Tuinen editie Historische Woonsteden & tuinen

Het eerste nummer van 2008 van Historische Woonsteden & tuinen is geheel gewijd aan tuinen en tuinarchitecten:
De tuin van het Stoclehuis in Brussel
Drie Duitse tuinarchitecten [die in Belgie actief waren in de negentiende eeuw,Petersen, Fuchs en Keilig]
Het park van het kasteel Gruuthuyse
Dijkenburg [Noordwijk], een onbekend werk van Gijsbert van Laar
Het park Walkiers [de eerste Engelse tuin in Belgie]
Slingertuinen in Groningen
De tempelruine te Beloeil

Tineke Scholtens

En als toevoeging:
Over Dijkenburg verscheen in 2007 het boek De historie van Dyckenburch, de geschiedenis van de buitenplaatsen aan het Westeinde, van de hand van dr. Elizabeth den Hartog en drs. Marca Bultink (zie hier)


Plaat CLXXIV, Gezicht op een bevallig Landgebouw, met deszelfs beplanting
Magazijn van Tuin-sieraaden van Gijsbert van Laar (vanaf 1802)

Het artikel in bovengenoemd tijdschrift meldt ‘Deze buitenplaats heeft veel weg van het Dijkenburg uit de tijd van Hoog [vanaf 1805].

De Tuinen van Vollenhoven, Frieda Heykoop (boekje)

Op vrijdag 18 april jl is op Vollenhoven (De Bilt) een boekje gepresenteerd en aangeboden aan de burgemeester met de titel De Tuinen van Vollenhoven. De auteur, Frieda Heijkoop, is al jaren bezig met onderzoek naar het huis, de buitenplaats en de bewoners. Van haar hand verscheen al eerder een boekje over de geschiedenis van Vollenhoven met de titel Drie dagen Vollenhoven.

Deze nieuwste loot biedt een blik op het besloten gedeelte van het park achter het fraaie vroeg 19de-eeuwse landhuis. De prachtige foto’s worden begeleid door een informatieve tekst.
Het boekje van 40 pagina’s kost xe2x82xac 7.50 en is te bestellen via www.landgoedvollenhoven.nl [aldaar in linkermenu Produkten klikken].

Catharina van Groningen

Het is inderdaad een heel leuk boekje, en met heel fraaie foto’s. Een rondwandeling door de tuinen/het park met veel beelden en tekst van ‘het nu’, maar ook wat historische informatie. Naast een plattegrond met toponiemen is er ook een uitsnede van het ontwerp van Hendrik van Lunteren; ‘die van zolder’, zie weblog van 2 sep 2007 en 5 sep 2007.

Voor een verslag van de presentatie van het boekje, klik hier.  JH

19e eeuwse kippenhokken


Plaat CLIV, Menagerie, uit Magazijn van Tuin-sieraaden van Gijsbert van Laar (1802)

Bij de restauratie van Landgoed Dordwijk in Dordrecht zijn we bezig de plek weer in te richten waar de kippen gehouden werden. Het originele kippenhok is verdwenen en we hebben er geen afbeelding meer van. Is er een Cascade lid die voorbeelden kent van 19e eeuwse kippenhokken?

Daan van der Have
Landgoed Dordwijk

Mij (webmaster) schoten kreten als menagerie en kippenpaleis door het hoofd. Hierop kwam het volgende:  Wij denken zeker aan een kippenpaleis! Maar wel in een enigszins terughoudende uitvoering. Dus wat mij betreft kan het materiaal zowel hok als paleis bevatten.

Graag reacties in de vorm van namen, verhalen, afbeeldingen, boeken en wat al niet meer. Reacties kunt u als altijd direct op de weblog geven. Anders, en voor bv afbeeldingen en foto’s, email webmaster@cascade1987.nl


Menagerie van Oranjestein (Oranjewoud)  Foto: Jan Holwerda (2007)

‘Soestdijk Sculptuur’ en IJsheiligen


Soestdijk, Die Werra, personificatie van de rivier. Brons, 1972. Beeld van Werner Stoetzer. Foto: Joost Gieskes, 2008

Vanaf 1 mei 2008 wordt in Park Soestdijk (www.paleissoestdijk.nl) een beeldententoonstelling met ongeveer 50 sculpturen geopend, genaamd ‘Soestdijk Sculptuur’. Voor deze expositie heeft xe2x80x98Museum Beelden aan Zeexe2x80x99 in Scheveningen (www.beeldenaanzee.nl) een selectie van circa 40 internationale sculpturen uit haar omvangrijke collectie ter beschikking gesteld. Bezichtiging ervan is mogelijk aan de hand van een gratis beeldenroute-folder, maar ook kunnen parkbezoekers vanaf 2 mei 2008 deelnemen aan een speciale parkrondleiding.

Van dinsdag t/m vrijdag is het mogelijk om (zonder reservering vooraf indien plaats beschikbaar; maximaal 15 personen per groep) deel te nemen aan een rondleiding door het park, o.l.v. een deskundige gids. Dagelijks vinden er twee rondleidingen plaats op een vast tijdstip: 12.30 en 14.00 uur. Duur parkrondleiding: circa 1 uur. Tijdens de rondleiding hoort u meer over de historie van het park, de flora, de diverse objecten en de beelden die te bewonderen zijn. Meerprijs parkrondleiding:  xe2x82xac 1,00 bovenop de reguliere toegangsprijs.

Men heeft met de xe2x80x98vroegexe2x80x99 opening van deze tuinbeelden-tentoonstelling wel een gok genomen. Zoals we nog onlangs hebben ervaren is de nachtvorst nog niet voorbij en verstandig is het dan ook om tuinbeelden niet voor IJsheiligen (11 t/m 15 mei) uit hun kast te halen of naar buiten te brengen (ook niet de buxus snoeien voor half mei zoals de meesten van ons wel zullen weten). Wat kan er dan gebeuren? Ik herinner me de uiteenzetting van een zeer ervaren beeldhouwer in de Werkgroep Tuinaanleg van Het Loo, die vertelde dat bijvoorbeeld beelden van godinnen vaak gebogen armen vertonen (met een hand op de hartstreek, waar zich bijvoorbeeld een bloemenkorf van Flora bevindt), waardoor in de holte van de elleboog water kan blijven staan en als dat water bevriest, komen er scheuren in de arm of elders in het beeld. Zo zijn er talloze geheime holtes bij tuinbeelden waarneembaar; denk ook maar eens aan de plooien van klassieke kleding, zoals ook op bijgaande foto is te zien.

De opstelling van de beelden zal zijn als in een beeldentuin, rekening houdend met de toegangkelijkheid van de bezoekers en de tijdelijkheid van de expositie. Ze zullen voornamelijk geplaatst worden langs de verharde parkpaden en de vraag is dan of deze manier van plaatsen te combineren valt met overwegingen omtrent het plaatsen van beelden in historische parken. Deze worden bij voorkeur geplaatst aan het einde van zichtassen, tegen een groene achtergrond, en liefst in de zon en niet onder bomen en heesters. In het laatste geval worden beelden heel snel groen van algen-aanslag (zowel xe2x80x99s winters als in natte zomers), die heel moeilijk of niet meer te verwijderen is. En dat zou jammer zijn.  CO

Venus in voormalige Springertuin. Foto: Oldenburgers Historische Tuinen, 2007

Japanse tuin Clingendael (Wassenaar) 2008

Vanaf 30 april is de Japanse tuin weer open gedurende zes weken (klik hier voor details). Dit jaar zijn een aantal interessante toevoegingen te zien.


Paviljoen in Japanse Tuin in Clingendael (Wassenaar), foto 1930

In het Paviljoen bevonden zich altijd schuifpanelen, in het Japans shoji genoemd, die echter sinds lang spoorloos zijn verdwenen (zie een foto uit ca. 1930). Door zorgvuldige bestudering van een reeks oude foto’s en een analyse op welke wijze de in totaal elf shoji in de daarvoor in het Paviljoen aangebrachte groeven functioneerden is het mogelijk gebleken een geheel identieke reconstructie te maken. De shoji werden ditmaal gemaakt in Japan, maar het is verheugend dat deze panelen ook kunnen worden geproduceerd met authentieke Japanse materialen in Nederland (zie www.kodama.nl). De nieuwe shoji werden op 24 april 2008 geplaatst.


Eilandlantaarn en het Paviljoen met de nieuwe shoji. Foto: Joost Gieskes

Op 25 april werd de verloren gegane lantaarn op het schildpadeiland door een – weliswaar veel voorstudie vergende –  nauwgezette reconstructie vervangen, zie foto. De maatvoering klopt exact. Het bijzondere is wel dat deze ‘Japanse’ lantaarn geheel in Nederland werd vervaardigd, een primeur.

Tenslotte werd een eenvoudig houten bruggetje in de tuin vervangen door een zogenaamde ‘dobashi’ ofwel ‘aardbrug’, een ontwerp in Japanse stijl, zie foto.


De ‘dobashi’ ofwel ‘aardbrug’  Foto: Joost Gieskes

Voor de fijnproevers: Japanse hoveniers, uitgenodigd door de gemeente Den Haag, hebben een Thujopsis dolobrata, een grote groep hoog uitgegroeide Chamaecyparis pisifera ‘Plumosa’, en diverse soorten Japanse esdoorn en Juniperus op Japanse wijze gesnoeid. Hierdoor werden de bomen en heesters flink transparanter waardoor de esthetische waarde aanzienlijk toeneemt.

Joost S.H. Gieskes

Tentoonstelling Buitenplaatsen aan de Vecht


Huis Luxemburg (Maarssen), collectie Rijksmuseum Amsterdam

Vanaf  26 april 2008 t/m 4 januari 2009 loopt in Museum Maarssen (bij het gemeentehuis in de voormalige buitenplaats Goudestein) de tentoonstelling Buitenplaatsen aan de Vecht, nieuwe rijken in de 17e & 18e eeuw. Meer over de tentoonstelling zelf valt te lezen op www.museummaarssen.nl. Het persbericht van gelijke strekking is te lezen in Vechtkronkels.

In 2006 was er in hetzelfde museum de tentoonstelling Panorama Vechtstreek, met kaarten, vogelvluchten, gravures enz. (zie weblog 28 april 2006). Ik hoop dat de nieuwe tentoonstelling van gelijkend nivo is en net zoveel moois heeft te bieden! De afbeelding van Huis Luxemburg is i.i.g. al een mooie ‘opening’; nog niet eerder gezien.  JH

Buitenplaatsen aan de Vecht, nieuwe rijken in de 17e & 18e eeuw
Museum Maarssen, naast gemeentehuis in Goudestein
wo., za. en zo. van 13:00 tot 16:00


Uitsnede uit Huis Luxemburg (Maarssen), collectie Rijksmuseum Amsterdam

Enige artikelen over renovaties van historische tuinen en parken

De laatste twee weken verschenen er een paar artikelen over historisch en monumentaal groen. Gelezen in a) Vakblad GROEN Jg 64 (april 2008), nr.4 en in b) MONUMENTEN, Jg. 29 (april 2008) nr. 4. Het zijn geen diepgravende wetenschappelijke artikelen, maar zeker interessant en je wordt er altijd wijzer van.

In GROEN schreven achtereenvolgens Anita Blom en Ben de Vries: xe2x80x98Naoorlogse monumenten van herdenkingxe2x80x99(p. 10-13); Herman Steinvoorde: Dankzij groeiplaatsconstructies blijven de grachten mooixe2x80x99(p. 14-17); Carla en Juliet Oldenburger: xe2x80x98Het nieuwe aanzien van de Amsterdamse Hortusxe2x80x99 (p. 30-33); Arno Heemskerk: xe2x80x98Wandelen in geuren en kleurenxe2x80x99 (p. 34-37). Het laatste artikel gaat over de nieuwe beplantingsplannen in het kader van de renovatie van het Vondelpark en is het vierde artikel over het Vondelpark in deze reeks. Eerdere artikelen verschenen in GROEN van de hand van Quirijn Verhoog, in oktober 2007 (over het tienjarig renovatieplan), in november 2007 (over het parkmeubilair) en in januari 2008 (over de technische onderzoeken en de gevolgen daarvan).

Het tijdschrift MONUMENTEN is deze maand (bijna) geheel aan monumentaal groen gewijd. Meindert Stokroos berichtte over: xe2x80x98Landgoed Zuylestein te Leersumxe2x80x99 (p. 6-9); Hanneke Schreiber: xe2x80x98Vondelpark: historisch casco en ontwerpvocabulaire in een dynamisch stadsparkxe2x80x99 (p. 11-13); Eric Blok: xe2x80x98Cultuurhistorie en recreatie gaan prima samen op De Slotplaats!xe2x80x99 (p. 15-18); Carla en Juliet Oldenburger: xe2x80x98Kloostertuinenxe2x80x99 (p. 19-21); Marian Lenshoek: xe2x80x98Pleidooi voor monumentenstatus van tuinenxe2x80x99 (p. 23-25).

Nieuwsgierig? Neem een abonnement of neem contact op via de websites van deze tijdschriften. Zie www.vakbladgroen.nl en www.tijdschriftmonumenten.nl. CO

125 jaar Belgisch Park

Op internet vond ik het uitkomen van het boek 125 jaar Belgisch Park (P. Crefcoeur & J. van Pesch, ISBN 9789059941946). Het blijkt over een villapark in Scheveningen te gaan. Dus maar eens gaan zoeken.


Een ontwerp van het villapark Belgisch Park (Scheveningen) (1908)
Jan Holswilder (1850-1890)  Bron: Haags Gemeentearchief

Het villapark Belgisch Park is aan het einde van de negentiende eeuw ontworpen door de tuinarchitect T. Coppieters in opdracht van de Belg E. Cambier, directeur van de Societé Anonyme des Tramways de la Haye. De aanleg en de bebouwing van de wijk werd begonnen door de Hollands-Belgische Bouwgrond Maatschappij. Het park heette aanvankelijk Nederlandsch-Belgisch Park en en werd ontworpen om groter aanbod van passagiers voor de tramlijn te krijgen.

Het oudste deel van de wijk ligt rond het Belgisch Plein. In het eerste decennium van de twintigste eeuw werd de wijk verder uitgebreid. Ruwweg vormt de Badhuisweg de zuidelijke en de Zwolseweg de noordelijke begrenzing. Rond het Belgisch Plein met haar uitwaaierende straten staan veel vrijstaande en dubbele villa’s. Veel voorkomend is de negentiende-eeuwse badplaatsarchitectuur met houten veranda’s en invloeden van de Chaletarchitectuur. Verder zijn veel villa’s uitgevoerd in Overgangsarchitectuur met Art Nouveau-invloeden. De rest van de wijk is bebouwd met aaneengesloten rijen etagewoningen. Grote delen van de wijk behoren tot het rijksbeschermd stadsgezicht Westbroekpark / Belgisch Park.

Meer lezen en zien?
Klik hier voor een beeld van de huizen; Vrienden van Den Haag verhaalt over de aanleiding tot een boek; en Haags Gemeentearchief geeft wat meer details over de wijk en zijn geschiedenis. 

Enne, weet iemand iets meer over ’tuinarchitect T. Coppieters’? Misschien geen tuinarchitect, maar een architect? Misschien een Belg?  JH


‘Vista Rambla’  Bron: Haags Gemeentearchief

Aanleg nieuwe bijenstal

Historisch gezien waren er vroeger veel bijenstallen op de buitenplaatsen. Een particulier wil zijn steentje bijdragen aan een stukje cultuurherstel op dat gebied. Het betreft een particulier terrein temidden van landgoederen in ‘s-Graveland.

Wie heeft er informatie over subsidiemogelijkheden voor de aanleg van een nieuwe bijenstal?

Reacties graag naar: j.harder@landschapnoordholland.nl

Jelle Harder
Projectleider Landschap Noord-Holland

 

Afb. Den naerstigen byen-houder…, Petrus Nyland (1683)
In Het Vermakelyck landtleven… met o.a. ook Den nederlandtschen hovenier door Jan van der Groen

Leve het landgoed

Themajaar 2008 Provincie Zuid-Holland

Historische landgoederen en buitenplaatsen zijn symbolen van Zuid-Holland als invloedrijke bestuurlijke en economische regio. Zij hebben zowel een cultuurhistorische, landschappelijke als ecologische waarde. Vanwege hun betekenis wil de provincie de landgoederen onder de aandacht brengen en ze duurzaam veiligstellen. Om dit te bereiken is het jaar 2008 uitgeroepen tot themajaar met als motto: Leve het Landgoed. Zie voor meer informatie www.levehetlandgoed2008.nl.

De start van het Leve het Landgoed jaar, 12 april 2008, vindt plaatst tijdens de Dag van het Kasteel in de Bollenstreek; een initiatief van Kastelenstichting Holland en Zeeland.
Zie voor meer informatie: www.kastelenhollandzeeland.nl.

Bij de start en gedurende het jaar vinden diverse activiteiten plaats. 
Zo wordt bijvoorbeeld de 12de april op Landgoed de Keukenhof, de reizende tentoonstelling over landgoederen en buitenplaatsen in Zuid-Holland geopend,  ontwikkelt door Erfgoedhuis Zuid-Holland. Zie voor meer informatie: www.erfgoedhuis-zh.nl. Tevens vindt dan de lancering plaats van de publicatie: Nieuwe landgoederen in Zuid-Holland, een bron van inspiratie voor de toekomst, gerealiseerd door Stichting Dorp, Stad en Land.  IE