijving die niet op contemporaine bronnen lijkt te berusten.’

Bij het zien van bovenstaande plattegrond had ik iets van ‘Is dit misschien een Engelsche boomgaard?’. Een soortement Engelsche tuin met fruitsoorten. Het is een deel van de toenmalige tuin van de familie Hoog(h)winkel aan de Vrieseweg te Dordrecht. Onderaan de plattegrond staan de fruitsoorten genoemd. Als datering is de periode 1798-1802 gegeven. Gevoelsmatig zou ik ‘m later dateren. Verder inzoomen kan in de beeldbank van Regionaal Archief Dordrecht, klik hier.
Jan Holwerda