Familieportret Wijchgel van Lellens (1796), Gerardus de San Bron: commons.wikimedia.org
Naar aanleiding van de reactie van Henriette vZ-dSL nogmaals Lellens. Het was Lucas Hammink die de borg van de familie Lohman kocht. Zijn weduwe Hermanna van Gesseler hertrouwde met Hendrik Louis Wijchgel. (En de familie Wijchgel van Lellens liet het Huis in 1897 slopen.) Via die Wijchgel van Lellens kom ik op een portret, gemaakt door Gerardus Xaverius de San. De San was een Vlaamse schilder die na het uitbreken van de Franse Revolutie van Brugge naar Groningen trok. Aldaar verbond hij zich aan Academie van Teeken-, Bouw- en Zeevaartkunde, als leraar Teekenkunst. Hij gaf les aan onder andere de latere tuinarchitect en pourtraitschilder Lucas Pieters Roodbaard. En als ik dan nog even verder ‘knoop’… Hermanna van Gesseler is een zus van Jan Ernst Willem van Gesseler. Hij was eigenaar van de eerste buitenplaats waarvan bekend is dat Roodbaard er als hovenier werkte: de buitenplaats Zandvoort, net onder de stad Groningen. Hier werkte Roodbaard in 1807, toen hij het verzoek indiende tot toelating tot de tekenacademie, als ‘gratis leerling’.
Op het in 1796 geschilderde portret staan Hendrik Louis Wijchgel van Lellens, zijn vrouw Hermanna van Gesseler en de dochters Enna en Hillegonda. Op de achtergrond van het familieportret is een schilderij met de borg zelf te zien. En dat schilderij is (denk ik) in de beeldbank Groningen te vinden: het schilderij in het schilderij.
Jan Holwerda
Schilderij van de borg Lellens Bron: beeldbankgroningen.nl
Knap stukje speurwerk al met al. En die knoop met Roodbaard is natuurlijk helemaal geweldig.
Gelijktijdig is het niet meer dan een aantal relaties die zijn te onderkennen. Met de laatste ‘knoop’ zeg ik natuurlijk niet dat er een relatie is tussen Roodbaard en Lellens 🙂 Maar de relaties die, of zo je wilt het netwerk dat, overal iedere keer opnieuw naar voren komt (ja, een open deur) is steeds weer pakkend.
En dan is er nog het schilderij zelf – let op de intellectuele positionering van deze familie – een eenheid, de vrouw prachtig in haar sits, de kinderen aanhankelijk maar ook lerend, de man des huizes met een gekortwiekte ganzeveer in de hand en die nogal dunne, fraaie boekies op de schoorsteenmantel, alles helemaal het dagboek van Otto van Eck. En alles is interactie in dit schilderij, maar ook meteen verbinding met buiten makend (de helft kijkt elkaar aan, de andere helft kijkt naar buiten, naar de beschouwer). Een belangrijk schilderij.
Ook leuk, uit de Groninger museumkrant van 1997: In het boekje dat ze in haar hand heeft is het volgende te lezen: Hendrik Louis Wychgel van Lellens gebr den Isten sept: 1757 gehuwt den 12 febr 1787 met Hermanna van Gesseler gebr den Istenmeert 1757 Hun kinderen zijn Enna Hillegonda gebr den 23 febr 1790 en Hillegonda Louisa gebr den 6 may 1791. Op de rechter pagina is te lezen: ‘Geerardus De San van Brugge invenit et pinxit Groningae anno 1796’ (‘bedacht en geschilderd door Gerardus De San uit Brugge in Groningen in het jaar 1796’)
Wat ik naast de geraffineerde compositie – zie o.a. de diagonaal – zo aardig vind is dat ook de schaduwen worden weergegeven. Dat woordje ‘sits’ (Wim M) kende ik niet. Chapeau!