‘op Twickelo onder de houte par à sol’, tekening in het schetsboek van mr. Gerrit Hooft in het Archief van de Familie Heshuysen en aanverwante Families, 1782, inv.nr. 266, Stadsarchief Amsterdam.

(in het eerder aangehaalde schetsboekje van de Amsterdammmer Gerrit Hooft, zie hier, staat ook een tekening op Twickelo; contact met Aafke Brunt, archivaris bij Stichting Twickel, resulteerde in deze bijdrage)

‘op Twickelo onder de houte par à sol’ luidt het onderschrift van de tekening die Gerrit Hooft in 1782 op Twickel maakte. Zoals blijkt uit zijn schetsboek was hij daar op doorreis naar Gildehaus, Bentheim en Schüttorff. Het uiterlijk van de houten parasol valt af te leiden uit een aquarel van P.C. la Fargue uit 1772. Deze maakt deel uit van een serie van zeven aquarellen van het park van huis Zuidwijk in Wassenaar. La Fargue maakte ze in opdracht van Jacob Jan van Wassenaer Obdam. Jacob Jan was een broer Carel George, de bezitter van landgoed Twickel. De parasol op Zuidwijk stond op de top van een heuveltje en was voorzien van Chinese bellen en een rustbankje. De wandelaar die op het bankje ging zitten, keek uit op een slingervijver.

Aquarel van het park op Zuidwijk door P.C. la Fargue, 1772. Collectie Stichting Twickel.

De situatie op Twickel had veel weg van die op Zuidwijk. Ook hier stond de parasol op een bergje en keek de wandelaar die onder de parasol zat, uit op een slingervijver. Achter de vijver verrees een bergje. Een kaart uit 1787 laat zien waar de parasol gestaan moet hebben.

Detail uit de Kaart van den huize en havezate Twickel benevens de Twickelervaart en Delden door H.J. van der Wijck, 1787. Kaartencollectie Huisarchief Twickel, inv.nr. 6313-4.

Tegen het einde van de 18de eeuw was het kasteelpark volop in beweging. De bergjes en de spiegelboogvijver moesten al spoedig wijken voor de waterpartij die nu nog steeds achter het kasteel ligt.

Parasol in Johann Gottfried Grohmann, Ideenmagazin für Liebhaber von Gärten, Englischen Anlagen und für Besitzer von Landgütern, Leipzig, 1796.

Een in de bibliotheek van Twickel aanwezige catalogus roept de vraag op of de Chinese parasol werd vervangen door een moderner exemplaar, vervaardigd uit biezen en veren.
Aafke Brunt

UITNODIGING
De Nederlandse Kastelenstichting en de Van der Wyck de Kempenaar Stichting nodigen u van harte uit voor het 19e internationale ENCOUNTER symposium dat plaatsvindt op woensdag 2 oktober 2019. Het symposium wordt gehouden in het Luther Museum te Amsterdam.

ENCOUNTER is het internationale netwerk van professionals en geïnteresseerden op het terrein van kastelen en buitenplaatsen voor Noord-Europa. Het symposium biedt u de gelegenheid tot ontmoeting en discussie met professionals.

Meer informatie vindt u op: www.kastelen.nl/encounter2019

Prijs: € 65,-, donateurs van de Nederlandse Kastelenstichting € 60,-,
studenten € 37,50 (incl. lunch, borrel & rondleiding door het Luther Museum)

Alle presentaties zijn in het Engels.
Registration & ticket purchase

Informatie
Kastelen en buitenplaatsen lagen historisch gezien altijd buiten de steden, op een enkele uitzondering na. Daardoor wordt de belangrijke relatie met de stad vaak vergeten. Op dit symposium staat juist die band centraal, tussen buitenplaatsen en de stad. Natuurlijk was er de seizoensgebonden uittocht tussen stad en buitenverblijf, maar er zijn ook sociale, bestuurlijke en economische relaties tussen de stad, kasteel en buitenplaats. De sprekers gaan in op allerlei aspecten van de sterke banden die tussen stad en stedelingen en hun buitenplaatsen en kastelen bestonden.

Program
09:30 – 10:00 Doors open, coffee / tea
10:00 – 10:05 Welcome by Heidi van Limburg Stirum, director Dutch Castle Foundation

Session I: Chaired by Yme Kuiper

10:05 – 11:05 Key-note: Erik de Jong & Antonia Weiß
The city a garden, the garden a city: shifting perspectives on city and countryside
11:05 – 11:25 Gerrit van Oosterom
Love goes both ways: the Dutch country house as postillion d’amour between city and countryside
11:25 – 11:45 Lenneke Berkhout
Harvesting crops, gifts and prestige: what gardeners’ instructions tell us about the importance of the kitchen garden
11:45 – 12:05 Discussion

12:05-13:30 Lunch with an optional guided tour of the Luther Museum

Session II: Chaired by Hanneke Ronnes

13:30 – 13:50 Göran Ulväng
The necessity of going to town: production and consumption in a late 18th century Swedish noble household
14:10 – 14:30 Fred Vogelzang
Urban elites, castles and country houses in the 16th and 17th century in the Netherlands
14:30 – 14:50 Gerdy Verschuure-Stuip
Urban aspect of living in the country: about the relationship between Dutch country houses and suburban villas and the city in the 17th century
14:50 – 15:10 Discussion

15:10 – 15:40 Tea

Session III: Chaired by Jonathan Finch

15:40 – 16:00 Tadhg O’Keeffe
String-courses and curved gables: renaissance exteriority and the birth of the ‘country house’ in early modern Ireland
16:00 – 16:20 Aina Aske
The rural-urban connection in Larvik, Norway, centered around Larvik Manor
16:20 – 16:40 Dries Raeymaekers
At Home with the Habsburgs: the former palace of Brussels in the early modern period
16:40 – 17:00 Discussion

17:00 Drinks
Registration & ticket purchase

Venue: Luther Museum Amsterdam
Nieuwe Keizersgracht 570, 1018 VG Amsterdam

The museum opened in June 2019. It is situated in the historical Wittenberg building. Built in 1772 as Evangelical-Lutheran Diaconal house for the Eldery.

Een (nog) onbekend huis in een jonge landschappelijke aanleg (1782), Gerrit Hooft. Bron: Stadsarchief Amsterdam

Dit drietal tekeningen komt uit een schetsboekje van de Amsterdammmer Gerrit Hooft (1745-1815), uit 1782. Het is een mij (nog) onbekend huis in een jonge landschappelijke aanleg. In dit boekje, voor de hier weergegeven tekeningen, staat een aantal bosgezichten ‘in doornwaard [Doorwerth]’ en er na volgt ‘oprit van Wageningen naar Renkum’ en daar weer na volgen o.a. tekeningen met Twickel en Bentheim.

Uitsnede met het (nog) onbekende huis (1782), Gerrit Hooft. Bron: Stadsarchief Amsterdam.

In hetzelfde archief zit een zeer beknopt reisverslag van Gerrit Hooft uit 1782, met opgave van onkosten. De route gaat inderdaad via Wageningen, Renkum, Heelsum en Doorwerth, maar helaas helaas daarna stopt het ‘verslag’. Qua volgorde van tekeningen zou het onbekende huis meest waarschijnlijk tussen Wageningen en Arnhem liggen. Is de volgorde van de tekeningen onwillekeurig, dan ergens aan de route Amsterdam-Diemermeer-Abcoude-Baambrug-Loenersloot-Loenen-Nieuwersluis-Breukelen-Maarssen-Zuijlen-Utrecht-De Bilt-Bunnik-Zeist-Driebergen-Doorn-Leersum-Amerongen-Rhenen-Renkum-Heelsum-Doorwerth … Twickel-Bentheim.
Jan Holwerda

Slingerende watergang met brug in een jonge aanleg, bij hetzelfde huis? (1782), Gerrit Hooft. Bron: Stadsarchief Amsterdam.

Een klein eiland met een Chinese brug in een jonge aanleg, bij hetzelfde huis? (1782), Gerrit Hooft. Bron: Stadsarchief Amsterdam.

Het is weer september (bijna dan), het is weer September Tuindagen Paleis Het Loo. Kijk vooral zelf of u iets van uw gading kunt vinden op September Tuinmaand op de website van Paleis Het Loo. Hier alvast genoemd: rondleiding Floriskas, kwekerij en de olifantenschuur; rondleiding Pompenkelder; het afsluitende weekend met een Tuinbeurs.

En op de donderdagmiddagen Garden Cafés:
5 sep Hoezo, klimaatprobleem?
12 sep Daniel Libeskind, een maatschappelijk betrokken architect
19 sep De Paradijselijke tuin
26 sep Groene oplossingen voor het klimaatprobleem
Meer op ook September Tuinmaand.

Dwalend over internet op Online Museum De Bilt gekomen. En uit de vele berichten en het mooie materiaal onderstaande villaparken gepakt; aansprekend.

Villapark Vogelzang (1899), klik hier.

Villapark De Biltsche Duinen (1910), klik hier.

Villapark Drakenstein (1911), klik hier.

Paleis Het Loo, Herculesfontein (2017)

Vanuit Paleis Het Loo zijn we opnieuw aan het definiëren wat het gewenste beeld is van de beelden in de barokke tuinen. We proberen steeds de tuin aan te passen aan nieuwe inzichten. Voor de tuinfiguraties en toegepaste plantensoorten is dit al verder doorgevoerd, de volgende stap zijn de beelden in de tuin. Er komt o.a. een nieuw protocol voor het schoonmaken en er worden plannen gemaakt om een aantal replica’s te vervangen.

Maar wat wordt het streefbeeld?
Witter-dan wit en glimmend goud (als zijnde zo nieuw als destijds in de 17^e eeuw?)? Is er iemand die meer weet over beheer en behoud van 17^e eeuw tuinbeelden? Zijn er voorbeelden van beheerplannen van andere buitenplaatsen ?
Renske Ek / R.Ek@paleishetloo.nl

Paleis Het Loo, Arion cascade (2014)

Gezicht op Enschede (1876) (groot)

Het is zo’n afbeelding die pakt, die je meeneemt. Het is blijkbaar een foto van een schilderij, met een zicht op Enschede. Dat schilderij is vast in kleur, maar waar hangt dat dan vraag ik me dan af? Het is het Volkspark bij Enschede naar ontwerp van Dirk Wattez. Aangelegd in opdracht van Hendrik Jan van Heek en op 2 mei 1874 overgedragen aan de gemeenten Enschede en Lonneker.

Gezicht op Enschede, H. ter Meulen (1894)

Er is in ieder geval nog een Gezicht op, in kleur, van later datum (1894), van ene H. ter Meulen.

‘Volkswelvaart’ zegt het bloembed, Volkspark Enschede (ca. 1900)

En op foto is het al net zo pakkend. Bij alle drie voorgaande afbeeldingen is dat zeker ook door die brug. Die vind je weer op eigen ansichten en foto’s. In verschillende gedaanten of zijn het verschillende locaties? Ik ben er niet ingedoken.

Volkspark Enschede brug (1899-1901)

Volkspark Enschede brug (1915-1917)

Meer over het Volkspark Enschede in Cascade bulletin 2013 nr 1: Christie Weduwer, Volkspark Enschede (1872).
Jan Holwerda

Ontwerp Volkspark Enschede (1873), Dirk Wattez. Bron: Spec. Coll. Wageningen UR

‘Werktuigelijke schoffel’, C. Soetens, De Bron, 1835.
Klaas dB probeert een hedendaagse wielschoffel uit in de verdiepte tuin van Verwolde.

Terug van nooit weg geweest heet dat denk ik. Eerder al eens de schoffelwagen naar voren gebracht. Nu bestrijdingsmiddelen meer en meer teruggedrongen tot verboden worden/zijn moet je iets anders. Wielschoffels en duwschoffels worden weer volop te koop aangeboden en zijn al in gebruik. Bij het zoeken naar oude plaatjes bij de eerdere schoffelwagen kwam ik ook het driedelige De bron tegen, met de ‘werktuigelijke schoffel’.

Als je de titelpagina beschouwt als een pagina krijg je een titel als: De bron. Onmisbaar handboek voor alle standen; bevattende eene verzameling van verschillende proefondervindelijke kundigheden, over landbouw, tuinen, bosschen, boomgaarden, fabrijken, nijverheid, koophandel, handwerken, huishouding en andere wetenschappen. Opgehelderd door meer dan 1200 afbeeldingen en figuren, in verband staande met de bovengenoemde onderwerpen. Ingevolge aanbeveling van hooger hand tot algemeen gebruik der plaatselijke besturen,en voorts tot nut, gemak en voordeel van alle maatschappelijke standen. Door C. Soetens

Ik vond drie delen; leuk om te bladeren en her en der wat te lezen en de platen te bekijken. Niet de beste scans, maar wel platen die veel herkenbaars hebben; erg leuk.
Jan Holwerda

Deel 1, 1835
Deel 2, 1836
Deel 3, 1837

Plaat 9 uit De Bron deel 3 (1837).

[Tuinplattegrond en tuinsieraden] (1714-1721), Pieter Pieckaert  Bron: RKD / Hermitage Museum (groter)

Toevallig tegenaan gegoogeld; aansprekend. Bij RKB eens gekeken wie die Pieter Pickaert (II) dan wel is. Hij was prentkunstenaar, tekenaar, cartograaf geboren in 1668/1669 te Amsterdam en overleden in 1737 te Sint-Petersburg (Rusland): worked for tsar Peter the Great in Moscow … and later in Saint Petersburg; produced engravings of various themes, sizes and techniques, based on both his own drawings and other artists’ work … made illustrations for books on shipbuilding and garden architecture.

Dat laatste dat intrigeert, nog geen boek gevonden; vast een taalkwestie (ik neem voorzichtig aan dat het om Russische boeken gaat).
Jan Holwerda

Landhuis bij Amsterdam / Huis ten Bosch, naar Van der Heyden (inzoomen) Bron: Amsterdam Museum

Even een geintje, beetje pesten. We kennen al Amsterdam Castle Muiderslot en Amsterdam Beach Zandvoort. En ook geintjes als Flowers of Amsterdam (Keukenhof), Amsterdam Islands (Waddeneilanden) of Gardens of Amsterdam (Veluwe). De kwalificatie ‘Landhuis bij Amsterdam’, volgens Amsterdam Museum, en herkenning van de weergave van het prieel in de tuin van Huis ten Bosch brengt je dan al snel op het zoeken naar een naam passend in het voorgaande rijtje voor dit ‘Amsterdamse’ Huis ten Bosch. Amsterdam Royal Palace Huis ten Bosch kan natuurlijk niet, het gebouw met het eerste naamdeel is er al.

De gravure/prent is onderdeel van een album gravures/prenten van werken uit cabinet de Monseigneur le Duc de Choiseul, van de Franse politicus, diplomaat en kunstverzamelaar Etienne-François duc de Choiseul (1719-1785). Het naar V.D. Heyden linksonder en het afgebeelde prieel maken dat je direct aan andere werken met Huis ten Bosch van Jan van der Heyden (1637–1712) denkt; zie onder aan. Deze herinnerde ik me niet direct, en het is als je niet beter zou weten bijna een landschappelijke invulling met stukje ruïne, een tempel?front, een wat ruiger landschap. Is het een ‘vrije naar Van der Heyden’ dan? Uit 1771? Origineel maar even gezocht. En nee, niets ‘vrij’ aan. Er is inderdaad dezelfde weergave als schilderij van Jan van der Heyden, in Stedelijk Museum Wuyts-Van Campen en Baron Caroly te Lier (BE). Maarre dan kijken we tegen de buitenkant van de tuin, want dat huis in niet Huis ten Bosch. Dat zal dan het ten noordoosten van Huis ten Bosch liggende en niet meer bestaande Reigersberg (WO II) moeten zijn, maar of daar rond 1670 een landhuis stond? Fantasie dan?
Jan Holwerda

Park bij Huis ten Bosch, of beter gezegd buiten en kijkend tegen het park (1661-1712), Jan van der Heyden Bron: RKD.

Huis ten Bosch (ca. 1668–70), Jan van der Heyden Bron: Metropolitan Museum of Art