Gärten und Parks an Rhein und Maas

Geplaatst op door
Beantwoorden

De volledige titel van dit boek is Gärten und Parks an Rhein und Maas. Ein Reiseführer. geschreven door Birgit Wilms. Duisburg, 2006. Uitgegeven door Verein xe2x80x9cStrasse der Gartenkunst  zwischen Rhein und Maas e.V.xe2x80x9d (www.strasse-der-gartenkunst.de) 152.p. ISBN 3-87463-397-7. xe2x82xac16,90.

Het is een handige en goed verzorgde tuinengids voor Rheinland, het doel van de Cascade-excursie op 22 en 23 september a.s. Voor excursiegangers zeker de moeite waard.
Wat vinden we in deze gids? Beschrijvingen van tuinen en parken die het bezoeken waard zijn, soms om cultuurhistorische, soms om botanische of landschappelijke redenen.

Het boek opent met waterkasteel Moyland, achter Kleve, het eerste neogotische kasteel in de streek. Jammer dat er niet bij staat dat de Nederlandse tuinarchitect Hugo Poortman hier heeft gewerkt. En zo is het met heel veel meer beschrijvingen. Het boek geeft wel een goed overzicht van de verschillende tuinen en parken, met mooie en heldere moderne fotoxe2x80x99s, maar de tuingeschiedenis (namen van tuinarchitecten en opdrachtgevers om te beginnen) komt er bekaaid af en historische ontwerpen en plattegronden worden er niet bijgeleverd.

Een ander voorbeeld is waterkasteel Dyck. Er is veel rondom dit kasteel te beleven tegenwoordig. Het landschapspark met zijn vele soorten bomen is beroemd, speciaal uit de tijd dat Joseph Maria Franz Anton Fuerst zu Salm-Reifferscheidt-Dyck er resideerde en hij opdracht gaf aan de Schotse tuinarchitect Thomas Blaikie zijn gronden in Engelse landschapsstijl aan te leggen. In dit verband wordt het naslagwerk (met plattegrond) Hortus Dyckensis oder Verzeichniss der in dem botanischen Garten zu Dyck wachsenden Pflanzen, in 1834 geschreven door bovengenoemde eigenaar, echter weer niet genoemd. De historische referenties moeten we dus elders zoeken.

Om nog even bij het thema van het lustrumjaar te blijven, waterkastelen zijn in deze streek goed vertegenwoordigd: Moyland, Paffendorf, Benrath, Gracht, Dyck, Rheydt en Moers. De tuinarchitect die in de 19de eeuw in deze regio het meest heeft gewerkt is de ook in Nederland wel bekende Maximilian Friedrich Weyhe, bekend van Kasteel Amstenrade.  CO

Schloss Dyck Alexander Duncker (1857)  Bron: Wikipedia

Voorbereiding jubileumexcursie gaat goed!

Geplaatst op door
Beantwoorden


Maison de plaisance, Schloss Benrath. Foto Karen Veenland

De excursiecommissie heeft samen met voorzitter Carla Oldenburger in Duitsland de tuinen en parken bezocht die op het programma staan van de najaarsexcursie. We hebben mooie en interessante plaatsen gezien en veelbelovende contacten gelegd met de mensen die ons daar gaan begeleiden. 

De excursie vindt plaats in het weekend van 22 en 23 september en gaat naar Rheinland. Alle donateurs hebben in het voorjaar een aankondiging ontvangen met mogelijkheid in te tekenen. We frissen nog even uw geheugen op. Op zaterdag bezoeken we de Terrassengarten van Kloster Kamp, een reconstructie uit 1990 (www.kloster-kamp.de) en het park van Schloss Dyck, dat aangelegd is naar ontwerp van Thomas Blaikie tussen 1820 en 1835 (www.stiftung-schloss-dyck.de) . Op zondag bezoeken we Schloss Benrath met zijn prachtige aanleg (18e en 19e eeuws) en het Museum für Europäische Gartenkunst  (www.schloss-benrath.de). ’s Middags staat Burgpark Linn in Krefeld op het programma (www.strasse-der-gartenkunst.de). We reizen per touringcar en logeren in een aardig hotel.

Voor donateurs (evt. met introducé) zijn nog enkele plaatsen beschikbaar.
Informatie en aanmeldingsformulieren kunt u aanvragen door te mailen naar webmaster@cascade1987.nl. Geef uw naam en telefoonnummer, dan wordt z.s.m. contact met u opgenomen.  KVH


Maarten van Nederveen, Carla Oldenburger en Elisabeth Waller voor Burg Linn in Krefeld
Foto Karen Veenland

Heremastate in kaart, een poging

Geplaatst op door
Beantwoorden

Na de afbeelding en foto’s van Heremastate in de weblog van 9 Juni had ik behoefte zaken in kaart te zien; waar wat te plekken.

Kaartmateriaal vond ik in HISGIS – Historisch GIS Fryslân. Kern hiervan vormen het kadaster van 1832 en de floreenkohieren van 1700, beide een belastingadministratie. Met topografische kaarten van 1930 en recent, kan een overlay worden gemaakt.

Op alle drie de kaarten heb ik in rood aanduidingen toegevoegd.

Links Heremastate met als basis kadastrale kaart 1832 en OAT gegevens. Aanduidingen als plaisierbosch, gracht tot vermaak en laan tot vermaak spreken direct tot de verbeelding.

Rechts topografische kaart 1930 met Heremastate.

Het Chinese bruggetje staat op foto’s in voorgaande weblog. Het huisje is via een link in dezelfde weblog te bekijken. De plaats van beide denk ik als op de kaart aangegeven te zien.

Links Heremastate op recente topografische kaart

En dit is wat resteerd. Een groot deel ingenomen door jachthavens en een camping. Het huis is uitgebreid en nu gemeentehuis. Maar de vijvers en het bergje zijn nog.  JH

‘Een Rijk Bezit’, boek en tentoonstelling (Joure)

Geplaatst op door
1


Heremastate, lange vijver, bergje en huis, ca. 1720
Bron: Museum Joure

De tentoonstelling ‘Een Rijk Bezit’ biedt via authentieke kaarten, prenten en oude documenten een blik op de achttiende eeuw in de gemeente Skarsterlân (Joure). Centrale figuur is Johan Vegelin van Claerbergen (1690-1773). Hij groeide op op de Heremastate  in Joure. Behalve de Heremastate komt ook de Osingastate in Langweer in de tentoonstelling aan bod.

Bij de tentoonstelling hoort het gelijknamige boek (2), geschreven door Karel F. Gildemacher en Jacob H.P. van der Vaart. Meer dan honderd kaarten van Johan Vegelin van Claerbergen worden in dit boek afgebeeld, samen met talrijke prenten uit de eerste helft van de achttiende eeuw.

De bovenstaande afbeelding van Heremastate is natuurlijk een die lokt! De onderstaande foto geeft de lange vijver en het bergje bijna 2 eeuwen later weer. En als toetje dan nog even het Chinese bruggetje en het torentje op de berg.
Tot slot nog een aantal links naar andere oude (ca. 1890) foto’s uit Fries Fotoarchief, de oprijlaan, het huis, de vijver en het bergje.

Tentoonstelling ‘Een Rijk Bezit’, 12 mei t/m 28 oktober, Museum Joure te Joure
Boek ‘Een Rijk Bezit‘, Gildemacher, K.F. en J.H.P. van der Vaart, ISBN 978-90-5345-325-4, xe2x82xac 29,95, Uitgeverij Matrijs

Geen idee hoeveel tuinhistorisch interessant materiaal in het boek staat. Als iemand inzage heeft gehad krijg ik graag een reactie.  JH


Links de lange vijver met in achtergrond het Chinese bruggetjes en
rechts, tussen de bomen, het bergje bekroond door het torentje.
Foto: Fries Fotoarchief


Opnieuw het Chinese bruggetje en het torentje op het bergje.
Foto’s:Fries Fotoarchief

Bloemen in het Mauritshuis

Geplaatst op door
Beantwoorden

In het boek Bloemen in het Mauritshuis staan de twaalf mooiste bloemstukken van het Mauritshuis centraal. Het bloemenboek beschrijft op toegankelijke wijze de fascinatie voor bloemen in de 17de eeuw en de ontwikkeling van het genre in de schilderkunst. De bloemstillevens uit de vaste collectie worden afzonderlijk toegelicht met gedetailleerde beschrijvingen van de verschillende soorten bloemen ( met hun botanische benamingen) op de schilderijen.

Tulpen, anemonen, hyacinten, lelies, rozen waren in de 17de eeuw nog heel bijzonder en moeilijk verkrijgbaar. Toch staan de bloemstukken uit de Gouden Eeuw vol met deze zeldzame bloemen. In geen enkel bloemstuk ontbreekt een tulp, liefst in ‘gebroken vorm’.

Natuurgetrouwe weergave stond voorop bij het schilderen van bloemstillevens. Doordat de bijzondere bloemen moeilijk verkrijgbaar waren, was dit lastig. Bovendien bloeien de weergegeven bloemen niet allemaal tegelijkertijd en verwelken ze snel. Specialistische bloemschilders hadden hiervoor verschillende oplossingen gevonden. Zo schilderde de één bloemstillevens op basis van tekeningen en prenten of met behulp van eerder gemaakte studies. Een ander maakte een opzet in het voorjaar en vulde het schilderij gedurende het zomerseizoen geleidelijk in als de gewenste bloemen bloeiden. Via botanisten konden schilders aan de kostbare sierbloemen komen.

Ter gelegenheid van de nieuwe publicatie staan de bloemstillevens de komende vier maanden (7 mei t/m 2 sept.) volop in de aandacht. Er is een speciale bloemenroute in het museum uitgezet.  JH

Nieuw in Nederland van de AVRO

Geplaatst op door
Beantwoorden

Op de zaterdag-namiddag zend de AVRO het programma Nieuw in Nederland uit.
Gemiste uitzendingen zijn via de website van de AVRO alsnog te zien. Twee daarvan herkennen we uit voorgaande weblogs (12-dec-06 en 3-nov-06):

Zaterdag 21 april was er Van Hoogstraten
Schilderij van Samuel van Hoogstraten, 1647. Nu in het Dordrechts Museum te zien.

Klik de linkerafbeelding om meer over deze uitzending te lezen.
Aldaar klik  Bekijk deze aflevering.

Zaterdag 12 mei was er Martinus van Barnevelt.
Een collectie van vier aquarellen die de tuin van Martinus van Barneveld voorstellen.

Klik de linkerafbeelding om meer over deze uitzending te lezen.
Helaas is er technisch iets mis gegaan en is deze uitzending niet beschikbaar (al contact met AVRO gehad).
Meer is wel via een pdf document van de Vereniging Rembrandt te lezen.  JH

Linnaeusxe2x80x99 300ste geboortedag, 23 mei 2007

Geplaatst op door
Beantwoorden

Dit heuglijke feit werd uitgebreid gevierd in Zweden en in Heemstede / Bennebroek, op de buitenplaats De Hartekamp, waar Linnaeus van 1735 tot 1737 werkte als lijfarts van de bankier en verzamelaar George Clifford.

Het programma was serieus en feestelijk. De gasten werden verwelkomd met taartjes versierd met het portret van Linnaeus. Heel bijzonder.
Na een welkomstwoord door de gastheren, de voorzitter van de Historische Vereniging Heemstede / Bennebroek en de voorzitter van de Raad van Bestuur van De Hartekamp Groep, allereerst gericht aan de ambassadeur van Zweden en de burgemeesters van Heemstede en Bennebroek, hield de botanicus dr J. Mennema, bekend van de Flora van Heukels,  een zeer interessante lezing over Linnaeus en diens betekenis voor de ontwikkeling van de botanische wetenschap. Ook waren er vertegenwoordigers van de Koninklijke Natuurhistorische Vereniging aanwezig. Leden van deze vereniging hadden een nieuwe wandelgids over De Hartekamp samengesteld, waarvan eerste exemplaren werden aangeboden aan de ambassadeur van Zweden, en beide voorzitters hierboven genoemd.

100 jaar geleden, 23 mei 1907, had de Natuurhistorische Vereniging een borstbeeld van Linnaeus aan de toenmalige eigenaar van de Hartekamp aangeboden en hier werd nu, door de ambassadeur een krans gelegd onder het spelen van het Zweedse volkslied. Een waardige handeling. Na een herdenkingswoord door de ambassadeur werd het officiële gedeelte van de middag afgesloten. Daarna volgde een hapje en een drankje en het uitdelen van cadeautjes. De gasten kregen de nieuwe wandelgids en een reproductie van de kaart van De Hartekamp uit 1708 mee naar huis.

Zoals al in de vorige Cascad-E-Nieuwsbrief werd aangekondigd, zal Cascade op het Mini-symposium in november as. ook aandacht besteden aan Linnaeusxe2x80x99 300ste geboortedag.
Het idee is om eerst met een groep geinteresseerden het Museum xe2x80x98De Casteelse Poortxe2x80x99 in Wageningen te bezoeken. Hier is vanaf  16 juni de tentoonstelling In de lusthof van Linnaeus: op zoek naar verwantschap en verscheidenheid, te bezichtigen. Daarna een gezamelijke maaltijd, gevolgd door een lezing van dr Renske Ek over de botanische verzameling van George Clifford, de bewerking hiervan door Linnaeus en zijn tijd op Clifford’s buitenplaats de Hartekamp in Heemstede. Op deze heuglijke dag werd een nieuwe website, vervaardigd door Renske Ek, geopend; zie www.george-clifford.nl  CO.

Lezing en rondleiding restauratie kasteel De Haar

Geplaatst op door
2


Kasteel De Haar in de steigers  Foto Marcelle Mocking / kasteel De Haar

Woensdagavond 27 en donderdagavond 28 juni is er een presentatie over de restauratie van kasteel De Haar door Cor Bouwstra, de restauratiearchitect van De Haar. Een presentatie waarin veel wordt getoond. Het Cuypersarchief van de herbouw van De Haar is namelijk grotendeels bewaard gebleven. U kunt op de tekeningen en foto’s zien hoe de ruïne werd omgetoverd in het luxueuze buitenhuis van ongekende omvang. Er zijn tevens talloze ontwerptekeningen van het interieur, de decoratieve elementen en het meubilair voor handen. Vooral de decoratieve elementen in het kasteel zijn de moeite van het bekijken waard. Bijna alles is nog aanwezig en in goede staat.
In verband met de hedendaagse functies van het kasteel, nog altijd de bewoning, maar daarnaast ook de ontvangsten, evenementen en de museumfunctie komt de huidige restauratie in een ander daglicht te staan. Hoe ga je daar mee om?

Na de presentatie volgt een rondleiding door het kasteel waarbij vooral gekeken wordt door de bril van de restauratiearchitect. U komt in ruimten die gewoonlijk niet toegankelijk zijn voor publiek maar die juist vanwege de problematiek rondom de restauratie interessant zijn. Er zal speciaal gewezen worden op de gedetailleerde decoraties.

Zie website kasteel De Haar en dan Prive op visite > Dagbezoek (of NAI)

Woensdag  27 juni 2007: 19:30-21:00 uur (incl. pauze) ; nog 86 plaatsen
Donderdag 28 juni 2007: 19:30-21:00 uur (incl. pauze) ; nog 33 plaatsen
Verzamelpunt de kapel van kasteel De Haar (in de tuin), Haarzuilens
Kosten lezing en rondleiding: 15 euro
Reserveren online via het Rijksmuseum

Leifruit in Kasteeltuin Middachten (De Steeg)

Geplaatst op door
2


Leifruit op Middachten, Adolf van der Laan en Hendrik de Leth (1724)
Bron website Middachten

Getuige de bovenstaande gravure uit 1724 kende Middachten toen ook al leifruit. Van het begin van de 20ste eeuw dateren nog enkele leiperen langs de eeuwenoude tuinmuur. In de afgelopen tientallen jaren is de huidige collectie ontstaan met pitvruchten (peren, appels) en steenvruchten (abrikoos, perzik, pruim en kers). Tegen de west- en noordmuur is een selectie aangeplant van soorten uit de 18de, 19de en 20ste eeuw, zoals deze voorkwamen op beplantings- en bestellijsten die in het archief van Middachten bewaard zijn gebleven.

Diverse snoeivormen worden op de fruitbomen van Middachten toegepast. De waaiervorm is het meest geschikt voor de steenvruchten. De snoeivorm van de pitvruchten varieert van de traditionele palmettenvorm tot de vele ingewikkelde 19de eeuwse fantasievormen zoals de U-vorm, de schuine snoervorm en de zogenaamde verrierpalmet. Zie allerlei vormen op bv READS Nursery.

Tweede Pinksterdag, 28 mei 2007, leifruitdag (voor details zie hier). Om 11.30 uur, 13.30 uur en 15.00 uur zullen dialezingen in de oranjerie plaatsvinden. Daarna volgen tuinrondleidingen en demonstraties van o.a. de snoei van deze bomen in de praktijk.

De geschiedenis en techniek van het snoeien van leifruit is door Wybe Kuitert en Jan Freriks in Hovenierskunst in Palmet en Pauwstaart beschreven.
Een tweede boekje is Hovenierskunst. De Teelt van leifruitbomen J.M. Freriks, te koop op Middachten.

Ik ben zelf naar de leifruitdag van 2006 geweest, een aanrader!!  JH


Leipeer, later in het jaar ; peertjes hangen al. Foto, Jan Holwerda

Wateroverlast in xe2x80x98t Hof en het Oranjepark te Vlaardingen

Geplaatst op door
1

N.a.v. de weblog Water in xe2x80x98t Hof (Vlaardingen), d.d. 20 maart 2007

De tuin van xe2x80x98t Hof is aangelegd in 1627 door Wilhelm van Ruytenburgh (1600 xe2x80x93 1652); hij was onder andere Heer van Vlaardingen en was ook bekend als de man in het goudgele kostuum afgebeeld op De Nachtwacht van Rembrandt. Het was een Hof bij een buitenplaats waarvan de funderingen in 2004 zijn blootgelegd.

Het maaiveld van het Hof is thans nogal ongelijk ingeklonken, waardoor hier en daar laagten zijn ontstaan waarin gedurende de winterperiode water blijft staan. Enige taxusboompjes stierven af en sommige loofbomen lijden onder te vochtige bodemomstandigheden. Enige verbetering zou snel verkregen kunnen worden door in de laaggelegen beplantingsvakken greppels te graven (c.q. wadixe2x80x99s) met duikers onder de paden door. Deze greppels kunnen rechtsstreeks afwateren op de singels die in het park voldoende aanwezig zijn. Vooral in parken in venige Hollandse streken is het grondwaterbeheer van essentiëel belang. Hiertoe moeten bekend zijn – middels opmeting van maaiveldhoogten en van de situaties van de grondlagen xe2x80x93 de algehele bodemstructuur en ook de gemiddelde hoog – en laag waterpeil. Het moge bekend zijn dat het instituut van Professor Edelman te Wageningen veel ervaring heeft in zulke opmetingen en karteringen.

Tijdelijk hoog water is voor de meeste bomen niet schadelijk. Te lang hoog water heeft echter als gevolg dat er geen beluchting is van de bewortelde zone en dus dreigt verstikking van de meest bomen. Ooibosbeplantingen, moerascypressen en dergelijke kunnen lang onder water staan maar Fagaceae en andere zijn veel gevoeliger. De beluchting van de grond en de doorstroming ervan wordt sterk beïnvloed door de structuur van de aardlaagjes. Deze storende lagen of laagjes kunnen doorbroken worden, bij voorbeeld door begreppeling. Kennis van de bodem en van de grondwaterbewegingen is noodzakelijk om een park in de loop van vele jaren te kunnen beheren c.q. de waterbewegingen te beheersen. Natte toplagen veroorzaken niet alleen luchtgebrek maar ook is de kans op ontworteling bij storm zeer groot, zeker als er gaten in de kroonlaag ontstaan. Een brede wortelkluit maakt de boom zeer stabiel. Een ondiepe smalle beworteling maakt een sterke groepsbescherming noodzakelijk. Voorts moet nog opgemerkt worden dat een snelle ontwatering een grote inklink zal veroorzaken van slappe venige gronden, en dat is vrijwel altijd funest. Een zeer zorgvuldig waterbeheer blijft absoluut noodzakelijk bij een vakkundig parkbeheer. De keuze van de boomsoorten in relatie tot het grondtype, de ontwateringsmogelijkheden, de pH xe2x80x93 trajecten, de beheersbudgetten en dergelijke is uiteraard van eminent belang.

Tot slot pleit ik ervoor om in Cascade meer aandacht te besteden aan de technische facetten van de ontwerpen en de restauratieplannen naast de vormgevende aspecten. Er zijn vele publikaties waarnaar verwezen kan worden, zoals Landschap en beplanting in Nederland van Christiaan van Leeuwen en H. Doing-Kraft, Toepassingsmogelijkheden van Nederlandse houtige gewassen van Heybroek (1953) en Houtzagers (1954), Die Bewurzelungsverhältnisse der Pflanzen van prof. dr Hans Weler.

Ing. W.C. Hoogeweij
Oberonlaan 25
3318 EM  Dordrecht


Het korporaalschap van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch, bekend als de ‘Nachtwacht’.

Schutters van de kloveniersdoelen uit een poort naar buiten tredend. Op een schild aangebracht naast de poort staan de namen van de afgebeelde personen: Frans Banninck Cocq, heer van Purmerlant en Ilpendam, Capiteijn; Willem van Ruijtenburch van Vlaerdingen, heer van Vlaerdingen, Lu[ij]tenant; Jan Visscher Cornelisen, Vaendrich; Rombout Kemp, Sergeant; Reijnier Engelen, Sergeant; Barent Harmansen; Jan Adriaensen Keyser; Elbert Willemsen; Jan Clasen Leydeckers; Jan Ockersen; Jan Pietersen Bronchorst; Harman Iacobsen Wormskerck; Jacob Dircksen de Roy; Jan vander Heede; Walich Schellingwou; Jan Brugman; Claes van Cruysbergen; Paulus Schoonhoven. De schutters zijn gewapend met lansen, musketten en hellebaarden. Rechts de tamboer met een grote trommel. Tussen de soldaten links staat een meisje met een dode kip om het middel, rechts een blaffende hond. Linksboven de vaandrig met de uitgestoken vaandel.