Museum Van Loon Bron: Museum Van Loon, Peter_Kooijman

Open Tuinen Dagen
Kunst in de Grachtentuin
14, 15 en 16 juni 2019
10.00 tot 17.00 uur

Tijdens het derde weekend van juni openen circa 30 tuinen van zowel particulieren als instellingen hun deuren weer voor het publiek. Het thema van 2019 is Kunst in de Grachtentuin.
De tuinen achter de statige huizen van de grachtengordel waren in het verleden vooral kijktuinen. Voor de bewoner die in de zomer op zijn buitenplaats vertoefde, maar in de winter in de stad verbleef moest de tuin vanaf de bel-etage een mooi plaatje zijn. Het is dus niet verwonderlijk dat bij het ontwerp van de grachtentuinen ook kunst een rol speelde
Tijdens de Open Tuinen Dagen 2019 is drie eeuwen tuinkunst te zien: van 18e eeuwse beelden tot hedendaagse kunst. Het is dé gelegenheid om te genieten van de tuinen en hun kunstwerken.

Tickets:
Voorverkoop via de webshop van Museum Van Loon : € 18,00
Verkoop bij één van de startadressen aan de deur: € 20,00
In het entreebewijs staan alle adressen met een korte beschrijving.
Het ticket is 3 dagen geldig.
Zie ook www.opentuinendagen.nl.

Links het Alkmaarder exemplaar en rechts de Lüneburger Gießkanne  Bron: Alkmaars groene verleden

Een week of vier geleden was er het bericht over het boek / de PDF Alkmaars groene verleden, zie hier. Bladerend en her en der een stukje lezend belandde ik in het korte hoofdstuk ‘Thuis tuinieren’. Over bloempotten e.d. Die bijdrage sluit af met een gieter van aardewerk, hoe leuk. Het is een dikbuikige aardewerken fles/kruik met een afgevlakte bodem met gaten en bovenaan een hengsel en een korte flessenhals met kleine opening. Vervolgens wordt een Duitse publicatie aangehaald om de werking uit te leggen. Door zo’n kruik in een bak water te dompelen loopt deze via de gaten in de bodem vol. Als vervolgens een duim de flessenopening dichtdrukt is de fles/kruik op te tillen zonder dat het water er uit loopt. Boven de te begieten plant moet de duim vervolgens iets of geheel worden verwijderd om het water te laten lopen…

Ga je via google wat rond kijken dan vind je bijvoorbeeld de Engelse benaming ‘watering pot’ of nog beter ’thumb-controlled watering pot’. En dan zijn er wel meer te vinden, ook de voor ons wat bekendere vormgegeven gieter-modellen kom je dan tegen; bv in het Museum of London.
Jan Holwerda

Schematisch werking van de Lüneburger Gießkanne  Bron: Lüneburger Stadtarchäologie

Sonsbeek (1834-1845 Arnhem)  Bron: Gelders Archief

Op zaterdagmiddag 6 april 2019 organiseert Cascade wederom de jaarlijkse Ronde Tafel Conferentie, in Stadsvilla Sonsbeek te Arnhem.

Er staan interessante tuinhistorische onderwerpen op de agenda, standpunten over actuele kwesties komen aan bod en nieuws over lopend of recent afgesloten onderzoek wordt gepresenteerd. Ook niet-donateurs van Cascade worden hierbij van harte uitgenodigd de Ronde Tafel Conferentie bij te wonen.

Het programma van de middag ziet er als volgt uit:
12.30 – 13.30 Lunch (facultatief)
13.30 – 14.00 Ontvangst door bestuur met koffie of thee
14.00 – 14.10 Welkom en inleiding door voorzitter Johan Carel Bierens de Haan
14.10 – 14.40 Drs Carla Oldenburger-Ebbers, groen-erfgoed specialist, Oldenburgers Binnenstad en Buitenleven, Overwegingen bij de renovatie van 17e/ 18e -eeuwse stadstuinen in de 21eeuw
14.40 – 15.10 Willem Zieleman, hoofd tuindienst Paleis Het Loo, ‘Groenauwe’,  vergeten, maar niet verdwenen
15.10 – 15.40 Pauze met koffie/thee
15.40 – 16.10 Dr. Thijs Caspers, werkzaam bij Brabants Landschap, Het landgoed als landschappelijk, maar meer nog als menselijk fenomeen. Lief en leed op Brabantse Buitens
16.10 – 16.40 Jan Holwerda, bureau Groen Verleden, Tuinhistorisch strooigoed: zo maar wat kaarten, ontwerpen, afbeeldingen en foto’s
16.40 – 17.00 Speakerscorner
17.00 – 18.00 Afsluitende borrel

Deelname inclusief koffie/thee, zonder lunch: € 10,- per persoon / niet-donateurs € 15,- / studenten € 5,-. Kosten inclusief koffie/thee én lunch: € 24,50 per persoon / niet-donateurs € 29,50 / studenten € 19,50.

Voor aanmelden en alles op een rij: Aanmeldformulier Cascade RTC 2019.

Nieuwe (nu bestaande) paden en waterpartijen en toen en nu nog bestaande paden geprojecteerd op de kaart uit 1717.

J. van Doesburg, N. Lensvelt, M. van der Heiden, W. Derickx, O. Brinkkemper, J. van Dam & F. Laarman, Tuinarcheologie op de kaart. Het archeologisch onderzoek in het park van landgoed Duivenvoorde (gemeente Voorschoten), 2019

Knippend uit de samenvatting: In de zomer van 2014 en in 2015 heeft er in het park van kasteel Duivenvoorde te Voorschoten een tuinarcheologisch onderzoek plaatsgevonden. Aanleiding tot dit onderzoek was de voorgenomen herinrichting van het park, waarbij een deel van de bestaande paden werd vernieuwd en enkele nieuwe vijvers en sloten werden gegraven. In overleg met de gemeente Voorschoten en de terreineigenaar heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed op verschillende locaties in het park een beperkte opgraving uitgevoerd. Doel van dit onderzoek was om de in het kader van de herin­richting van het park bedreigde ondergrondse resten van de tuinaanleg te documenteren en tevens om methoden en technieken bij tuinarcheologisch onderzoek te ontwikkelen en toe te passen. Tevens bood het onderzoek binnen de Rijksdienst een uitgelezen kans voor een inter­disciplinair samenwerkingsproject voor de medewerkers van archeologie en groen erfgoed.

De opgra­vingen hebben aangetoond dat de meeste kaarten van Duivenvoorde geen geïdealiseerde ontwerptekeningen zijn, maar de feitelijke situatie weerspiegelen. Verschillende elementen van de formele tuin zijn teruggevonden op de plekken waar ze volgens de kaarten zouden moeten liggen en hadden tevens de daarop aangegeven vorm. Ook van de landschapstuin zijn verschillende onder­grondse resten gevonden, met name van de oude paden. Er zijn nauwelijks sporen van plantvakken, plantgaten en boomvallen gevonden.

Maar lees vooral het uitgebreide verslag (190 p.), ga ik ook doen. Hier te downloaden.

Gezicht op de Angstel bij Baambrugge vanuit het zuiden met links de achterhuizen van de Dorpsstraat en de Binnenweg. Op het water een roeiboot met drie personen en een terras behorende bij het huis tussen de bomen rechts. Op de voorgrond en in de bocht van de rivier staat een rolpaal langs het jaagpad. Links is het speelhuisje “Landgenoegen” te zien. Anonieme tekening uit ca. 1815. Bron: Het Utrechts Archief.

Gewoon even tussendoor. Twee van die fraaie haast rustgevende gezichten. Het tempo of beter gezegd het ontbreken van tempo straalt er van af.

Gezicht op de Angstel bij Baambrugge vanuit het noorden, met een passerende trekschuit, voortgetrokken door een ‘jager’ en op het jaagpad links een paard en wagen. Op de voorgrond en in de bocht van de rivier staat een rolpaal. Aan de overzijde van de rivier zijn een hooiberg en de achterzijde van de huizen aan de Kleiweg te zien. Anonieme tekening uit ca. 1815. Bron: Het Utrechts Archief.

Ingekleurde versie van litho met ontwerp voor parkaanleg van Huis te Linschoten door Jan David Zocher  Bron: Landgoed Linschoten van Wessel Reinink (1994)

Van het ontwerp van Jan David Zocher (1834) voor de parkaanleg van Huis te Linschoten was al wel een ingekleurde litho bekend. Deze is in het bezit van de Stichting Landgoed Linschoten en staat in het dikke ‘blauwe boek’ Landgoed Linschoten van Wessel Reinink (1994). Deze publicatie staat als scan, van wat mindere kwaliteit, op de website van Landgoed Linschoten, download hier. Over de parkaanleg verhaalt Hanneke Vroon uitgebreid, van p. 340 t/m 381.
Gisteren hoorde ik van de vondst en aankoop via een veilingsite van een niet ingekleurde versie van deze litho. Waar één is, zijn er dus meer.

Niet ingekleurde versie van litho met ontwerp voor parkaanleg van Huis te Linschoten door Jan David Zocher  Bron:ebay

Vogelvluchtgezicht van ‘s-Gravenhage, met de Koekamp met bergje (1730), G. van Giessen
Bron: haagsebeeldbank.nl

Eerder, 19 november 2016, scheef Joost S.H. Gieskes ‘De Koekamp en de Toekomst’. Nu er een raadsbesluit is genomen (14 feb 2019) levert hij een update van zijn eerdere bijdrage, klik hier.

In de meest recente nieuwsbrief van Kasteel de Haar, zie hier, staat een tweetal foto’s met ontwerptekeningen voor vazen van de hand van de beroemde architect Pierre Cuypers. Deze zijn door Veld & Vaas van o.a. Mariette Kamphuis (Copijn boek, tuin- en parkhoofdstuk in het De Haar boek) nagemaakt door de originele schetsen te printen op doek. Deze ‘vazen’ waren onlangs te bewonderen op de beurs showUP en waren zelfs beplant met o.a. varen, klimop en geverfde bladeren. Wilde deze mij aansprekende foto’s graag even delen via een Cascade bericht, Kasteel de Haar was akkoord.

Het boek De groote tuinbouwtentoonstelling 1909 op het landgoed “Schoonoord” te Zeist is geschreven door JanHein Heimel en uitgegeven door het Zeister Historisch Genootschap.
De auteur kreeg meer dan twintig jaar geleden interesse in het onderwerp en is jarenlang bezig geweest materiaal te verzamelen (foto’s, krantenberichten, voorwerpen en catalogi). In de collectes van het gemeentearchief Zeist en de collecte van het Zeister Historisch Genootschap was veel te vinden, maar ook op vele andere plaatsen is gezocht en gevonden.
Het boek is hardgebonden, in full-color gedrukt en omvat 148 pagina’s op A4 formaat. Meer dan 200 foto’s, knipsels en tabellen maken de ondertitel ‘een geïllustreerde beschrijving’ meer dan waar. Bij het boek is een DVD gevoegd met een twintigtal documenten in PDF vorm. Het betref notulenboeken en catalogi van de Tentoonstelling, maar ook bv. de Kraalgids van 1907 en het Zeister adresboek van 1909 zijn opgenomen.

Naar aanleiding van de verschijning van het boek is een tentoonstelling over dit onderwerp samengesteld in het Historisch Informatie Centrum (HIP) in de Publiekshal van het Zeister gemeentehuis. De tentoonstelling is tijdens de openingsuren te zien: maandag t/m donderdag van 8.00 tot 20.00 uur en vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur. De toegang gratis. De tentoonstelling loopt t/m 12 april 2019. Download de tentoonstellingsfolder hier.

JanHein Heimel, De groote tuinbouwtentoonstelling 1909 op het landgoed “Schoonoord” te Zeist, Zeister Historisch Genootschap, Zeist, 2019, € 25 (+ € 5 verzendkosten), 148 pp. Bestellen kan hier. Download de boek handout hier.

(OVERGENOMEN)
Hoe onderhoud ik de stinzenplanten in het stadspark? Welke keuzes maak ik bij vervanging van een historische beschoeiing? Hoe ga ik om met herstel van oude paden en lanen? Waar vind ik informatie over subsidies over onderhoud en restauratie van groen erfgoed?

De stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) ondersteunt niet alleen onderhoud en restauratie van gebouwd erfgoed, maar ook van groene monumenten. Voor eigenaren, hoveniers en overheidsvertegenwoordigers betrokken bij historische tuinen, parken, landgoederen en buitenplaatsen is in dat kader een website in de lucht gebracht: www.groenerfgoedzorg.nl.

Richtlijn
Eerder presenteerde de ERM, in samenwerking met branches van opdrachtgevers en opdrachtnemers (o.a. de Vereniging van Erfgoedhoveniers) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) al de Uitvoeringsrichtlijn Hovenierswerk historische tuinen en parken (URL 6010). Dat document omvat de meest voorkomende onderhoudswerkzaamheden in een historische aanleg. Met de richtlijn wordt inmiddels op veel plaatsen gewerkt, zowel in de voorbereiding als op de werkvloer.

De nu gelanceerde website www.groenerfgoedzorg.nl ondersteunt het werken met de richtlijn, en geeft daarnaast ervaringen, tips en andere relevante informatie voor behoud van historisch groen. De ERM heeft daarvoor een eigen groenerfgoed-adviseur in huis, Ruurd van Donkelaar, te bereiken via ruurd.vandonkelaar@stichtingerm.nl