(OVERGENOMEN van NVTL)

Een vraag van Jan Keizer die onderzoek doet naar de tuinarchitecten J.J. (Jan Jacob) Schipper en G.J. Pannekoek. Hij is op zoek naar mensen die meer kunnen vertellen over deze heren en hij ontvangt graag vrijblijvend advies op het gebied van restauratie van historische plantsoenen.

Schipper en Pannekoek zijn de schrijvers van de studieboeken “Ontwerpen, aanleggen en beplanting van tuinen” geschreven, later “Tuinen” genoemd, bestaande uit meerdere delen en vele oplages en herdrukken. De boeken zijn van 1939 tot waarschijnlijk 1992 uitgegeven.

Schipper is in 1908 geboren. Hij heeft rond 1963 in het bestuur van de Bond van Nederlandse Tuinarchitecten (BNT) gezeten. Hij was hoofd der plantsoendienst voor de gemeenten Sneek, Groningen, Schiedam en Haarlem en maakte deel uit van de hoofd en nevencommissie van de Floriade in 1960. Hij zou tevens ergens leraar zijn geweest. In 1973 is hij met pensioen gegaan na zijn dienstverband voor de gemeente Haarlem. Over zijn compagnon G.J. Pannekoek is nog weinig bekend, maar het kan mogelijk leiden naar meer informatie over Schipper.

Heb je meer informatie over Schipper en/of Pannekoek of wil je meer weten over het onderzoek? Wil je kort advies geven op het gebied van restauratie van historische plantsoenen? Neem dan contact op met Jan Keizer.

Twee militairen in een opvouwbaar bootje op een vijver voor een landhuis (1914-1919) (Bron: geheugen.delpher.nl)

Om eerlijk te zijn, de vraag is een excuus om de foto te plaatsen. Ik vind het opvouwbare bootje geweldig.

(OVERGENOMEN)

Van leven op de edele state naar visie op landschap en erfgoed
De aanleiding voor dit dagsymposium is de boekpublicatie Dekema State Jelsum – Biografie van een landgoed in juli 2020. De auteurs Yme Kuiper en Sjoerd Cuperus schreven deze landgoedbiografie die vele facetten behandelt van het leven zoals dat zich eeuwenlang op deze ‘edele state’ in Friesland heeft afgespeeld. De studie omspant ook een rijke geschiedenis van een state die model staat voor vele andere in het vroegmoderne Friesland. In zijn recente geschiedenis laat het zowel veranderingen op het vlak van erfgoed- als landschapsbeheer zien. Tijdens deze studiedag komt in acht beknopte presentaties een scala aan thema’s voorbij dat verleden, heden en toekomst van dit monumentale erfgoed helder belicht.

Sprekers zijn Piet Bakker (Universiteit van Amsterdam), Lenneke Berkhout (sKBL), Eline van den Berg (Keramiekmuseum Princessehof), René Dessing (stichting Erfgoed Landfort, Megchelen), Yme Kuiper (RU Groningen), Willemieke Ottens (RU Groningen), Meindert Schoor (Waddenacademie) en Sanny de Zoete (Dutch Design Damast Delft). Dagvoorzitter is Geart de Vries (oud-directeur Historisch Centrum Leeuwarden).

DATUM: Vrijdag 19 november 2021
LOCATIE: Campus Fryslân Leeuwarden
AANVANG: 10:00 uur
EINDE PROGRAMMA: 16:30 uur
BORREL FRIES MUSEUM: 16:30 uur – 18:30 uur
DEELNAMEKOSTEN: € 25,- p.p. (incl. koffie/thee, lunch en borrel)
ORGANISATIE: Stichting Dekema State in samenwerking met sKBL.

Voor meer over het programma en voor aanmelden, zie hier.

Neerlands Volksleven 1920

In Neerlands Volksleven kwam ik bovenstaande afbeelding tegen. Beelden of dampaal-beelden in de tuin van Schultinga te Bedum. Intrigerend dus maar eens verder gezocht. In beeldbank Groningen gekeken. Daar staan beide met een foto in. Geen verdere info. De boerderij Schultinga Bedum valt ook te lokaliseren en via Google Maps en Google View te bekijken. Geen dampaal-beelden te zien.

Uit de Beeldbank Groningen

En nu? Heeft Delpher iets te bieden? Lees dat ze in 1927 op de tentoonstelling Ommelander Borgen stonden. En dat ze geschonken werden aan Museum van Oudheden te Groningen. Dan denk ik gelijk aan de Menkemaborg, in 1921 aan dit museum geschonken. Even een mail gestuurd wat zij weten. Hoe simpel kan het dan zijn… Groninger Museum heeft een online collectie en daar staan ze in.

Uit online collectie Groninger Museum

Haardsteunen van de borg Rikkerda van kolonel Prott in Lutjegast
(hoogte: 116 cm, breedte: 42 cm, diepte: 28 cm).
Na de sloop van de borg Rikkerda kwamen twee beschilderde zandstenen beelden met de voorstelling van een soldaat vrij. Vermoedelijk hadden ze rechts en links de schouw van de borg gesteund. De beelden en een zandstenen leeuw werden gekocht door de eigenaar van de heerd en vroegere borg Schultinga in Bedum. In 1927 werden de beelden en de leeuw door mej. A. Beukema geschonken aan het Groninger Museum. Het wapen op de leeuw verbindt deze drie bouwfragmenten met Rikkerda en niet met de rond 1730 afgebroken borg Schultinga. De beelden waren van 1994-1998 te zien in paviljoen De Lucchi van het Groninger Museum, en voordien een tijd als bruikleen in het Groninger politiebureau.
Jan Holwerda
met dank aan Afiena van IJken-van Zanten, de nieuwe directeur van Museum Menkemaborg

De pilaren van het schavot waarop Egmond en Hoorn werden onthoofd staande in het park van Bonley, Quirijn Maurits Rudolph Verhuell (Bron: Streekarchief Voorne-Putten)

Op 5 juni 1568 werden Van Egmont en Van Horne onthoofd op de Grote Markt van Brussel. Vervolgens begon de Nederlandse Opstand (Tachtigjarige Oorlog). Van Egmont was Lamoraal I van Gavere, graaf van Egmont. Gavere is een dorp aan de Schelde, tussen de steden Gent en Oudenaarde.

In 1826 maakte Quirijn Maurits Rudolph Verhuell een tekening met ik denk op de achterzijde het volgende: ‘Pilaren van het schavot waarop Egmond en Hoorn onthoofd werden en hun hoofden ten toon gesteld; aangekocht door een van van Egmonts afstammelingen, de prins de Gavres, en geplaatst bij het park van Bonley — Door mijn Vader naar de natuur getekend toen wij bij den Hr. Van Lockhorst op het kasteel Bonley gelogeerd waren.’

Pilaren, kolommen e.d. in tuin of park da’s één, maar de schavotpilaren waarop het hoofd van een voorvader stond da’s toch even wat anders. Voor Van Lockhorst was het geen voorvader maar zal het een vaderlandse held zijn geweest. Als je op de pilaren inzoomt en deze vergelijkt met die op de afbeeldingen met het schavot in Brussel, dan willen ze qua vorm nog al eens verschillen, maar uiteindelijk komt een gelijkende ook wel naar voren.

Kasteel Bonley of iets wat qua naam er op lijkt en van Van Lockhorst was, kon ik niet lokaliseren. Vast een verschrijving. Doen jullie eens een poging!
Jan Holwerda

Slangevecht (Breukelen) met L.C. Dudok de Wit alias Kees de Tippelaar en ‘gezelschap’.

Het is een ansichtkaart met Slangevecht te Breukelen, maar het gaat even niet om het huis. Op de fiets voor zijn huis zit L.C. Dudok de Wit alias Kees de Tippelaar. Het gaat om het schot links van het huis, inderdaad zo’n beschilderd schot als vaker naar voren gebracht (zie hier). En dan dat hele gezelschap … aan (etalage)poppen. Zoom zelf even in (hier). Het lijkt een gemengd gezelschap van pop en mens. Wim Meulenkamp heeft er vast over geschreven want dat schot staat me ergens van bij.

Figuratief kaartje van het huis de Wildenborch zoo als het was in het jaar 1828

Thuis kwam ik in een doos ‘rommeling’ dit kaartje met de Wildenborch (Vorden) tegen: Figuratief kaartje van het huis de Wildenborch zoo als het was in het jaar 1828. Van de hand van Willem Staring (1812-1895), staat op de achterzijde van de op karton geplakte foto. Gelijk de Kadastraal Minuutplan erbij gepakt. De Verzamelplan draagt het jaar 1825. De overeenkomsten zijn groot. Willem heeft als het ware de KMP ‘ingekleurd’. Maar er zijn toch ook wat meer verschillen. Zelf lekker kijken.
Jan Holwerda

De Wildenborch op uitsnede KMO (1825)

Uit La Perspective pratique … (1642), Jean Dubreuil.

Een tijd terug kwam het draadraam (grille de design of grille de perspective) al een keer naar voren (hier, hier en hier). Nu zie ik een afbeelding in een Frans werkje: La Perspective pratique … van Jean Dubreuil uit 1642 (hier) en latere edities. En daar staat ook onderstaande afbeelding in. Bijhouwer schoot door m’n hoofd, en da’s 3 eeuwen later. Na bladeren door zijn Perspectief-constructie zonder verteekening voor tuinontwerpers (1938), Waarnemen en ontwerpen in tuin en landschap (1954) en Nederlandsche tuinen en buitenplaatsen (1942) dan snap ik de gedachte wel, maar die tekeningetjes van Bijhouwer zijn veel ‘rijker’ en blijven zo aansprekend.
Jan Holwerda

Uit La Perspective pratique … (1642), Jean Dubreuil.

Tweemaal een Gezicht over de Vecht op het dorp Loenersloot en het kasteel Loenersloot, van Dirk Verrijk uit 1760-1776. Wat zou Dirk gedacht hebben? Ik ben er nu toch, dus gelijk maar twee? Of sh.t te groot gestart, past er net niet op, nog maar één? Of twee voor de prijs van één? Of leuk voor later, zoek de tien verschillen?

Houdt op in mijn tuin te wroeten Spaanse beren! (ca. 1580), met Spaanse zwijnen die buiten Holland gehouden moeten worden. Bron: Rijksmuseum Amsterdam. inzoomen

Ik kende wel de spotprent van circa 1580 met Houdt op in mijn tuin te wroeten Spaanse beren! (varkens). Eén van de velen uit de Nederlandse Opstand (Tachtigjarige Oorlog). En zegels en munten met de Hollandsche Tuin van ouder datum zijn natuurlijk ook bekend. Twee eeuwen later is er de spotprent De Hollandsche tuin, van onkruid gezuiverd (circa 1787). In tijd de andere kant op, de oorsprong lijkt eind 14e eeuw te liggen met de Orde van de Hollandse Tuin van de latere Willem VI. Meer over die achtergrond en voorbeelden van die vroege Hollandse tuinen is hier te vinden.

De Hollandsche tuin, van onkruid gezuiverd (circa 1787). Kruiwagens vol hoofden worden de tuin uitgereden. Bron: Rijksmuseum Twente. inzoomen