Broekhuizen in januari 2017 (Foto: Klaas de Boer)

Op zaterdagmiddag 29 oktober a.s. organiseert Cascade in een zeer passende samenwerking met De Dondergberggroep de laatste bijeenkomst van dit jaar. De excursie zal bestaan uit een wandeling door het park van Broekhuizen te Leersum gevolgd door een beklimming van de Donderberg en een bezoek aan de Tombe van Nellesteijn, die onlangs uitwendig is hersteld. Vanaf het dak van de graftombe, die ook als belvédère fungeerde, kunnen we genieten van vergezichten op onder meer de Utrechtse Heuvelrug en de Langbroeker Wetering.

Naar Cascade-vrienden is een mail met de uitnodiging en details verstuurd. Niet ontvangen? Stuur dan een mail naar info@cascade1987.nl

De Tombe van Nellesteijn in januari 2017 (Foto: Klaas de Boer)

Velzerhooft, de buyteplaats van de Hr.Jacob du Peyrou Jansz in zijn geheele omtrek te zien (1728), Hendrik de Leth (Bron: NH Archief) groot

De eerste editie van Het zegenpralent Kennemerlant, met afbeeldingen van landhuizen, kerken, openbare gebouwen, parken en tuinen in het kustgebied van Kennemerland tussen Haarlem en Castricum, verscheen in 1732 of 1733. Hendrik de Leth (1703-1766) maakte de tekeningen voor de gravures in 1728. Brouërius van Nidek (1677-ca 1743) verzorgde de tekst. Er volgden diverse herdrukken in de 18de eeuw en in 1806 werden de prenten nog eens gebruikt voor een verzamelwerk van een aantal van dit soort boeken onder de titel Hollandsche Arcadia.
Naast Velserhoofd zijn meer tekeningen te vinden. Misschien aardig om die eens naast de gepubliceerde versies in Het zegenpralent Kennemerlant te houden.
Jan Holwerda

Velzerhooft, de Lustplaets van den Wel Ed: Heere Iacob du Peyrou Iansz. Heere van Limmen enz. in zyn geheelen omtrek en beplantinge vertoont (1732-1733), Hendrik de Leth (Bron: NH Archief) groot

Groeneveld (Ouderkerk aan de Amstel), J. ten Compe (Bron: Christie’s)

Kwam deze via google bij Chrisitie’s tegen, zie hier.

Zie ook bericht Tekenaar getekend 1, 2 en 3.

Apollo, Venus en Mercurius (2008, Gasselte) (Foto: Gouwenaar)

Googelend gestoten op het artikel Beelden van Apollo, Venus en Mercurius teruggevonden van de hand van Lex van Boetzelaer (link PDF). Over het via oude kranten achterhalen van een link tussen een drietal beelden in de tuin van de pastorie ‘De Weem’ van het witte kerkje van Gasselte (Drenthe) en het Landgoed Eyckenstein te Maartensdijk (Utrecht). Mooi dat soort reconstructies aan de hand van oude kranten / delpher. Vond zelf twee ansichtkaarten (ik zocht illustratie(s) 🙂 )  De ene heeft gelopen in 1925. Eenzelfde ansicht vond ik ook zonder toelichtende tekst. Staan ze nou in bouwland of is het wel heel ruig gazon?
Jan Holwerda

Gasselte-Beelden

Sinds 2015 reikt sKBL jaarlijks de Ithakaprijs voor interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek rond KBL uit. Dit jaar vindt de uitreiking plaats op donderdag 13 oktober 2022, 14.30-18.30 uur op Huis Landfort in Megchelen.

Voor de uitreiking beoordeelt de jury tien inzendingen:
Biljoen (Conrad Gietman & Jorien Jas)
De laatste Heer (Astrid Schutte)
Haagse Huizen van Oranje (Paul Rem)
Den Aalshorst (Jan ten Hove)
Trouw aan Twente: St Edwina van Heek (Eugenie Mogendorff-ter Kuile)
Tuinkoepels (Martin van den Broeke & Wim Meulenkamp)
Kasteel Helmond (Wies van Leeuwen)
Bulletin KNOB Jaargang 120 2021, nr. 4, themanummer ‘Buitenplaatslandschappen’ (diverse auteurs)
Boeren op de buitenplaats (Gerrit van Oosterom)
Atlas van Twickel (Jan Haverkate & Aafke Brunt)

De uitnodiging met programma en het aanmeldingsformulier vindt u hier.

De Havixhorst (De Schiphorst) (Foto: Mariska de Boer)

(OVERGENOMEN)
Platform Groen Erfgoed
Historiserende tuinen
7 oktober 2022
14:30 – 16:30
RCE, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

In de jaren 80 van de vorige eeuw is een flink aantal historiserende tuinen en parken aangelegd. Zo’n tuin wekt de indruk een historische tuin te zijn, maar het is een nieuwe tuin in oude stijl. Ook deze tuinen en parken zijn alweer 40 jaar oud en behoren tot het groene erfgoed. Maar is dat wel zo? En zo ja, welke zijn het beschermen waard en vooral, waarom? Deze middag van het Platform Groen erfgoed start de discussie over dit mogelijk toekomstige groene erfgoed en onderzoekt de achterliggende ontwerpgedachten, motieven en valkuilen.

Dit webinar/de bijeenkomst is gratis, maar aanmelden is wel nodig. U ontvangt een bevestiging per mail met uw keuze van deelname. U kunt dit platform live bijwonen of online volgen, dit kunt u aangeven bij het aanmelden.

14.00 Inloop met koffie/thee
14.20 Digitale inloop
14.30 Welkom en uitleg hybride bijeenkomst, Joost van der Linden, dagvoorzitter
14.35 Inleiding Historiserende Tuinen, Dr. Christian Bertram, Universiteit van Amsterdam
14.55 Havixhorst binnen de perken, Ing. Wieke de Kleine-Riemersma, voorheen werkzaam bij Buro Hollema
15.15 Akerendam, vormen van een vijver, Ir. Peter Verhoeff, Stichting in Arcadië
15.35 Speakers Corner
15.40 Korte pauze
15.45 Dilemma’s bij aanleg en beheer van de zelf aangelegde tuin, Leendert van Prooije, gepensioneerd wetenschappelijk medewerker van het Openluchtmuseum
16.00 Waardering en prioritering, Ir. Eric Blok, SB4
16.15 Discussie
16.25 Afsluiting en borrel

(OVERGENOMEN, boek niet gezien, geen idee hoeveel ‘historisch groen’ er in zo’n uitgave over een buitenplaats of landgoed zit)

Marie-Louise Cuypers trouwde in 1939 met Jacques Pelletier, graaf de Chambure. Na de Tweede Wereldoorlog woonde het echtpaar, wat kinderloos bleef, permanent op Mattemburgh. Marie-Louise overleed in 1967. Na haar dood werd het landgoed in 1970, met uitzondering van het huis, bijgebouwen en de tuinen, conform haar wens verkocht aan Brabants Landschap.
Het huis, de bijgebouwen en de tuinen werden in 1982 na de dood van de graaf de Chambure als ‘Schenking gravin de Chambure’ overgedragen aan Brabants Landschap. Daarmee kwam er een einde aan het tijdperk van Jacques Pelletier en Marie-Louise Cuypers – de graaf en gravin de Chambure – op Mattemburgh. Het slot van bijna honderdvijftig jaar geschiedenis met hoogte- en dieptepunten.
Landgoed Mattemburgh was in hun tijd nooit toegankelijk voor het publiek. Een plaatselijke fotograaf mocht tegen betaling af en toe in de tuin een bruidsreportage maken. Natuurlijk kwamen er wekelijks leveranciers om bestellingen af te leveren: de groenteboer, de bakker en de slager. En er waren de pachters en de mensen die een karwei kwamen doen. De aannemer, de timmerman of de glazenwasser. De poort bleef voor ieder ander gesloten. De nieuwe eigenaar Brabants Landschap zette in juni 1985 de poort open voor het publiek. Duizenden mensen kwamen er op af. Dit boek biedt een inkijk in het persoonlijke leven van de mensen die er woonden en werkten en brengt het landgoed tot leven.

Ad van Loenhout, ‘t Hof van Cuypers. Wonen en werken op landgoed Mattemburgh, Woudrichem, pp. 288, € 29,95 (krantenbericht, uitgever)

17e-eeuws schilderij met de borg Scheltkema-Nijenstein (Zandeweer)

In 2021 was Hippolytuskerk in Middelstum (Groningen) in het nieuws. De indrukwekkende gewelven en schilderingen werden hersteld en gerestaureerd na aardbevingsschade. Die schilderingen dateren vermoedelijk van rond 1520 en kwamen tijdens de restauratie in de jaren zeventig van de vorige eeuw aan het licht toen kalklagen werden verwijderd. Enkele schilderingen zijn vermoedelijk gemaakt naar de voorbeelden van kunstschilder en tekenaar Albrecht Dürer (Neurenberg 1471-1528).

Pijlers en hekwerk van de borg Scheltkema-Nijenstein voor de Hippolytuskerk in Middelstum (Bron: Nieuwsblad van het Noorden 23-09-1929)

Buiten de kerk staat ook iets bijzonders, begrijp ik uit de krant van 1929. In de krant staat een foto met de vermelding dat de rijk gebeeldhouwde pijlers eens op de binnenplaats voor de brug van de borg Scheltkema-Nijenstein te Zandeweer stonden. Het schilderij van de borg is best bekend. Deze borg werd omstreeks 1812 op afbraak verkocht, in 1817 volgde verkoop van de twee palen. Ze werden eigendom van Mr. E. J. Baron Lewe van Middelstum, die ze wilde plaatsen voor de borg Ewsum bij Middelstum. Ze werden echter niet geplaatst. Na aankoop door de kerkvoogden volgde plaatsing bij de kerk. O.a. het monumentenregister maakt ook vermelding van de herkomst van het hekwerk, Oud nieuws dus, niet alleen de krant.
Jan Holwerda

De toegang tot de borg Ewsum (Middelstum), nabij de borg staat nog eenzelfde set palen (Foto: Klaas de Boer)

De Sierlijken Muzijktempel op het terrein van Sociëteit Gezelligheid (1808-1812, Rotterdam), D. Moens (Bron: Stadsarchief Rotterdam)

Na voorgaand bericht had ik even contact gelegd met Stadsarchief Rotterdam. Zij kwamen direct terug met nieuwe scans. Hier enkele uitsneden.
Jan  Holwerda

Sociëteit Gezelligheid (1808-1812, Rotterdam), D. Moens (Bron: Stadsarchief Rotterdam)

Uit begin 19e eeuw dateert Sociëteit Gezelligheid te Rotterdam. (Ja Gezelligheid, waar je bij de Rotterdammer denkt aan nuchter en hardwerkend…) Het was gelegen in polder Rubroek ten noorden van het centrum, gezien een kaart uit 1839 te midden van een aaneenschakeling van kleine tuinen met een tuinhuis. De weergave van die tuinen is sjabloonmatig en zegt niets over de werkelijkheid, maar is gelijktijdig de charme van de kaart (zeker kijken, hier inzoomen).
Hieronder een kaartuitsnede met de bewuste sociëteit. Als je de KMP ca 1822 erbij pakt kun je zelfs aangeven waar kunstenaar Moens zal hebben gestaan bij het vastleggen van de verschillende gezichten. De Sierlijken Muzijktempel spreekt voor zich. Dan is er het plein voor het publiek. Aan de westzijde begrenst door een L-vormig lang gebouw met een kolfsbaan. De neogotische gevel of misschien kapel(?) is onderdeel van wat het kadaster aanduid als ‘gebouw‘. In het stadsarchief bestaan 2 series van 4 afbeeldingen, één met en één zonder figuren. In 1859/1860 ging de inboedel in de verkoop en werd het terrein in percelen geveild. Tijdens het bombardement op Rotterdam werd het zuiden van de wijk verwoest en nadien herbouwd. Van het toenmalige stratenplan, laat staan meer dan dat, resteert niets.
Jan Holwerda

Uitsnede Plattegrond der Stad Rotterdam (1839), D. Veelwaard en Zn. en L.F. Temminck (Bron: Stadsarchief Rotterdam)