Gawthorp Hall (Burnley)

(OVERGENOMEN)

Platform Kastelen & Buitenplaatsen
18 april 2019, 13:00-17:00
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, Amersfoort

Het platform Kastelen & Buitenplaatsen van donderdagmiddag 18 april gaat over de rol van de vrijwilliger bij kastelen- en buitenplaatsenonderzoek.

De digitalisering van archieven, oude luchtfoto’s en kaarten, het Actueel Hoogtebestand Nederland en de luchtfoto’s van de droogte van afgelopen zomer: alle zijn bronnen voor en helpen bij het vinden van onbekende terreinen waar een kasteel of een buitenplaats heeft gelegen. Niet zelden worden deze terreinen ontdekt door vrijwilligers. Hoe gaan deze te werk, wat doen de wetenschappers met de vondsten en hoe reageren de lokale, provinciale en rijksoverheid op deze vondsten? Deze vragen staan centraal tijdens het komende platform Kastelen & Buitenplaatsen.

Aanmelden
Deelname is gratis, maar u moet zich wel aanmelden. Dat kan via het formulier Kastelen & Buitenplaatsen.

Programma
13.30 Inloop met koffie en thee
14.00
Opening en inleiding op het programma
drs. Jan van Doesburg, specialist archeologie van de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, dagvoorzitter
Tussen zoeken en vinden, ir. Ad van Ooststroom, onderzoeker HisGis
Vondsten vanachter de computer: Cropmark speurtocht naar kasteelterreinen in Oost Nederland, Bert Terlouw, vrijwilliger in de archeologie
15.10 Theepauze
15.50
De rol van de wetenschapper, Heleen van Londen en Jitte Waagen, resp. assistant professor en digitaal archeoloog, Universiteit van Amsterdam
Bij de volgende droge zomer…, Marjolein Verschuur, hoofd afdeling Regio Noord, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Discussie
Speakerscorners en afsluiting door de dagvoorzitter
17.00 Netwerkborrel

Britse filmpje, zie hier. En voor meer filmpjes over vondsten als gevolg van de droogte, zie hier.

Gawthorp Hall (Burnley)

Het verwoeste Huis Duno te Doorwerth  Bron: Gelders Archief

(OVERGENOMEN)

Gelders Genootschap, Nederlandse Kastelenstichting Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats, en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed starten in 2019 Oorlog in Arcadië, 1940-1945, een project over kastelen, buitenplaatsen en landgoederen in de Tweede Wereldoorlog.

Onderzoek
In 2020 herdenken we het einde van de Tweede Wereldoorlog, vieren we 75 jaar vrijheid en vrede. Veel is er reeds geschreven over de militaire geschiedenis, en tegenwoordig wordt met verhalen en routes stilgestaan bij deze moeilijke periode. Wat daarin grotendeels ontbreekt is het verhaal van de kastelen, buitenplaatsen en landgoederen, die een rol speelden in 1940-1945. De beschreven geschiedenis van deze landgoederen en buitenplaatsen focust zich op de gecreëerde pracht en praal, op de arcadische levenswijze en landschappen. Maar de periode 1940-1945 is nog zeer onderbelicht. Een periode waarin de oorlog naar Arcadië kwam. Duitse of geallieerde troepen confisqueerden een groot aantal kastelen en landhuizen met hun bijhorende boerderijen en gronden. De huizen werden gebruikt als militaire hoofdkwartieren, scholen, ziekenhuizen en barakken. De landerijen werden benut voor houtproductie, jacht en als militaire slagvelden. Dit project heeft als doel in beeld te brengen welke rol de gebouwen en landschappen gespeeld hebben, hoe dit ‘Arcadië’ is verwoest en weer opgebouwd. Daarnaast willen wij met huidige eigenaren, overheden en deskundigen in gesprek over ‘omstreden’ erfgoed of de ‘donkere zijde’ van erfgoed. Hoe laten we het verhaal van de Tweede Wereldoorlog op buitenplaatsen en landgoederen zien? Hoe gaan we daarmee om? Het onderzoek start met Gelderland, maar zal uiteindelijk heel Nederland behelzen.

Loopgraven op Duno te Doorwerth  Bron: Gelders Archief

Hulp gevraagd!
Heeft u informatie over confiscaties, beschadigingen en verwoestingen van Gelderse landhuizen en kastelen, of hun bijgebouwen, pachtboerderijen en landerijen? We zijn op zoek naar dagboeken, beeldmateriaal, verhalen en andere informatie. We horen graag van u!

Contactpersoon: dr. Elyze Storms-Smeets, Gelders Genootschap, 026-4421742, e.storms@geldersgenootschap.nl

Nu al een en ander lezen? Zie Vernietiging en wederopbouw Nederlandse kastelen en buitenplaatsen tijdens de Tweede Wereldoorlog van Mariëlle Bakker uit 2011; klik hier.
En ook het eerdere bericht op deze site Koninklijke tuinen en Iedereen tuinier in oorlogstijd, klik hier.

Het verwoeste kasteel Doorwerth te Doorwerth  Bron: Gelders Archief

‘Kweekerij Bloemenrijk van J.D.Zocher a Haarlem’ (ca 1825), P. Barbiers naar G.J. Michaelis Bron: Noord-Hollands Archief

‘Kweekerij Bloemenrijk van J.D.Zocher a Haarlem’ zo valt onderaan te lezen. Het is een lithografie van P. Barbiers naar G.J. Michaelis uit ca. 1825 aldus de beschrijving in het Noord-Hollands Archief. Het exemplaar in kleur van Michaelis staat hier onder. En een kwekerij op die plek was bekend: kwekerij Rozenhagen. Is Bloemenrijk een eerdere naam? Of vond de schrijver van de krabbel deze passend bij de litho? Het laatste vast niet want hij is zich er weer wel van bewust dat het de kwekerij van Zocher was.
Jan Holwerda

Kloppersingel-Prinsenbolwerk met links Zochers huis (1821), J.G. Michaelis Bron: Noord-Hollands Archief

Gezicht op de Victoria Regia Kas in de Hortus Botanicus (voor 1885), Jan Goedeljee
Bron: Erfgoed Leiden en omstreken

Studiedag ‘Academisch groen erfgoed’
Woensdag 22 mei 2019, 10:00-17:00
Hortus botanicus Leiden

Op woensdag 22 mei organiseren het Tuinhistorisch Genootschap Cascade en de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond in Leiden een studiedag onder de titel Academisch groen erfgoed: geschiedenis en kunst van de botanische tuinen in Nederland.

Nederland telt talrijke wetenschappelijke tuinen met een belangrijke onderzoeks- en conserveringsfunctie op het gebied van de plantkunde. Sommigen bestaan al vele eeuwen. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het gebouwde en groene erfgoed van deze tuinen. Op 22 mei zullen we hier op ingaan tijdens een studiedag in de Hortus botanicus van de Universiteit Leiden.

De studiedag is een samenwerking van Cascade en de KNOB. Aan het eind van de studiedag neemt Henri Lenferink afscheid als voorzitter van de KNOB. Hij heeft zich altijd zeer ingezet voor de samenwerking met andere erfgoedorganisaties en deze eerste samenwerking met Cascade is daar een resultaat van.

Binnenkort vindt u hier meer informatie over het programma en de toegangsprijs.

‘Plantenkassen en Oranjeboomen’, Hortus Botanicus
Bron: Erfgoed Leiden en omstreken

(OVERGENOMEN)
Groene Parels in Overijssel brengt de rijke collectie in beeld van landschapsparken die in de periode 1780 tot 1830 in Overijssel werden aangelegd. In deze collectie schuilen bijzondere verhalen van prachtige locaties in een gevarieerd landschap, van toonaangevende tuinarchitecten en bijzondere opdrachtgevers, van stadsparken en buitenplaatsen en van diverse ontwerptekeningen en gedetailleerde oude kaarten.

Het boek biedt een breed overzicht van de verrassende groene rijkdom die Overijssel al omstreeks 1830 bezat. Deze romantische wereld wordt rijk geïllustreerd aan de hand van oude en nieuwe beelden, waaronder vele nieuwe kaarten waarin de historische situatie gecombineerd wordt met het reliëf van het huidige landschap.

Willemieke Ottens, Els van der Laan en Karin Bevaart, Groene Parels in Overijssel. Wandelen door lommerrijke landschapsparken 1780-1830, Zutphen 2019, ISBN 9789462622258, €24,95, 240 p.

Overgenomen van www.landgoedereninoverijssel.nl:
Landschapsparken in Overijssel brengt een nieuw verhaal in beeld over de landgoederen- en buitenplaatsencultuur van deze provincie met haar unieke collectie van landschapsparken en -tuinen.Overijssel onderscheidt zich van de rest van Nederland als het gaat om deze waardevolle collectie van groen erfgoed, die in een periode vanaf 1780 tot 1815 is aangelegd. Uit recent onderzoek blijkt dat de nog relatief onbekende hovenier, aanlegger van buitenplaatsen en architect Georg Anton Blum (1765-1827) grotendeels bepalend is geweest voor de aanleg van vele parken in de vroege landschapsstijl. Hij heeft hiermee een stempel gedrukt op de verschijningsvorm van dit landschap. Daarnaast had hij een grote invloed op de ontwikkeling en verspreiding van de landschapsstijl in andere (met name de noordelijke) delen van Nederland. In dit licht wordt ook zijn betrokkenheid bij de aanleg van het landschapspark van de Fraeylemaborg in Slochteren aan het begin van de negentiende eeuw genoemd.

Omvangrijk zijn de landschapsparken in de provincie Overijssel, die met name in de omgeving van Zwolle en langs de Vecht liggen. Deze parken zijn aantrekkelijk door de romantische aanleg van ronde vormen, slingerende paden en glooiingen rondom de waterpartijen. Hierbinnen zijn bovendien verrassende zichtlijnen en perspectieven gecreëerd. Hoewel op diverse locaties in Nederland landschapsparken werden aangelegd, vormen de parken en tuinen in Overijssel een unieke collectie. Dit heeft alles te maken met de vroege periode waarin ze werden aangelegd, in de late achttiende en vroege negentiende eeuw, en vanwege de ruimtelijk architectonische kenmerken, onder meer een resultaat van de werkzaamheden van de invloedrijke architect Georg Anton Blum. Zijn belang en betekenis voor de aanleg van landschapsparken in Nederland is nu nog onvoldoende bekend.

Twickel, kadastraal minuutplan op AHN, klik hier voor grotere weergave.

‘The Garden of Earthly Worries’  Bron: www.paleishetloo.nl

Twee april opent Prinses Beatrix de expositie ‘The Garden of Earthly Worries’ in de tuinen van Paleis Het Loo. ‘The Garden of Earthly Worries’ is een presentatie van vier imposante eigentijdse sculpturen naar ontwerp van de architect Daniel Libeskind. De abstracte beelden symboliseren de elementen ozon, distikstofmonoxide (lachgas), methaan en koolstofdioxide. Volgens de kunstenaar zijn deze gassen schadelijke bijproducten van ons menselijk handelen en dragen ze bij aan de onbalans in de natuur, leidend tot onomkeerbare klimaatveranderingen met desastreuze gevolgen voor mens en natuur. Door de sculpturen in de ‘perfecte natuur’ van de paleistuin te plaatsen wil Libeskind zijn zorgen over klimaatverandering laten zien. In een filmpje van Omroep Gelderland licht Paul Rem een en ander toe, zie hier.

‘The Garden of Earthly Worries’  Bron: www.paleishetloo.nl

Aanmelden kan nog, maar haast je…
Voor de details zie eerdere bericht.
Voor aanmelden en alles op een rij: Aanmeldformulier Cascade RTC 2019.

Museum Van Loon Bron: Museum Van Loon, Peter_Kooijman

Open Tuinen Dagen
Kunst in de Grachtentuin
14, 15 en 16 juni 2019
10.00 tot 17.00 uur

Tijdens het derde weekend van juni openen circa 30 tuinen van zowel particulieren als instellingen hun deuren weer voor het publiek. Het thema van 2019 is Kunst in de Grachtentuin.
De tuinen achter de statige huizen van de grachtengordel waren in het verleden vooral kijktuinen. Voor de bewoner die in de zomer op zijn buitenplaats vertoefde, maar in de winter in de stad verbleef moest de tuin vanaf de bel-etage een mooi plaatje zijn. Het is dus niet verwonderlijk dat bij het ontwerp van de grachtentuinen ook kunst een rol speelde
Tijdens de Open Tuinen Dagen 2019 is drie eeuwen tuinkunst te zien: van 18e eeuwse beelden tot hedendaagse kunst. Het is dé gelegenheid om te genieten van de tuinen en hun kunstwerken.

Tickets:
Voorverkoop via de webshop van Museum Van Loon : € 18,00
Verkoop bij één van de startadressen aan de deur: € 20,00
In het entreebewijs staan alle adressen met een korte beschrijving.
Het ticket is 3 dagen geldig.
Zie ook www.opentuinendagen.nl.

Links het Alkmaarder exemplaar en rechts de Lüneburger Gießkanne  Bron: Alkmaars groene verleden

Een week of vier geleden was er het bericht over het boek / de PDF Alkmaars groene verleden, zie hier. Bladerend en her en der een stukje lezend belandde ik in het korte hoofdstuk ‘Thuis tuinieren’. Over bloempotten e.d. Die bijdrage sluit af met een gieter van aardewerk, hoe leuk. Het is een dikbuikige aardewerken fles/kruik met een afgevlakte bodem met gaten en bovenaan een hengsel en een korte flessenhals met kleine opening. Vervolgens wordt een Duitse publicatie aangehaald om de werking uit te leggen. Door zo’n kruik in een bak water te dompelen loopt deze via de gaten in de bodem vol. Als vervolgens een duim de flessenopening dichtdrukt is de fles/kruik op te tillen zonder dat het water er uit loopt. Boven de te begieten plant moet de duim vervolgens iets of geheel worden verwijderd om het water te laten lopen…

Ga je via google wat rond kijken dan vind je bijvoorbeeld de Engelse benaming ‘watering pot’ of nog beter ’thumb-controlled watering pot’. En dan zijn er wel meer te vinden, ook de voor ons wat bekendere vormgegeven gieter-modellen kom je dan tegen; bv in het Museum of London.
Jan Holwerda

Schematisch werking van de Lüneburger Gießkanne  Bron: Lüneburger Stadtarchäologie

Sonsbeek (1834-1845 Arnhem)  Bron: Gelders Archief

Op zaterdagmiddag 6 april 2019 organiseert Cascade wederom de jaarlijkse Ronde Tafel Conferentie, in Stadsvilla Sonsbeek te Arnhem.

Er staan interessante tuinhistorische onderwerpen op de agenda, standpunten over actuele kwesties komen aan bod en nieuws over lopend of recent afgesloten onderzoek wordt gepresenteerd. Ook niet-donateurs van Cascade worden hierbij van harte uitgenodigd de Ronde Tafel Conferentie bij te wonen.

Het programma van de middag ziet er als volgt uit:
12.30 – 13.30 Lunch (facultatief)
13.30 – 14.00 Ontvangst door bestuur met koffie of thee
14.00 – 14.10 Welkom en inleiding door voorzitter Johan Carel Bierens de Haan
14.10 – 14.40 Drs Carla Oldenburger-Ebbers, groen-erfgoed specialist, Oldenburgers Binnenstad en Buitenleven, Overwegingen bij de renovatie van 17e/ 18e -eeuwse stadstuinen in de 21eeuw
14.40 – 15.10 Willem Zieleman, hoofd tuindienst Paleis Het Loo, ‘Groenauwe’,  vergeten, maar niet verdwenen
15.10 – 15.40 Pauze met koffie/thee
15.40 – 16.10 Dr. Thijs Caspers, werkzaam bij Brabants Landschap, Het landgoed als landschappelijk, maar meer nog als menselijk fenomeen. Lief en leed op Brabantse Buitens
16.10 – 16.40 Jan Holwerda, bureau Groen Verleden, Tuinhistorisch strooigoed: zo maar wat kaarten, ontwerpen, afbeeldingen en foto’s
16.40 – 17.00 Speakerscorner
17.00 – 18.00 Afsluitende borrel

Deelname inclusief koffie/thee, zonder lunch: € 10,- per persoon / niet-donateurs € 15,- / studenten € 5,-. Kosten inclusief koffie/thee én lunch: € 24,50 per persoon / niet-donateurs € 29,50 / studenten € 19,50.

Voor aanmelden en alles op een rij: Aanmeldformulier Cascade RTC 2019.