Cuypersjaar 2007


Aanleg van de tuin  Bron: NAi

Cuypers, dat roept namen als kasteel De Haar, Rijksmuseum Amsterdam en Centraal Station Amsterdam op. Voor weer anderen zullen het de vele, vele kerken en interieurs zijn. Of nog weer andere ontwerpen en uitvoeringen.

En nu dan Cuypersjaar 2007 met ook een veelheid en verscheidenheid. Nu aan activiteiten en exposities. 2007 omdat dit het jaar is waarin het Nederlands Architectuur Instituut (NAi) de inventarisatie van het complete werk van Cuypers afrondt. Ik heb een aantal uit die veelheid bijeengezet.

Roermond met exposities als ‘Pierre Cuypers, vernieuwer vanuit het verleden‘ in Stedelijk Museum Roermond, 15 september t/m 13 januari 2008, en ‘Uit het persoonlijk archief‘ in Gemeente Archief Roermond, 1 oktober t/m 31 januari 2008.  En zie verder de agenda (en website) met excursies, fiets- en wandeltochten, een dart toernooi, een musical (!), boeken en wat al niet meer.

Parallel aan Roermond lopen zaken bij NAi Rotterdam/Maastricht. Het NAi, met ruim 450 strekkende meter tekeningen, correspondentie, krantenartikelen en foto’s. En van 22 september t/m 6 januari 2008, NAi Rotterdam/Maastricht de tentoonstelling ‘P.J.H. Cuypers‘. Kijk aldaar vast in Dossier Cuypers en in Aanleg van de tuin.

Dan een website met de wording van een biografie, nl. die van P.J.H. Cuypers  (1827-1921)
Ook heel aardig is Gezocht: Werklieden en Kunstenaars uit de kunstwerkplaatsen van Cuypers in Roermond die er vóór 1900 werkzaam waren.

En tot slot de website van Collectierecht Utrecht met een serie over De Haar. Aldaar staat een stukje uit het tijdschrift De Opmerker: ‘Hadden de archeologen in 1891 slecht een vervallen muurwerk aangetroffen, de bezoekers van zeven jaar later stonden verbaasd over al het schoone, wat deze vorstelijke heerlijkheid, als met een tooverwoord uit middeleeuwen herrezen, binnen hare grenzen verbergt.’

Het duurt nog even voor de exposities starten, maar nu reeds een weblog omdat tussen al die andere activiteiten mogelijk iets van uw gading zit.  JH

Gids: doolhoven en labyrinten in Nederland

  
Bron: www.doolhoven.nl

Op 16 april 2007 is na lange voorbereidingen door een groep auteurs verbonden aan de Stichting Doolhof en Labyrint Gids: doolhoven en labyrinten in Nederland verschenen bij uitgeverij De Hef te Rotterdam. Hiermee wordt een tot dusver onontgonnen terrein in kaart gebracht: de ontwikkelingsgeschiedenis en het hedendaags vóórkomen van doolhoven en labyrinten in Nederland, in de Nederlandse taal.

Oorspronkelijke literatuur over (historische) doolhoven en labyrinten is zeldzaam en verschijnt vrijwel altijd in de Engelse taal; vertalingen hiervan leggen met hun inhoud daarom vaak nadruk op de Angelsaksische wereld. Deze gids laat zien dat daarmee voorbij gegaan wordt aan wat ons eigen land te bieden heeft: Nederland herbergt een fraaie verzameling labyrinten en doolhoven die voor iedereen te bezoeken en bewonderen zijn. Bijna de helft van de uitgave beslaat daarom een rijk geïllustreerd overzicht van hun vindplaatsen – de gids is bovendien uitgebracht op handzaam formaat en kan daarom handig mee op reis. Daarnaast laat een historische introductie in het boek zien dat ons land op dit terrein een bijzonder boeiend verleden heeft, dat in dit werk voor het eerst uitvoerig en met vele voorbeelden beschreven wordt. Zo wordt bijvoorbeeld ruime aandacht besteed aan de toonaangevende rol die Nederland speelde in de zeventiende-eeuwse internationale tuinmode als het ging om doolhoven, de unieke Amsterdamse stadsdoolhoven bij herbergen vanaf omstreeks 1615, de veranderende ontwerpen van dwaaltuinen op landgoederen van kastelen en buitenverblijven en de plotseling oplevende belangstelling voor doolhoven en kerklabyrinten aan het eind van de negentiende eeuw.

De Stichting Doolhof en Labyrint bestaat uit een groep geïnteresseerden die zich ten doel stelt Nederlandse doolhoven en labyrinten in heden en verleden te bestuderen en kennis hieromtrent te verzamelen en publiceren. Aan het begin van de zomer 2007 organiseert zij een eerste symposium over doolhoven en labyrinten, waarover nadere berichtgeving zal volgen op de website van de stichting: www.doolhoven.nl. Op deze website is ook de bestelwijze van het boek te vinden.

Martin van der Gaag

Pomona in de tuin van Paleis Het Loo

Op de site van de Stentor las ik:

In vier parterres van de tuin van Paleis Het Loo stonden oorspronkelijk vier marmeren beelden: Flora (godin van bloemen en lente), Bacchus (god van wijn en herfst), Apollo (god van zon en tijd) en Pomona (godin van de vruchten). Flora en Bacchus bleven bewaard, maar Apollo en Pomona zijn bij de ontmanteling van de tuin in de tijd van de Franse Revolutie verloren gegaan.

Voor de restauratie van de tuin werd in Nederland een passend beeld van Apollo gevonden, waar volgens de kennis van die tijd een kunststof kopie van werd gemaakt. Alleen van de Pomona was geen goed voorbeeld bekend. Uiteindelijk werd dit gevonden in de collectie van de Engelse koningin: een marmeren beeld, naar ontwerp van de Italiaanse beeldhouwer Pietro Franqueville (1548-1615). Kopieën van beelden en vazen, die om conserveringsredenen niet buiten kunnen staan, zijn tot nu toe van kunststof of van mortel met marmerslag gemaakt. Door nieuwe ontwikkellingen is het nu mogelijk een kopie in marmer te maken.

Het National Conservation Centre in Liverpool maakte driedimensionale opnames en computermodellen van het beeld. Op basis hiervan werd het beeld door een computergestuurde machine gehakt uit Italiaans marmer, geïmporteerd uit Carrara. Met het plaatsen van de Pomona is het viertal parterrebeelden weer compleet en is de situatie weer zoals de zeventiende-eeuwse stichters van Het Loo die hadden bedacht.

Bij het National Conservation Centre kun je meer over het hele proces rond deze Pomona lezen en zien. Het 3D model, de verdeling in 8 stukken, de computergestuurde vormgeving en de samenstelling tot een geheel. De woorden ambacht en beeldhouwen krijgen zo een wel heel andere inhoud.   JH

Oude Hollandsche Tuinen, Anna G. Bienfait (1943)

De tentoonstelling ‘De kroon op het werk’ ben ik niet zonder reden gaan bekijken. Via internet was al een flink aantal werken te zien en achtergrondinformatie te lezen. En een aantal werken trok gelijk de tuinhistorische interesse. Werken van ongeveer 20 bij 30 cm tot bijvoorbeeld 190 bij 170 cm ; geweldig! (zie weblog dd 11 april)

Maar er was nog een reden. De deelnemers van de meest recente Cascade Ronde Tafel Conferentie (RTC) hebben even aan mijn ‘project’ rond Oude Hollandsche Tuinen van Anna G. Bienfait kunnen ruiken. Dit is een poging tot het vinden – op internet en in beeldbanken – van de afbeeldingen als in het boek en deze middels presentaties per hoofdstuk weer te geven. Een soort van ‘digitale editie’, maar dan zonder het boek te scannen.

En een aantal afbeeldingen als uit het boek zijn als schilderij op de tentoonstelling te aanschouwen, die moest ik dus zien. Deze zijn ook via internet te vinden en zijn dan dus ook in de ‘digitale editie’ opgenomen.

Meer lezen en zien betreffende mijn ‘project’ rond Oude Hollandsche Tuinen van Anna G. Bienfait?  Klik dan hier.  JH

Tentoonstelling ‘De kroon op het werk’ (Dordrecht)


Gezicht op Huis ten Bosch, Jan van der Heyden (ca. 1665-1668)

Gistermiddag bezocht, ‘De kroon op het werk‘, een tentoonstelling van meer dan 100 schilderijen uit binnen- en buitenland betreffende Hollandse schilderkunst over de periode 1670-1750. Modieuze portretten, rijke bloemstillevens, idyllische landschappen en uitbundige mythologische scènes; kleine miniatuurportretjes tot wandvullende ‘behangsels’ van bijna 3 meter hoog. Kunst met een ‘adellijk’ randje van de generatie ná Rembrandt; van meesters als Gerard de Lairesse, Adriaen van der Werff, Godfried Schalcken, Cornelis Troost, Isaac de Moucheron en Jacob de Wit.


De witte pauw, Jan Weenix (1692)

Naast de bovengenoemde tentoonstelling lopen ook nog
Rembrandt en Dordrecht, met o.a. Portret van een echtpaar in een tuin van Samuel van Hoogstraten (zie ook weblog dd 3 nov. 2006)
De 19de eeuw op zijn mooist, met o.a. Musicerend gezelschap in de koepel ‘Batavia’s Lust’ van David Bles
De Sint Elisabethsvloed, met o.a. de panelen van De Sint Elisabethsvloed in de nacht van 18 op 19 november 1421 van de Meester van de Elisabeth-panelen (zie ook weblog dd 8 jan. 2007)


Waterpartij in een park, Isaac de Moucheron (ca. 1712)

Klik op de afbeeldingen en links voor veel meer info.  JH

Foto’s Wilhelm Ivens, o.a. Kronenburgerpark (Nijmegen)


Kronenburgerpark (ca. 1885) Bron: Museum Het Valkhof

Vandaag even Museum Het Valkhof (Nijmegen) binnengelopen, een museumjaarkaart maakt even binnenwippen wel zo gemakkelijk. Momenteel is er de tentoonstelling Wilhelm Ivens, Nijmeegs fotograaf (1849-1904) Stadsgezichten, landschappen en portretten te zien.

Naast Nijmeegse stadsgezichten worden landschappen en portretfoto’s getoond. Hoogtepunt is een fotoalbum met stadsgezichten. Wilhelm Ivens gaf dit album als cadeau aan koningin-regentes Emma en prinses Wilhelmina. Foto’s van o.a. Hunnerpark, Belvedere, Valkhof en Kronenburgerpark. Met een aantal schitterend scherpe foto’s. Klik eens op de bovenstaande foto om een download op groot formaat te krijgen…

De tentoonstelling is bescheiden en te breed, lees weinig specifiek tuinhistorisch, om een (langere) reis aan te raden. Of combineer het met een dagje door de parken zelf.

Als u vanuit uw stoel en via internet een en ander wilt aanschouwen kijk dan eens op de volgende sites:
– in Beeldbank Regionaal Archief Nijmegen.Zoek met ‘Ivens’ in veld Alle woorden (of met Kronenburgerpark) en in Periode t/m ‘1900’


Kruittoren (1875) Bron: Stichting Noviomagus.nl

– en vergelijk eens met beelden (o.a. hierboven) van een paar jaar eerder in Gelderland in Beeld met thema Vesting Nijmegen in 1877, foto’s van G. Korfmacher vervaardigd vlak voor de ontmanteling van de vestingwerken
– en aanschouw nog meer van de vestingwerken via De Nijmeegse stadswallen in 1875 van Stichting Noviomagus.nl
– en via dezelfde site heel veel ansichten van toen en foto’s van nu.

Tot slot, er is ook nog een boek uitgekomen, zie bij BnM uitgevers.  JH


Kronenburgerpark (1885) Bron: Fotocollectie Nijmegen

VNK Bibliografie 2006 met hoofdstuk Tuin- en landschapsarchitectuur

Bibliografie 2006 van Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici heeft als onderwerp Architectuur, stedebouw en ruimtelijke ordening, Tuin- en landschapsarchitectuur, Monumentenzorg en bouwhistorie over de periode: 2000-2005. Samenstelling Niek Smit en inleiding Freek Schmidt.

De Bibliografie 2006 geeft een overzicht van hoofdzakelijk Nederlandse publicaties en rapporten, verschenen in de periode 2000-2005, die van nut zijn voor de studie op bovengenoemde terreinen. Dat meer dan 100 pagina’s lang.

Een van de hoofdstukken is dus Tuin- en landschapsarchitectuur, maar kijk zeer zeker ook naar de andere hoofdstukken.Voor downloaden klik hier.  JH

Kleve wandelingen


Bron: Stadt Kleve

Kleve Marketing kondigt ook dit jaar een serie Stadt- und Themenführungen aan. Een aantal wordt verzorgd door onze Cascade-vriendin Marlene Zedelius. Van haar navolgende:

Graag zou ik alle leden en geinteresseerden uitnodigen voor een wandeling met rondleiding door de Kleefse tuinen:

Voorjaarswandeling op 20 mei 2007: "Vom Prinzenhof zum Königsgarten"
Trefpunt: Schwanenburg in Kleve, om 14.30 uur.
Duur: ongeveer twee uur. Prijs: 3,00 xe2x82xac per persoon.
De wandeling gaat vanuit het slot langs het Prinsenhof, het Moritzpark, dan langs en over het Kermisdahl naar de vroegere Königsgarten, die al sinds de middeleeuwen bestond, en weer terug de brug over naar de stad.

Najaarswandeling op 23 september 2007: "Wanderung durch die Klever Gärten"
Trefpunt: Parkeerplaats Wasserburgallee (vóór het Museum Kurhaus in Kleve), om 11.00 uur.
Duur: ongeveer vijf uur.Prijs: 6,00 xe2x82xac per persoon.
Deze wandeling is, net als vorig jaar, het volle programma van het 17e eeuwse landschap.

Eventuele aanmelding bij: stadtmarketing@kleve.de   of tel.: 0049 2821 895090

Met beste groeten en tot ziens,
Marlene

Zie ook (Kleve) Stadtrundfahrten und -führungen en wat foto’s.

Het Loo in bloei! / Vazen met tuiten

 Van 31 maart tot en met 1 juli 2007 wordt de expositie Het Loo in bloei! vazenpracht en bloemenweelde in paleis en tuin in Paleis Het Loo gehouden.

In het paleis vazen en bloemenmanden uit de collectie van het paleis met wekelijks wisselende arrangementen.

In de historische tuin van Het Loo worden de vierhonderd terracotta potten voorzien van zeldzame xe2x80x98floristenbloemenxe2x80x99, de favoriete bloemen van plantenliefhebbers en kwekers in vorige eeuwen. Er zijn oude variëteiten te zien van de floristenbloemen; tulp, anemoon, ranonkel, aurikel en anjer, die in veel kleurpatronen en vormen werden gekweekt.
Van 24 tot en met 30 april wordt in de beschutting van de Koninginnetuin een extra presentatie van aurikels ingericht.

Gelijktijding, 31 maart 2007 tot en met 29 juli 2007, is er in Gemeentemuseum Den Haag een allesomvattende tentoonstelling van de spectaculaire bloemenvazen met tuiten. Een tulpenvaasrage, die aan het eind van de 17e eeuw in Delft begon en tot op heden is voortgezet, met als hoogtepunt en ware eyecatchers vier bloemenpiramiden uit de Britse Royal Collection van Hare Majesteit Elisabeth II.

Het Loo in bloei!
31 maart t/m 1 juli 2007
Paleis Het Loo

Vazen met tuiten – 300 jaar pronkstukken
31 maart 2007 t/m 29 juli 2007
Gemeentemuseum Den Haag

‘T is Mars, wiens heldenvuist het oorlogslot beslist’

Mars op Bronbeek (Arnhem)
Overzicht Bronbeek met links het beeld Mars, maart 2007. Foto: Niek Ravensbergen

In de Cascade nieuwsbrief van winter 2004/2005 stelde ik een vraag naar de herkomst van het tuinbeeld Mars, dat sinds 1863 op het Arnhemse landgoed Bronbeek staat. Ik ontving geen reacties, maar heb inmiddels mijn eigen zoektocht en hypothese voltooid. De uitkomst is als volgt:

Het tuinbeeld Mars op het landgoed Bronbeek is gefabriceerd rond 1750. Het is door Silvius van Heeckeren besteld voor havezathe De Kemnade bij Doetinchem. De aankoop van dit goed in 1749 en de erop volgende verheffing tot havezathe in 1750 waren voor Van Heeckeren aanleiding om bij het huis een nieuwe stijltuin met sculpturen te doen aanleggen. Wegens de hoge transportkosten bestelde hij het beeldhouwwerk in het nabije Westfalen.

Mars op De Kemnade (Doetinchem)
Overzicht De Kemnade met links het beeld Mars. Aquarel door H.W. Hoppenaar, 1841.

Mars op De Kemnade (Doetinchem)     Mars op Bronbeek (Arnhem)
Mars op De Kemnade                    Mars op Bronbeek

Het complete verhaal over de herkomst van dit beeld en zijn pendant Bellona is te vinden op: tuinbeeldmars.blogspot.com

Niek Ravensbergen