J.J. Wartmann

Tineke Scholtens zou graag meer weten over J.J. Wartmann:

In het familie-archief van Trip bevindt zich een tuinontwerp van zijn hand, gemaakt voor de buitenplaats Zomerlust in Veendam, van H.J. Trip. Er staat geen jaartal op maar aangezien H.J.Trip in 1780 overleed moet het daarvoor getekend zijn. Het is een eenvoudig classicistisch ontwerp met broderies, een half-cirkelvormige afsluiting, ‘bosschagies’, weidland, appelhof, moestuin. Ik heb stille hoop dat deze Wartmann mij verder brengt in mijn zoektocht naar de architect van een veel mooiere "Trip-tuin", nl. die van vermoedelijk de Warffumborg. Ook daar is een ontwerp van, maar zonder naam, zonder opdrachtgever, zonder jaartal. Schatting: eerste helft achttiende eeuw.

Wie helpt Tineke verder?

 Tuinhistorisch Genootschap Cascade

Het Tuinhistorisch Genootschap Cascade is opgericht in 1987 en in 1997 omgezet in een stichting. 
Het interdisciplinaire vakgebied geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur wordt in Nederland beoefend door historici, praktisch geschoolden en persoonlijk geïnteresseerden.  Onder hen bevinden zich historici, kunsthistorici, historisch geografen, neerlandici, biohistorici, tuin- en landschapsarchitecten, biologen, dendrologen, kwekers, hoveniers en geïnteresseerde eigenaren/beheerders van historische tuinen, parken en buitenplaatsen.  Zij allen ontmoeten elkaar in het Tuinhistorisch Genootschap Cascade.

Onbekend ontwerp/plattegrond (1706) van de tuinen van Het Loo gevonden


Foto verstrekt door Nationaal Museum Paleis Het Loo

Dit ontwerp is gemaakt in 1706 door T. Henry Reetz,"königlich preußfischen und kurhannoverschen Hofarchitekten" in Berlijn. Deze Reetz werkte voor Frederik I, koning in Pruisen van 1701-1713, en zoon van Frederik Willem, de grote Keurvorst, en van Louise Henriette van Oranje. Frederik heeft na het overlijden van Willem III lang volgehouden zijn erfgenaam te zijn en daarom heeft hij ook situatietekeningen en nieuwe ontwerpen laten maken voor de tuinen van Het Loo en die van Paleis Honselersdijk, Huis ten Bosch en Het Oude Hof.

Omdat we uit de tijd van aanleg van de boventuin geen andere uitgevoerde situatietekeningen kennen dan alleen de bekende van C. P. van Staden uit ca. 1725 (Nationaal Archief Den Haag), is dit een belangrijke vondst.

De plattegrond is de afgelopen tijd nauwkeurig bestudeerd en geanalyseerd door ir. Ben Groen, conservator van de tuinen van Het Loo. De tekening kwam op een juist moment. Bekend is dat in de periode 1980-1984 de parterres in de boventuin alleen gedeeltelijk zijn aangelegd vanwege het behoud van enkele grote bomen in dat gedeelte van de tuin. Nu zijn er zoveel bomen verdwenen dat de parterres kunnen worden voltooid. Dat zal in 2007gebeuren, mede op grond van de plattegrond van Reetz.

Een artikel van de hand van Ben Groen zal in het komende Cascade-Bulletin (no. 2006-2) verschijnen. Als voorproefje, en ook als studiemateriaal, straks te gebruiken bij het lezen van het artikel, mogen we hier alvast een digitale afbeelding laten zien. U krijgt nu eerst zelf de tijd om uw eigen oordeel over de tekening te vormen en kunt dit later met de analyse, hypothese en conclusie van Ben Groen vergelijken.  CO

Donderdag Rob Leopold Symposium

Begin augustus hadden we een weblog Sonnet van C.O.Jellema

Jan Nauta en Sible de Blaauw reageerden hierop met ‘wat een verrassing om het gedicht over onze tuin op de website aan te treffen’ en ‘overigens is dit de tuin waar Rob Leopold over heeft geschreven en waar wij op het te zijner nagedachtenis te houden symposium, over zullen spreken’

Behalve foto’s werd het gedicht in de eigenlijke vormgeving en een begeleidende tekst toegezonden, zie hier.

Op afbraak. De sloop van buitenplaatsen in de periode 1780-1830

Gevonden in Scriptie Archief  van Universiteit Utrecht: Op afbraak. De sloop van buitenplaatsen in de periode 1780-1830, doctoraalscriptie van Roel Mulder. Bekend is dat veel buitenplaatsen uit ons landschapsbeeld zijn verdwenen. Als reden wordt vaak de economische achteruitgang in de Bataafs-Franse tijd genoemd.
Deze scriptie poogt een antwoord te geven op vragen als het hoe, waarom, wanneer en ook hoeveel buitenplaatsen er zijn verdwenen. Het resultaat is een lezenswaardig verhaal. Veel meer blijft uit te zoeken, maar dat doet niets af aan het gepresenteerde materiaal. Enkele punten zijn, afbraak is van alle tijden, de genoemde economische achteruitgang in de Bataafs-Franse tijd is slechts een aspect en met een beperkte directe impact, en een ogenschijnlijk verband tussen lage grondprijzen en de opkomst van buitenplaatsen.

De auteur constateert zelf reeds dat deze scriptie slechts een tussenstand kan geven. Ik kan me voorstellen dat menig lezer al direct met aanvullingen en opmerkingen kan komen.  JH


Het demolieeren van de Buitenplaats Wel Te Vrede onder de Bilt in 1811, C. van Hardenberg
Uit: Op Afbraak van Roel Mulder

Nieuw Tuin-schilderij uit 1647


Bron: Dordrechts Museum

In het Rembrandtjaar heeft het Dordrechts Museum een schitterend schilderij aangeboden gekregen door de vrijwilligers van het museum. Het betreft portret van echtpaar in tuin, van Samuel van Hoogstraten (1627-1678), die het schilderij vervaardigde op 20 jarige leeftijd. Het schilderij is gedateerd 1647, waarschijnlijk het jaar dat Van Hoogstraten vanuit Amsterdam naar Dordrecht terugkeerde.

Op dit schilderij zijn de echtlieden Johan Cornelisz. Vijgenboom en Anneken Joosten Bogaert afgebeeld. Johannes was kruidenier en diaken in de Doopsgezinde Broederschap. Zij staan -gekleed in het zwart- hand in hand op een tuinpad dat leidt naar een Hollands classicistisch huis in Dubbeldam (Huis Dubbeldam?). Links de man met tulp in de hand die hij -als bewijs van trouw- aanbiedt aan zijn vrouw rechts. Het pad, dat verspreid beplant is met veelal gestreepte tulpen, geeft toegang via een begroeide latwerk-poort met drie torentjes, tot het buiten. Aan beide zijden van het toegangspad zien we tuinen met hekken gesierd met houten knoppen, zoals gebruikelijk in die tijd. De invloed van de Italiaanse tuinkunst, zoals we die ook kennen van de prenten van Hans Vredeman de Vries en later van Jan van der Groen, is hier duidelijk waarneembaar.

Het bijzondere van dit schilderij is dat het heel duidelijk een werk is dat gemaakt is naar de werkelijkheid en dat is voor een tuinschilderij uit de eerste helft van de 17de eeuw echt bijzonder. Zoveel voorbeelden zijn daar niet van. Zie verder het persbericht  van het Dordrechts Museum.  CO

‘Schoonheten & de Bentincks’

 Van de website van Waanders Uitgevers : Schoonheten en de Bentincks. Geschiedenis van een landgoed, havezate en de bewoners, W. Hoogeland, ISBN 90 400 8317 7, xe2x82xac 22,95 

Bij Schoonheten denk ik gelijk aan de kwartcirkelvormige bouwhuizen van Schonck, de blokvormige eerste tuin-/parkaanleg en de latere vroeg-landschappelijke aanleg van mogelijk opnieuw Schonck. Benieuwd hoeveel meer detail hieromtrent in dit boek zal staan.

Zie hier  en hier  voor meer over de Stichting Archivariaat Bentinck-Schoonheten.  JH

‘Een droom van een boek’ ; Hypneratomachia Poliphili


Bron: Hypnerotomachia Poliphili – The MIT Press

Een boek uit 1499 beroemd vanwege zijn typografische vormgeving, het lettertype en de meer dan 170 houtsneden. In het boek worden meer lagen herkend, het leidde en leidt tot allerlei theorieën, speculaties, invalshoeken en vormt al eeuwen lang een inspiratiebron voor o.a. kunstenaars, architecten en tuinliefhebbers.
Meer dan 100 jaar was het exemplaar van Museum Meermanno-Westreenianum opengeslagen en dus met slecht 2 bladen zichtbaar getoond en nu is het aan restauratie toe en ligt het uiteen. 24 van de 30 katernen liggen nu open en tonen 2 pagina’s. Via deze bladen is de loop van het verhaal te volgen. De bladen kennen een begeleidende verhalende tekst. Aan een verdere uitleg, de gelaagdheid enz. waagt men zich niet.

De bladen vormen het hart van de tentoonstelling die in de andere zalen de drukker Aldus Manutius, andere drukkers en werken laat zien, andere exemplaren van Hypneratomachia Poliphili in Nederlands bezit toont en het Franstalige exemplaar van Willem van Oranje presenteert.

En mocht u gaan kijken, koop dat de speciale editie van Leeslint, de halfjaarlijkse uitgave van het museum. Hierin een inleiding op de tentoonstelling, een 3-tal artikelen en de catalogus met de teksten van de tentoonstelling en documentatie van de getoonde objecten. Meer over de tentoonstelling, hier, hier en hier.

Alle afbeeldingen zijn ‘door te bladeren’ bij Thames & Hudson.
Een volledige elektronische versie van Hypnerotomachia Poliphili is ‘door te bladeren’ bij The MIT Press.

De droom van Poliphilus, de Nederlandse vertaling van de Hypnerotomachia Poliphili door Ike Cialona, is in mei 2006 verschenen, in de Gouden Reeks van Athenaeum-Polak & Van Gennep. Een bespreking van dit boek zal in een komend nummer van het Cascade Bulletin verschijnen.  JH

Kloetinge, een boek en een studiemiddag.

Zaterdagmiddag 4 november is de uitreiking van het eerste exemplaar ‘Over ambachtsheren en kasteelbergen. De geschiedenis van twee buitenplaatsen in Kloetinge‘, geschreven door mevrouw M.C. Lenshoek-Smeets, journalist en drs. R.H.M. van Immerseel, wetenschappelijk medewerker bij de Stichting tot behoud van Particuliere Historische Buitenplaatsen.

Deze uitreiking is onderdeel van een studiemiddag met o.a. korte lezingen van beide auteurs. Een en ander vindt plaats in de Hervormde kerk van Kloetinge, vanaf 13:00.

Zie ook studiemiddag (2) en boek .  JH

Intekening voor Rob Leopold Symposium gesloten

Er is een overweldigende belangstelling voor het Rob Leopold Symposium, op do.16 november as. Helaas heeft het Cascade-bestuur gisteren moeten besluiten de intekening voor dit symposium te moeten sluiten. U kunt zich nog wel opgeven, maar u wordt geplaatst op een reservelijst. Op het ogenblik staat de klok op 112 deelnemers en 100 is het maximum voor de zaal. We zullen nog proberen wat te schikken. Als u zich nog opgeven wilt, houden we u op de hoogte van de eventuele kansen.

Daarnaast maken we de lezers van deze weblog attent op de Rob Leopold Memorial website, "This is a tribute to the memory of Rob Leopold, a man who inspired many people to achieve things they thought could only exist in the realm of their dreams". De site is vorige week gestart en gemaakt door Leo den Dulk. Het is de bedoeling dat ieder die dat wenst een herinnering aan Rob Leopold achterlaat in welke vorm dan ook. CO