Ontwerp voor Huize Voormeer (Heerenveen), L.P. Roodbaard (Bron: Tresoar)
(OVERGENOMEN, deels)
Kort voor de intelligente lockdown ontving Tresoar (Leeuwarden) een onverwachte schat! De vondst werd gedaan in een tuinhuis in Ridderkerk en betreft een aanvulling op het familiearchief Van Heloma (toegang 329-03).
… een tot nu toe onbekend tuinontwerp van de hand van de beroemde tuinarchitect Lucas Roodbaard (1782-1851). De ingekleurde plattegrond is ongedateerd en bevat geen titel of locatie-aanduiding. Onderzoek door Roodbaard-deskundige Rita Radetzky heeft aangetoond dat het hier gaat om een ontwerp voor de tuin van Huize Voormeer in Heerenveen, in de 19de eeuw het woonhuis van de familie Van Heloma. Het plan dateert van voor 1849.
Het archief kon aan het bestaande familiearchief toegevoegd worden dankzij de oplettendheid van een aantal mensen uit Ridderkerk. Bij het opruimen van een nalatenschap, die lag opgeslagen in een tuinhuis, vond een inwoner van die plaats twee plastic tassen met daarin de bijzondere documenten. Hij bracht ze naar de plaatselijke historici van de Stichting Oud Ridderkerk, die na onderzoek direct contact opnamen met Tresoar. De stukken worden momenteel geïnventariseerd en zijn nog niet beschikbaar voor het publiek. Het tuinontwerp van Roodbaard is binnenkort beschikbaar via het Fries Kaartenkabinet van Tresoar. (hier nu al groot te zien).
Rita kon het ontwerp nog meenemen in de tweede herziene druk van Stinzen, staten en buitenplaatsen in Friesland, dat nu in de boekwinkel ligt. (zie ook hier) Hierin staan meer verrassingen, bijvoorbeeld een tot dusver onbekende bouwschets voor Martenastate in Koarnjum. Architect Hendrik Kramer sloeg in 1888 aan het tekenen voor de eigenaar van dit verwaarloosde kasteeltje, maar tot uitvoering kwam het toen niet. Martenastate ging in 1900 tegen de vlakte, waarna architect Willem Cornelis de Groot het huidige pronkgebouw ontwierp voor deze plek.
Rita Radetzky, Stinzen, staten en buitenplaatsen in Friesland, Stichting Staten en stinzen, € 24,95 (exclusief verzendkosten); bestellen via statenstinzen@outlook.com.
Wat een prachtig ontwerp voor de tuin van Huize Voormeer te Heerenveen (1849).
Ik ken eigenlijk alleen maar een ontwerp voor Helomastate te Wolvega van J.D. en L.P. Zocher (1867), in opdracht van Jan Albert van Heloma.
Hoe nauw de familiebanden tussen deze twee Van Heloma’s zijn weet ik niet, maar het valt mij natuurlijk direct op dat de familie in 1867 na het overlijden van Roodbaard op de Zochers is overgegaan.
Is er nog meer in dit verband op te merken?
Marcus van Heloma van Voormeer (Heerenveen) en Nicolaas van Heloma van Helomastate (Wolvega) zijn broers.
Ik had het over de relatie Marcus en Jan Albert, ofwel de opdrachtgevers van Voormeer en Helomastate. En wie was Nicolaas? De zoon van Jan Albert misschien? Ik wil hier opmerken, maar misschien zijn er meer gevallen bekend, dat Roodbaard opgevolgd werd door de Zochers (niet op dezelfde plaats, maar toch wel aangesteld door personen die beiden het werk van Roodbaard hebben gekend), hoewel hun stijl van werken toch duidelijk verschillend was.
Dan is het denk ik zo: Jan Albert (1826-1901) als opdrachtgever van Zocher (1867) en z’n pa Nicolaas van Heloma (1798-1879) als opdrachtgever van Roodbaard (rond 1830 en 1837).
Maar wat heeft Nicolaas dan aan Roodbaard opgedragen? Een eerdere versie van Helomastate? Kan best, maar weet ik niet.
Zie Roodbaards Rijkdom p. 123-124: rond 1830 het niet uitgevoerde Helomapark (ontwerp bewaard) en in 1837 de uitgevoerde Nieuwe Aanleg (ontwerp onbekend)