OVERGENOMEN (deels)

Op woensdag 7 maart 2018 vindt bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed het Platform groen erfgoed plaats. Deze bijeenkomst is van 13.30 tot 17.00 uur aan het Smallepad 5 in Amersfoort. U bent hiervoor van harte uitgenodigd.

Water ligt aan de basis van de groenaanleg. Zonder water geen bomen en planten. Maar te veel water, wisselende waterstanden en ook de waterkwaliteit vragen steeds dringender onze aandacht. Dat biedt kansen om kennis over historisch waterbeheer naast eisen en wensen voor de toekomst te leggen. In deze bijeenkomst twee voorbeelden van hydrologisch onderzoek in cultuurrijk landelijk gebied, en een bijdrage over een project op een Overijssels landgoed. Vervolgens hoort u over de stad en de blauw-groene geschiedenis en toekomst van de fraaie Utrechtse singel.

Deelname is kosteloos, maar aanmelden is wel nodig. Dat kan via deze link.

Programma
13.00 Inloop
13.30 Welkom door Ellen Vreenegoor, dagvoorzitter en programmaleider Water en Erfgoed (RCE)
13.40 Stroomgebiedsaanpak landgoederenzone Baakse Beek door Louis Lansink (waterschap Rijn en IJssel), Paul Thissen (provincie Gelderland) en Gerdy Verschuure (TU Delft)
14.10 Het hydro-ecologische systeem van de bronbossen van landgoed Middachten door André Jansen (Unie van Bosgroepen)
14.30 Vragen over de twee presentaties en discussie
14.45 Speakerscorner met intermezzo van Monumententalent Thies Koggel
15.00 Pauze
15.30 Ruimte voor de rivier biedt kansen voor landgoed Het Laar door Marcel Eekhout (Parklaan Landschapsarchitecten)
16.00 De singel als klimaatadaptieve drager voor de historische binnenstad van Utrecht door Paul Kersten (Okra)
16.30 Het Platform Groen Erfgoed is 10 jaar actief. Wat zijn uw ervaringen met en wensen voor het platform?
16.45 Afsluiting en drankje

Zie hier voor uitgebreidere beschrijving en alle details.

Mien Ruys tuin (Zwolle)  Bron: www.overijssel.nl

De eerder genoemde (zie hier) expositie betreffende Mien Ruys en haar werk is verhuisd.

Na Haarlem is de tentoonstelling over Mien Ruys nu in Zwolle te bezoeken. Daar waar zij vijftig jaar geleden voor het provinciehuis een ontwerp heeft gemaakt voor een bloementuin, met zitjes te midden van een kleurige beplanting en toegankelijk voor iedereen. Omdat de tuin aan groot onderhoud toe is, heeft het bureau Mien Ruys op verzoek van de provincie een totaal nieuw ontwerp gemaakt voor de openbare bloementuin, met een frisse blik en met materialen van deze tijd. Echter, met behoud van de karakteristieke sfeer van Mien Ruys en met een nadruk op bloei en kleur het hele jaar rond.

De expostie kent drie delen.Verleden: over leven en werk van Mien Ruys; Heden: hoe vertaal je de ‘erfenis’ en het gedachtengoed in eigen werk; Toekomst: invulling door Studenten Hogeschool Van Hall Larenstein.

De tentoonstelling over Mien Ruys is van 29 januari tot en met 29 maart is te bezoeken op ‘De Brug’ van het provinciehuis in Zwolle. De expositie is alleen geopend op werkdagen van 08.30 tot 17.00 uur. De toegang is gratis. Het adres: Luttenbergstraat 2, Zwolle.

Vanaf april tot juli is de tentoonstelling in het Overijsselse Dedemsvaart in de tuinen Mien Ruys – de plek waar zij een groot deel van haar leven heeft gewoond en gewerkt.

Voor uitgebreidere beschrijving, zie website provincie Overijssel.

Landgoed De Hooge Boekel. Foto: Herman Kok Bron: Nederlandse Tuinenstichting

Eerder hadden we al de vooraankondiging, zie hier. Nu kunt u zich aanmelden.

In de 19de en begin 20ste eeuw lieten rijke Twentse textielbaronnen fraaie buitenplaatsen en landgoederen aanleggen. Op deze dag zullen wij er drie bezoeken, alle drie worden ze nog particulier bewoond. Stuk voor stuk hebben de huizen en parken een heel eigen uitstraling van intiem tot statig en van vlak tot geaccidenteerd. Wat deze buitenplaatsen verbindt is dat ze alle drie tuinen hebben die indertijd ontworpen zijn door de tuin- en landschapsarchitecten Dirk en Pieter (vader en zoon) Wattez.

Het Stroot
Het Stroot is in 1819 gekocht door de rijke Johanna Berendina van Heek, een tante van de overgrootvader van de huidige eigenaren. De villa is organisch gegroeid en heeft daardoor verschillende stijlkenmerken. De geometrische tuin met zichtas werd in de jaren twintig ontworpen door Pieter Wattez voor het echtpaar Van Heek-van Hoorn. Daaraan grenzend bevindt zich een besloten vijvertuintje met veel metselwerkelementen van de Haagse tuinarchitect Theodoor Johan Dinn. Mien Ruys werd in de jaren dertig aangetrokken voor de inrichting van het eiland. Daaraan herinneren nog de bielzen en reusachtige varens en azalea’s. Een curiositeit is de reusachtige Thuja plicata of levensboom, de grootste van Nederland.

De Hooge Boekel
Net als andere “textielfabrikanten” bouwde Herman van Heek in 1924/25 een landhuis op het landgoed De Hooge Boekel. Het huis De Hooge Boekel, een streng symmetrisch huis, is ontworpen door de gebroeders van Nieuwkerken in een 18de eeuwse Lodewijk de XIV, neoclassicistiche stijl, met diverse terrassen met ballustraden. De huidige eigenaar heeft het huis recent geheel opgeknapt. Ook de tuin heeft hij op basis van oude foto’s, opnieuw laten aanleggen. Bijzonder zijn de zichtlijnen en de roei- en zwemvijver.

Het Hakenberg
De buitenplaats Het Hakenberg ligt op een stuwwal in het noord oosten van Twente.
Het huis is begin 20ste eeuw in chaletstijl ontworpen door de streekarchitect Jan Jans.
De koepel in de tuin is van waarde als oorspronkelijk vertrekpunt voor de aanleg van de tuin met de licht- en zichtlijnen. De landschaparchitecten Wattez en Copijn ontwierpen het landgoed/de tuin in landschapsstijl in harmonie met het omringende landschap.
De renovatie in 2012 zorgde ervoor dat de diverse zichtlijnen weer goed herkenbaar zijn.
De restauratie is in de lijn en geest van de oorspronkelijke aanleg in landschapsstijl.

Eric Blok
De bekende landschapsarchitect en tuinhistoricus Eric Blok, die recentelijk intensief betrokken is geweest bij de restauratie van de Wattez-tuinen van De Hooge Boekel en Het Hakenberg, verzorgt een lezing.

N.T.s.-donateurs met één introducé ca. € 65,00 p.p.; niet donateurs ca. € 70,00 p.p.
Ook donateurs/leden van Cascade en Heemschut kunnen aan deze excursie deelnemen.
Start- en eindpunt: station Hengelo( Ov), Busexcursie.
Tijd: 9.45 – 18.00 uur

zie ook NTs website en aanmelden.

Landgoed Het Hakenberg: Foto: Kamphuis Bron: Nederlandse Tuinenstichting

Landgoed Het Stroot. Foto: Marlies Enklaar Bron: Nederlandse Tuinenstichting

(OVERGENOMEN)

Op 2 februari is het nieuwe boek Stinzen, staten en buitenplaatsen in Friesland van kunsthistorica Rita Radetzky verschenen. Het bevat veel nieuwe informatie. Het boek is voorzien van een hoofdstuk over de historische ontwikkeling en beschrijvingen van de nog bestaande objecten. De uitgave is rijk geïllustreerd met foto’s van de huidige situatie die door fotografe Marieke Balk zijn gemaakt, en daarnaast bijzondere historische afbeeldingen.

De volledige titel luidt: Stinzen, staten en buitenplaatsen in Friesland. “Plaatsen van verdediginge als wel tot aangename en gemaklijke wooningen gebouwd”.

Rita Radetzky, Stinzen, staten en buitenplaatsen in Friesland, ISBN 9789090307992, € 24,95 (exclusief verzendkosten); te bestellen via statenstinzen@outlook.com.

Niet nieuw, maar goed op af te toe weer naar te verwijzen, Groenekennis van WUR.
Even zoeken naar tuinhistorische literatuur? Kijken wat WUR het afgelopen jaar geregistreerd heeft? Kijk dan in Groenekennis, bv met het kenmerk ’tpok’ (voorheen ‘Tuinpad’). Met de sortering ‘Datum (Nieuw-Oud) krijg je de door WUR geregistreerde tuinhistorisch publicaties, met de meest recente bovenaan. In de linker marge staat groot aantal kwalificaties-kenmerken om tot subsets te komen, bv jaar 2017. Daarmee verkrijg je snel inzicht in de in 2017 verschenen uitgaven (lees, die welke WUR registreerde).

Staand voor de ophaalbrug van kasteel Doorwerth (1926)

Direct rond kasteel Doorwerth is nooit ruimte geweest voor een grootse tuinaanleg. Het kasteel ligt aan de voet van de Veluwezoom, in de voor overstromingen gevoelige uiterwaarden. Ook al zijn ter bescherming in 1643 al dijken aangelegd: vanuit het westen, vanaf de Veluwezoom met de toegangsweg, om de moestuin aan de zuidzijde van het kasteel en langs de oostzijde weer terug naar de Veluwezoom. Een vogelvluchtfoto uit ca. 1930 biedt een mooi overzicht en laat haast geen andere toestand vermoeden.

Vogelvlucht met kasteel Doorwerth (ca. 1930)

Toch kon en kan het beeld compleet anders zijn. Deze winter hebben we alweer twee keer hoog water gehad. En dat doet denken aan oude foto’s met extreem hoog water. Foto’s uit de winter van 1925-1926, grote overstromingen teisterden toen heel Midden-Nederland. De kranten van 4 januari 1926 meldden: ‘Het kasteel Doorwerth ondergeloopen’.
Een ieder die kasteel en omgeving wel eens heeft bezocht zal de fotolocaties herkennen. Vanaf de Veluwezoom via de toegangsweg op de dijk naar het plein ten zuiden van het kasteel, om over de brug op het binnenplein met de Robinia te komen. Alles stond onder water, ook de artillerie stukken van het toentertijd aldaar gevestigde Nederlandsch Legermuseum (1913-1940). Zelfs de toenmalige uitspanning De Zalmen, direct aan de Veluwezoom, net na de afslag naar het kasteel, stond in het water.
Jan Holwerda

De overstroomde toegangsweg naar kasteel Doorwerth (1926)

Op het ‘voorplein’, met de ophaalbrug in de achtergrond (1926)

Op het binnenplein, als een grote vijver met watervogels rond de Robinia (1926)

Nogmaals op het binnenplein, kijkend op het toegangsgebouw (1926)

Ook uitspanning De Zalmen aan de voet van de Veluwezoom stond in het water (1926)

Zo maar, een leuke prijscourant van zaden, uit 1815, van J.P. Leichtenberg.
Leichtenberg werd in 1780 in Ebersdorf bij Wenen geboren en opgeleid tot garçon jardinier; zijn vader Johann Petrus Leichtenberg was hortulanus. In de jaren 1804-1805 was Leichtenberg (onder de Franse voornamen Jacques Pierre) werkzaam in de tuinen van Malmaison in Parijs, de woning van Napoleon en Joséphine Bonaparte. Daarna vertrok hij in noordelijke richting. Professor Wynoldus Munniks van de universiteit van Groningen zocht een goede hortulanus voor de botanische tuin van de universiteit. Na de nodige informatie te hebben ingewonnen viel de keuze op Leichtenberg, die inmiddels in Luik was. Op basis van reiskosten a 37 guldens nam Leichtenberg de uitnodiging aan om naar Groningen te komen en vanaf april 1806 werd hij aangenomen als hortulanus (onder de Nederlandse voornamen Jacob Pieter) (info van Bloemisme).

Ongetwijfeld omwille van de bijverdiensten kweekte en handelde hij ook in planten en zaden: de Prijs-courant van tuin- moes- en veldzaden uit 1815 laat dit zien. Naast genoemde zaden waren ook fruitbomen, bessenstruiken, bloembollen, 200 ‘differente soorten Engelsche heesters’ en 70 ‘differente soorten Engelsche rozen’ te koop. Tot slot ook het gewonere plantgoed aan bomen en heesters. De twee pagina’s tellende courant is bij de universiteit Utrecht te lezen, zie hier.
Na zijn dood in 1827 zetten weduwe en zoon de handel voort: ‘De affaire in handel van tuinzaden, alsmede vrucht- en onvruchtbare boomen en heestergewassen, blijft als voorheen continueren’. Mooi, ‘onvruchtbare boomen’ als term voor bomen anders dan vruchtbomen.
Jan Holwerda

Groninger Courant van 4 december 1827

OVERGENOMEN (‘groene deel’ van de tekst)

Ook al is het hoofdgebouw van Paleis Het Loo de komende drie jaar vanwege de vernieuwing en verbouwing gesloten, van 30 maart t/m 30 september is Paleis Het Loo ‘BuitenGewoon Open’: in de tuinen wordt de beplanting de komende jaren heel anders aangepakt!

‘Buitengewoon Bloeiend’
Sinds de opening als museum in 1984, wordt gewerkt met een voorjaars- en zomerbeplanting en gebruik gemaakt van plantensoorten die aan het einde van de 17e eeuw in Nederland bekend en in gebruik waren. Iedere soort werd, geheel op de 17e-eeuwse wijze, losstaand geplant, zodat een bloeiende plant goed van alle kanten is te bewonderen. De komende jaren worden de bloemenborders echter vol beplant, voor een kleurrijk visueel spektakel. Ook planten die pas in de 18e, 19e of 20e eeuw hun weg vonden naar Nederlandse tuinen krijgen de komende tijd de kans om een hoofdrol te vervullen in een Barokke tuin. Een unieke, nieuwe ervaring.

Tijdens de ‘BuitenGewoon Open’ periode wordt het paleisdak dagelijks opengesteld voor publiek. Via een lift aan de zijkant van het paleis is het dak toegankelijk voor een indrukwekkend uitzicht op de paleistuinen en zicht op de bouwwerkzaamheden op het voorplein.
Vanaf Pasen, 30 maart t/m 30 september 2018; zie ook website.

De Rots of het Rotshuisje van Gunterstein (1793)  Bron: RHC Vecht en Venen

Natuurlijk zijn de plaatjes niet nieuw. Er zijn genoeg publicaties waar in ze zijn opgenomen (o.a. die van Wim Meulenkamp); helaas meestal klein en zwart-wit. Terwijl de ontwerpjes in kleur zijn. Ook zijn er meerdere foto’s. Deze staan minder frequent en dan al net zo klein afgebeeld. Daarom is het zo leuk dat ze in de beeldbank van Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen zijn opgenomen. Dan kun je alle afbeeldingen opvragen, zie je de ontwerpjes in kleur, kun je bij alle afbeeldingen inzoomen en ze ook nog eens groot downloaden. Om onder andere te zien dat het een façade van geschilderde rotsblokken betreft.
Ik heb het hier over een kinderhuisje, de niet meer bestaande Rots of het Rotshuisje van Gunterstein bij Breukelen. Een Janusgebouw met twee verschillende façades. De ene zijde had een Oudhollands front met het jaartal 1793. De andere zijde kende een geschilderde geruïneerde rotsgevel met spitsboogvensters en gelijkvormige deur. Rond 1970 moet het huisje na verwaarlozing zijn afgebroken.
Zelf kijken, inzoomen en downloaden doe je via beeldbank RHC Vecht en Venen.
Jan Holwerda

De dan 100-jarige Rots nabij de vijver(1894)  Bron: RHC Vecht en Venen


De dan 100-jarige Rots, meer nabij gezien(1894)  Bron: RHC Vecht en Venen

Het huisje met een serre aanbouw en de boven de daknok uitstekende rots  Bron: RHC Vecht en Venen

Cascade zat al wel op Facebook (klik hier), maar hier werd nog niets gedaan. Op verzoek worden de berichten als op de website sinds december ook ‘doorgeschoten’ naar Facebook. Daar zie je een plaatje en wat eerste zinnen. Na aanklikken ga je automatisch door naar onze website en kun je het gehele bericht lezen. Een en ander met name omwille van het gemak van mensen die Facebook berichten intensief volgen, maar nu tot hun spijt de Cascade website niet in hun ‘systeem’ hebben. Via deze weg krijgen ze Cascade berichten, na Vriend te worden, toch voorgeschoteld.
De webmaster