Boekpresentatie Maakbaar Landschap

Meestal gaan we verder terug in de tijd en meestal op een ander schaal; tuin of park. Maar nu kwam deze verwijzing binnen. De boekpresentatie van Maakbaar landschap. De praktijk van de Nederlandse landschapsarchitectuur (1945-1972).

Over de na-oorlogse periode waarin industrie en infrastructuur werden hersteld, grootschalige woonwijken de woningnood moesten oplossen, half Nederland in ruilverkavelingen op de schop ging, een systeem van snelwegen, maar ook aangelegde natuur- en recreatiegebieden tot stand kwamen. En, het landschap rondom al deze ingrepen werd bewust ontworpen.

Maakbaar landschap vertelt hoe een kleine groep legendarische tuin- en landschapsarchitecten deze ruimtelijke opgaven gestalte gaf en daarmee de Nederlandse positie van het grootschalige landschapsontwerp vestigde. Mensen als Hans Warnau, Pieter Buys, Wim Boer, Bram Galjaard, Mien Ruys, Ellen Brandes, Harry de Vroome en Nico de Jonge.
Het boek is een gids door het naoorlogse Nederlandse landschap, aan de hand van de grote naoorlogse themaxe2x80x99s landbouw, stadsgroen, recreatie, verkeer, natuur en de (bedrijfs)tuin. Eén generatie ontwerpers vormde het aanzicht van Nederland tot op de dag van vandaag xe2x80x93 het landschap dat nu in veel gevallen opnieuw op de tekentafel ligt voor nieuwe opgaven als waterberging, herstructurering en nieuwe natuur.

Maar lees vooral zelf de wervende teksten. Op de Boekpresentatie, en voel u uitgenodigd om te gaan (19 nov).  JH

Nieuws betreffende Beeckestijn

De afgelopen tijd druppelde al wat nieuws naar buiten en vandaag kreeg ik van drie kanten verwijzingen naar nieuws betreffende Beeckestijn.
De site Vrienden van Beeckestijn lijkt wat het nieuws betreft een en ander het beste te verenigen. ‘podium voor tuin- en landschapscultuur’ valt te lezen, maar ook ‘congresfaciliteiten’ en ‘restaurant’

Zondag 22 november kan een ieder tussen 12.00 en 17.00 uur kennis komen nemen van de plannen. Er is een presentatie in enkele kamers van het huis. Met een beeld van de menselijke relatie met de natuur, in pakweg 1790, en nu. In de tuinen van het landgoed wijzen deskundigen op zes verborgen tuinstijlen.

Op dezelfde site staat ook het ‘Persbericht over toekomst Beeckestijn’. Klik daar zeker ook op de link ‘achtergrondinformatie’, met meer over de geschiedenis en verdere restauratievoornemens. Maar ook met een samenvatting van het businessplan. Landgoed Beeckestijn wordt een kenniscentrum voor tuinen, parken en buitenplaatsen. Uitgangspunt wordt een congrescentrum met overnachtingsmogelijkheid op de bovenverdieping en de benedenverdieping moet een permanente tentoonstelling gaan huisvesten.

Het ‘podium’ heeft ook een eigen website, verdere invulling volgt ongetwijfeld.  JH

De wereld van Alida Withoos: kunstenaars en tuinen in de Gouden Eeuw

De tentoonstelling van Speciale Collecties van Bibliotheek Wageningen UR van deze winter is ‘De wereld van Alida Withoos: kunstenaars en tuinen in de Gouden Eeuw’.
Dinsdagavond 10 november is er een speciale openingsavond met lezingen van 20.00-21.00 uur, door Rosita Steenbeek, auteur van de roman Ander licht (een historische roman over het leven van Alida Withoos,boekverslag) en Anne Mieke Backer, auteur van o.a. De gids van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur en van de nog uit te komen publicatie Er stond een vrouw in de tuin.
Kaartverkoop voor de openening (xe2x82xac 3,-) bij Boekhandel Kniphorst en aan de balie van de FORUM Bibliotheek; tentoonstelling open vanaf 19.00.

Spil in de tentoonstelling is Alida Withoos (ca. 1661-1730). Zij is door haar vader, de Amersfoortse kunstenaar Matthias Withoos, opgeleid tot schilderes van bosstillevens en botanische illustraties. De Nieuwsbrief van WUR meldt:
Handelaren in de Gouden Eeuw zijn in de greep van een ware verzamelkoorts door de fantastische nieuwe vondsten die de schepen van de VOC van onbekende werelddelen aanvoeren. Trots op hun verzamelingen en vooral op hun kunde exotische planten op te kweken, laten zij alles vastleggen door tekenaars zoals Maria Sybilla Merian, Johannes Bronckhorst, Alida Withoos en haar broer Pieter. Door de ogen van deze kunstenaars zien we de wereld van rijke burgers in hun voorname buitenhuizen met sierlijke tuinen en prachtige verzamelingen. Via Alida Withoos maakt u kennis met de xe2x80x98hotspotsxe2x80x99 van de Republiek in de Gouden Eeuw: de buitenplaatsen Vijverhof van Agnes Block, en Petersburg aan de Vecht en met de toen net opgerichte Amsterdamse Hortus Medicus.

De tentoonstelling is te bezichtigen op maandag tot en met vrijdag van 9.00-17.00 uur in Speciale Collecties van Bibliotheek Wageningen UR in het Forum in Wageningen.

(stel er komt niets van een bezoek of u wilt thuis al even een kijkje nemen, van de eerdere Alida Withoos tentoonstelling is er nog een webversie).

Betonseminar


De doorgang, grot, onder de Oude Arnhemse Bovenweg.  Bron: Het Utrechts Archief

Afgelopen zaterdag had een groepje voormalige studenten van de toenmalige opleiding Tuinkunst en Parken een excursie naar Hydepark en Aerdenburg te Doorn. Twee parken met veel (restanten van) cementrustiek. De bovenstaande foto laat de doorgang onder de Oude Arnhemse Bovenweg zien (oude foto, maar nog bestaande situatie) en de onderstaande foto toont een brug met cementrustieke staanders (‘boomstammen’) en brughoofden.

Gisteren stuurde Eric Blok een uitnodiging voor een Betonseminar door. De kreet Beton mag dan niet direct lokken, maar dat wordt anders als ik het programma lees en er de volgende kreten uitpik: ‘Pulham & Co.: Artificial Rockworks in England’, ‘Buttes-Chaumont’,’Rocaille-Brücke’, ‘Beton und Kunststein in der Gartenkunst des 19. Jahrhunderts’, ‘künstlichen Felsen in der Venusgrotte’. En het gaat niet alleen over de toepassing van beton en kunststeen [en cementrustiek] in de loop van de tuinhistorie, maar ook over restaureren en konserveren.

Het is een seminar in Duitsland, maar met zo’n Nederlandse voorbeeld van het toepassen van beton/cement moet het bij de geïnteresseerde toch gaan kriebelen… Het seminar vindt plaats van 12 tot 14 november te Bad Muskau.

Alle details zijn te lezen in het document Beton und Kunststein in historische Gärten.  JH


De brug rustend op cementrustieke staanders en brughoofden  Foto: Jan Holwerda

Voortgangsbericht Studiegroep Inventarisatie Tuinsculptuur


Venus gemaakt en gesigneerd door J.B. Xavery

Tijdens de RTC op 4 april jl. heb ik de ambitie geuit om een studiegroep te vormen die zich bezig zal gaan houden met het inventariseren van tuinsculptuur in Nederland (zie weblog van 10 mei 2009). Vier enthousiaste mensen, Dineke Akkermans, Arinda van der Does, Laura Fokkema en Niek Ravensbergen, hebben zich meteen aangemeld als lid. Daarmee was de Studiegroep Inventarisatie Tuinsculptuur (SIT) al zeer snel een feit! De SIT is inmiddels twee keer bijeen geweest. Daarbij is onder andere een missie geformuleerd. Deze missie luidt als volgt:

De Studiegroep Inventarisatie Tuinsculptuur (SIT) is een open en multidisciplinair samenwerkingsverband van mensen die tuinornamenten een warm hart toedragen. Het belangrijkste doel van de studiegroep is het vergaren en uitwisselen van inhoudelijke kennis door middel van het inventariseren van tuinsculptuur (vooralsnog tuinbeelden en tuinvazen) in Nederland. Zij beoogt deze gegevens via internet te ontsluiten en wel zodanig, dat oorspronkelijke verbanden tussen ornamenten in verschillende tijdsperioden kunnen worden gelegd. Belangrijk daarbij is dat de tuinsculpturen in een bredere tuinhistorische context worden geplaatst. Op basis van de vergaarde kennis en inzichten beoogt de studiegroep een nuttige bijdrage te leveren aan de herwaardering van tuinsculptuur in Nederland.

Aangezien de studiegroep een open karakter heeft, zijn belangstellenden die de missie van SIT onderschrijven van harte welkom om de studiegroep te versterken!

Nadere informatie over de studiegroep is te verkrijgen bij:

Dennis de Kool (d_de_kool@hotmail.com)
Voorzitter
Studiegroep Inventarisatie Tuinsculptuur

Parasol – parapluie – pluberg


Parasol van Branitz  Foto: Martin van den Broeke

Na het bijwonen van de Tagung ‘Ornamental farm’ te Bad Muskau deden we als 5-tal, op de terugreis, park Branitz aan.

We konden Martin de ‘Landpyramide’ en de ‘Seepyramide’ (Tumulus) niet onthouden (en we wilden ze zelf natuurlijk ook zien). Op weg naar deze piramides kwamen we langs de bovenstaande Parasol op de Rennbahnhügel. Een type parasol, paraplu, dat we ook in Nederland kennen. Nog bestaand is i.i.g. die in het Paleispark Het Loo, aan de kop van een spreng.


Parapluie Paleispark Het Loo  Foto: Jan Holwerda

Oude beelden zijn die van bv de ‘Parapluie in ’t Bosch’ bij Driebergen-Rijsenburg en de Parapluie van De Dellen (Heerde).


Parapluie De Dellen (Heerde)

‘Parapluie in ’t Bosch’ (Driebergen-Rijsenburg)

 

 

 

 

 

 

 

En als je er zo naar kijkt, een paal/post en een rieten dak, dan is het nog maar een stapje naar de éénroedige hooiberg (pluberg). Of heeft de ontwikkeling de omgekeerde route gevolgd…
Jan Holwerda


Eénroedige hooiberg bij landgoed Hackfort (Vorden)
Bron: Het Nederlandse Hooiberg Museum

 

 

De paraplu van Zuydwijk (Wassenaar)


De paraplu van Zuydwijk (Wassenaar), P.C. la Fargue (ca. 1772)  Bron: Tetrode site

De Cascade najaarsexcursie 2009 voerde naar o.a. Zuydwijk in Wassenaar (zie weblog van 5 okt).

Zuydwijk is o.a. bekend van een serie tekeningen door P.C. la Fargue, een webpage over Zuydwijk geeft een aantal van de tekeningen klein weer. De originelen hangen in de Bovenzaal/-galerij van kasteel Twickel en heeft de oplettende deelnemer kunnen zien tijdens een eerdere Cascade excursie.

Een van de tekeningen laat een prachtige paraplu zien. Behalve prachtig is het interessant omdat het ‘zo vroeg is’, circa 1772. Dit betekent ver voor Magazijn van Tuin-Sieraaden van Gijsbert van Laar (1802-1809) en ver voor Ideenmagazin für Liebhaber von Gärten van J.G. Grohmann en F.G. Baumgärtner (1796-1811).

An umbrello’d seat, uit Ornamental architecture in the Gothic, Chinese, and modern taste van Charles Over (1752)
Bron: New York Public Library – Digital Gallery
Parasol of Zonnescherm, uit Magazijn van Tuin-Sieraaden van Gijsbert van Laar (1802-1809)
Bron: Klassik Stiftung Weimar

Een ‘vroeg’ voorbeeld dat ik wel kon vinden staat in Ornamental architecture in the Gothic, Chinese, and modern taste van Charles Over uit 1752.

En een ‘laat’ voorbeeld is een reconstructie van een voormalige paraplu op de Rosenhügel van Schloss Eggenberg te Graz (Oostenrijk), zie Die Restaurierung des Rosenhügels. Oké, geen Nederland, maar te mooi om in dit kader achterwege te laten.  JH

Het plaatsen van de paraplu op de Rosenhügel van Schloss Eggenberg te Graz (Oostenrijk).  Bron: Schloss Eggenberg
Een latere foto.  Bron: kraftbox12.de

‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’


‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’, H.M. Heek
Bron: Pygmalion Beeldende Kunst

De website van Pygmalion Beeldende Kunst (Maarssen) laat een 3-tal aquarellen door Hendrik Man Heek zien, ‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’. Zijn signatuur is in het verleden altijd verkeerd gelezen als zijnde xe2x80x98H. van Heekxe2x80x99, ook door schrijvers van standaardwerken over de Vechtstreek als dr. R. van Luttervelt, en om die reden  was er tot op heden weinig bekend over deze kunstenaar. Bij nauwkeurige beschouwing zag Jaap Versteegh echter dat de kunstenaar zijn initialen aan elkaar vast schreef en de letter M, voor èn achter samenvallend met een letter H, al die jaren als een V was gelezen. Toen dit eenmaal duidelijk was, bleek het vervolgens niet moeilijk om vast te stellen dat het hier om de in 1838 geboren kunstenaar Hendrik Man Heek ging, die samen met zijn broer Gerrit in het dorp Maarssen een boekhandel en uitgeverij dreef en daarnaast, vakkundig maar vooral uiterst nauwkeurig, de omgeving van Maarssen had vastgelegd in gedetailleerde aquarellen.

Wie komt er met de naam van de buitenplaats? Vechtstreekkenners onder ons, zeg het maar.  JH

De beeldbank van Het Utrechts Archief laat 3 werken zien, onder H. van Heek.

‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’, H.M. Heek
Bron: Pygmalion Beeldende Kunst


‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’, H.M. Heek
Bron: Pygmalion Beeldende Kunst

Het 90ste KLM-huisje, Wester-Amstel (Amstelveen)

Eens wat anders… Roem verkrijgt een kasteel of buitenplaats door verbeeld te zijn in het schilderij van een Hollandse meester, door een museale functie of door de pracht van haar tuinen. Of…, door tot het 90ste KLM-huisje verkozen te worden. KLM-huisjes zijn die Delftsblauwe huisjes die op intercontinentale vluchten aan passagiers in de World Business Class worden uitgereikt.

Het 90ste huisje is een replica van buitenplaats Wester-Amstel te Amstelveen. Het huis is in 1662 gebouwd door Nicolaas Pancras, toenmalig burgemeester van Amsterdam en bestuurslid van de Nederlandse Oost Indische Compagnie. Het eerste exemplaar werd aan o.a. Søren Movig overhandigd (persbericht).

Meer over Wester-Amstel op www.amstelveenweb.com.  JH

Kloosterpark Groot Bijsterveld (Oirschot)


Groot Bijsterveld (Oirschot), begin 20ste eeuw.  Foto: via Luc Joosten

Op en af is er aandacht voor verleden, heden en toekomst van kloosters en kloostertuinen. Zo ook op onze Weblog en in ons Bulletin. Hier een nieuwe log met een concreet voorbeeld, kloosterpark Groot Bijsterveld te Oirschot.

Na 100 jaar in gebruik te zijn geweest als klooster, zijn het huis Bijsterveld en het bijbehorende park (zo goed als) verkocht aan het gemeentelijke Woningbedrijf Oirschot. Door de jaren heen hebben de kloosterlingen het park steeds aangepast en uitgebreid. Voor hen had het park allerlei functies: van bidden en brevieren tot sporten en het verbouwen van groenten. Onder meer door het slinken van de groep bewoners was het onderhoud echter niet meer op te brengen.
Hierdoor zijn veel doorkijkjes en bijzondere elementen in de loop der tijd verdwenen. Na aankoop wil het Woningbedrijf Oirschot het complex ombouwen tot een zorgcentrum met een openbaar toegankelijk park. De Stichting Behoud Erfgoed Oirschot staat positief tegenover de functieverandering, maar is het niet eens met de huidige plannen van de gemeente als het gaat om de wijze waarop extra paviljoens in het park worden gebouwd.

Daarom heeft de Stichting Behoud Erfgoed Oirschot (SBEO) aan de Wetenschapswinkel van Wageningen UR gevraagd om te zoeken naar een maatschappelijk, cultuurhistorisch en ecologisch duurzame functieverandering voor het park van het Montfortanenklooster in Oirschot. Student-onderzoeker Luc Joosten van Wageningen UR voerde een ‘Cultuurhistorische analyse en waardering Groot-Bijsterveld’ uit en kwam tot ‘Herontwerp Groot-Bijsterveld te Oirschot’. Beide rapporten zijn te downloaden via de site van Wetenschapswinkel WUR.  JH


Groot Bijsterveld (Oirschot), 1909  Foto: via Luc Joosten