De schutting met ovale ‘vensters’ aan de Gedempte Baansloot te Alkmaar.
In voorgaande berichten ging het van beschilderde schotten, via beschilderde schutting naar schilderij met venster in de tuinmuur. Nu is een meervoud van de laatste: ovalen in de tuinschutting.
De tuin achter Oudegracht 247 te Alkmaar, grenst aan de Gedempte Baansloot. De afscheiding tussen tuin en dat achterpad wordt gevormd door een fraaie, geverfde houten tuinschutting met een geleding door pilasters en in elke travee een forse ovale opening.
Lopend in de Gedempte Baansloot komt deze schutting vreemd over. De ovalen zullen toch niet als ‘inkijk’ bedoeld zijn? Maar als ‘uitzicht’ op de schutting van de achterburen zal ook niet het doel zijn geweest.
De tuin achter Huize Oort (1973). Bron: Beeldbank Regionaal Archief Alkmaar
Ouder kaartmateriaal laat de vroegere situatie zien. Aan de overzijde van de nog niet gedempte Baansloot lag een terrein met o.a. lijnbanen en meerdere voormalige lijnbanen die in OAT 1832 staan als ‘aanleg tot vermaak, baan’, en zuidelijk daarvan de toenmalige vestingwerken. Dirk van Foreest (1792-1833) is dan de eigenaar. Hij is dan ook eigenaar van landgoed Nijenburg te Heiloo. Kort na 1851, na aankoop door Oort, zouden de ovalen zijn aangebracht.
Kadastraal minuutplan (1821), met zicht over lijnbanen en meerdere voormalige lijnbanen die in OAT 1832 staan als ‘aanleg tot vermaak, baan’. Bron: Beeldbank Noord-Hollands Archief
In 1873 is het terrein met de voormalige lijnbanen en de aangrenzende vestingwerken op basis van een stedenbouwkundig plan van L.P. Zocher tot het villapark Kennemerpark ontwikkeld; met villa’s en herenhuizen, die met hun tuinen aansloten op het groen van het stadspark dat werd aangelegd op de voormalige bolwerken. De nieuwe rij huizen met hun achtertuinen sluiten het uitzicht definitief af.
Jan Holwerda
Leuk Jan. In Edam aan de Voorhaven bevindt zich ook een monumentaal pand met stadstuin waar ovalen voorkomen in de gemetselde tuinmuur die langs de straat staat. Het lijkt zeer op de foto die je laat zien uit Alkmaar….groet, René
Dank voor de vermelding René!
Even een foto erbij gezocht
Het betreft de achtertuin van rijksmonument (14363) aan de Nieuwhaven 24 in Edam.
De tuinmuur met ovalen is in 1948 ontworpen en aangelegd.
Zie onderstaande foto’s uit de Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
1) Tuinmuur afbeelding
Objectnummer: OF-03362
Vervaardiger: Fotograaf Herder
Datum: januari 1948
http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail?q=edam+nieuwehaven+24&page=10&asset=25c3b05b-3586-7ef1-c916-d311f4e08aba
2) Tuinmuur ontwerp/Bouwkundige tekening
Objectnummer: BT-033226
Vervaardiger: tekenaar H.W. van der Voet
Datum: maart 1948
http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail?q=edam+nieuwehaven+24&page=11&asset=00a48882-3492-f80f-6eee-ac61d6a0bab9
Da’s een goeie toevoeging.
Overigens lieten mijn partner en ik in 1999 achter ons (houten) pand aan het Havenrak in Broek in Waterland een op Cornelis Schoon geïnspireerde houten schutting aanleggen waar ook kijkgaten in zijn aangebracht ten behoeve van passanten op het Dokterspad aldaar. De oude tekeningen van Cornelis Schoon laten tal van houten schuttingen zien, die om zijn monumentale pand in Broek in Waterland stonden (18de eeuw). Groet en dank Sandra.
In het tijdschrift ‘Buiten’ uit 1919 is ook een fantastische afbeelding van deze ’typische tuinschutting’ in Alkmaar afgebeeld, in te zien via: http://weekbladbuiten.net/1907-1936/BUITENgrootlist.asp?psearch=BU192912.jpg
Ovale vensters in het groen
Op de gravure van Zuylestein door Daniel Stoopendaal (1710) is een object te zien aan het einde van een laan met vensters richting de grote weg. Het lijkt een nis met een venster en een derde poot op het wandelpad met twee ingangen, mogelijk een plek om even uit te rusten tijdens de wandeling. Niet eerder zo’n groen kabinetje in deze vorm gezien.
Wat ’n fraaie voorbeelden! Mogen we een artikel verwachten Jan? Lijkt me een bijzondere collectie worden.