CASCAD-E-NIEUWSBRIEF 46 ZOMER 2015 Website: www.cascade1987.nl

INHOUD Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd Nieuws / mededelingen bestuur Interactief / Actie Eerste kennismaking met… Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties Exposities, presentaties en evenementen Cascade-agenda Buitenland

1. Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd * Het Cascade bestuur is nog op zoek naar de invulling van de positie van voorzitter. Belangstellenden daarvoor kunnen zich bij het bestuur melden: secretariaat@cascade1987.nl. * Verder roept het bestuur mensen op om volgend jaar en liefst ook enige jaren daarna de Cascade-Midzomeravond (op of rond 21 juni) te organiseren. Als dit niet lukt zal de Cascade-Midsummernight komen te vervallen. De bedoeling van de MSN is altijd geweest een ongedwongen samenzijn op een buitenplaats of in een interessante tuin van een Cascade-vriend, die ons dan op zijn eigen wijze zal in- en rondleiden op zijn plaats en alle deelnemers zal laten genieten van zijn eigendom. Het ongedwongen karakter wordt meestal bereikt door het samen verorberen van een heerlijke doch eenvoudige maaltijd, bereid door onze Cascade-kokkinnen en bekroond door een goed glas wijn. U kunt zich als organisator aanmelden via het secretariaat: secretariaat@cascade1987.nl. terug naar boven

2. Nieuws / mededelingen bestuur * Als Cascade bulletin voor tuinhistorie, jaargang 2015 (24), nr.2 zal een tweede Cascade-boek verschijnen, dit maal met het thema ‘Denken en Doen’. Zie ook www.cascade1987.nl/cascade-call-for-papers. Bijna alle auteurs die een bijdrage voor het komende Cascade-boek hadden toegezegd hebben hun tekst ingezonden. De redactie is aan de slag met deze teksten. Stuk voor stuk mooie en veelzijdige bijdragen waarmee we denken weer een mooi boek te maken, een boek dat dit maal door Cascade in eigen beheer wordt uitgegeven. * En dan, omdat de datum al heel dichtbij is, nog even extra aandacht voor de excursie op 30 juni naar Rozendaal (Gld), met een rondleiding door kasteelpark Rosendael, over de Koningsberg en eventueel naar de ‘bosbegraafplaats’. Door samen als liefhebbers en onderzoekers van de Nederlandse tuinhistorie het kasteelpark te bezoeken hebben we elkaar wat te bieden. Én, we hebben Gerard Achterstraat en Ciska van der Genugten, beiden van Geldersch Landschap en Kasteelen, voor de ins en de outs. Zie: www.cascade1987.nl/cascade-excursie-kasteelpark-rosendael-koningsberg-en-bosbegraafplaats. * Voor 11, 12 en 13 september hebben we een excursie naar België in gedachten, naar de parken Enghien/Edingen, Attre, Beloeil en Mariemont; in de Zuidelijke Nederlanden liggen de wortels van onze tuinkunst. Een peiling naar de belangstelling volgt binnenkort en afhankelijk van die belangstelling volgt verdere invulling. terug naar boven

3. Interactief / Acties * Wie er meer over tulpen te weten wil komen, kan het best naar de ‘Tulpenportaal’ gaan, op de site van de Bibliotheek van Wageningen UR. Ontdek het eens en ga naar Tulip collection. terug naar boven

4. Eerste kenmismaking met...Mej. L. H. Baas Becking (*1881-†1969).  *  Dit hoofdstukje in de Nieuwsbrief is nu tien maal verschenen (vandaag het elfde bericht) en de vraag is nu hoe lang we er mee door zullen gaan gezien de lauwe ontvangst. De bedoeling was om enige bijna vergeten namen van tuinarchitecten en tuinontwerpers voor jongeren en onbekenden met ons vak, weer eens boven water te halen, maar er is weinig tot geen respons op deze tekstjes. Ik wil best met dit item doorgaan, maar…  stel nu voor om dat op verzoek te gaan doen. Als u een verzoek heeft in de geest van dit rubriekje “Eerste kennismaking met …”, stuur dan een mail naar nieuwsbrief@cascade1987.nl. Louise (Loes) Hermine Baas Becking (1881-1969). Louise Baas Becking is bij tuinhistorici vooral bekend geworden door haar ontwerp (1918) van het geometrische deel van de Botanische Tuin De Dreijen in Wageningen, nog steeds een opvallend deel van deze tuin. Louise Baas Becking werd in 1881 geboren in Brummen, als dochter van Herman Baas Becking en Louise Frederika Wilhelmina Cariot. Ze begon haar loopbaan als tuinbouwkundig werknemer en ‘student’ op een kwekerij in Naarden-Bussum; vervolgens werkte zij als assistent en later als curator bij Prof. J. Valckenier Suringar in Wageningen, bij wie ze ook regelmatig college liep. Valckenier Suringar was leraar aan de voormalige Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Boschbouwschool en van 1899 tot 1925 hoogleraar aan dit instituut. Een deel van deze periode was Louise dus zijn assistent. Bekend is ook dat zij lid is geweest van de Mycologische Vereniging. Louise woonde in haar Wageningse tijd in het Bowlespark, een villapark waar o.a. ook Leonard Springer tot zijn vertrek uit Wageningen in 1900 heeft gewoond. Of zij nog met hem heeft samengewerkt is onduidelijk, maar ongetwijfeld heeft zij Henri Hartogh Heys van Zouteveen goed gekend, de opvolger van Leonard Springer in Wageningen. Louise trouwde 21 april 1921 'bij volmacht' (met de handschoen) in Wageningen met Frederik Alexander Moraux, die toen in Batoe Rata-Galang (oostkust van Sumatra), aan het Research Instituut van de ‘Rubber Cultuur Mij. Amsterdam’ verbonden was. Getrouwde meisjes mochten (volgens de wet) in die tijd niet in overheidsdienst werken, maar toch bleef zij, weliswaar niet als vaste werknemer, ‘botanische klusjes’ doen, zoals planten verzamelen voor het herbarium en een tuin aanleggen bij de Rubber Cultuur Maatschappij. Het Wageningse Herbarium (nu in Leiden gevestigd) bevat 22 planten, door haar verzameld en beschreven. Haar Indische verzamelnotities zijn gedateerd tussen 1922 en 1928 en haar verzamelgebied was Noord- en Oost-Sumatra. Leonard Springer mag dan wel zijn stempel hebben gedrukt op het tuinontwerp van de Botanische tuin De Dreijen, maar middenin het park wordt de wandelaar verbaasd door een heel andere wereld. Hier heerst niet de landschapsstijl van Springer, maar juist symmetrie en strakke lijnen, gemetselde muurtjes, een pergola en een langgerekte vijver. Deze tuin staat nog steeds bekend als de Baas Beckingtuin, vernoemd naar de ontwerper Louise Baas Becking, die van omstreeks 1900 tot 1921 hier curator was. Het borstbeeld van Carl Linnaeus is in deze tuin een oriëntatiepunt. Hoewel er geen aantekeningen zijn gevonden over Louise´s jaren in de Tweede Wereldoorlog in Nederlands Indië, neem ik aan dat zij vanaf 1942 gevangen heeft gezeten in een Japans Interneringskamp. Na de Tweede Wereldoorlog is zij teruggekeerd naar Nederland. In 1969 is zij in Renkum overleden. Literatuur van de hand van Louise Baas Becking - L.H. Baas Becking, De verzameling houtgewassen, hare ontwikkeling tot arboretum en de moderne eischen voor de inrichting hiervan, Wageningen 1917. PDF - L.H. Baas Becking, Das Arboretum der "Landbouwhoogeschool" in Wageningen, Wageningen 1918. - L.H. Baas Becking, Enkele winterharde Hamamelidaceae, in het bijzonder Parrotia persica C.A. mey, Mededeelingen van de Landbouwhogeschool en van de daaraan verbonden instituten dl 14, verh. 6, Wageningen 1918. PDF - L.H. Baas Becking, Beschrijving van de botanische tuinen te Kew bij Londen, naar aanleiding van eene studiereis in augustus 1919, Mededeelingen van de Landbouwhoogeschool en van de daaraan verbonden instituten dl. 18, verh. 3, Wageningen 1921. PDF terug naar boven

5. Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties * Anton van de Sande. Prins Frederik der Nederlanden 1797-1881: gentleman naast de troon. Nijmegen, 2015. ISBN 9789460041228. € 27,50. 384 p. Wie is geïnteresseerd in de persoon Prins Frederik, omdat hij de opdrachtgever was van Eduard Petzold? Mogelijk komen zijn buitenplaatsen helemaal niet ter sprake, maar dan toch…. (overgenomen van de website van de uitgever Van Tilt:) Het prestige van de Oranjes in de negentiende eeuw was grotendeels te danken aan de integere prins Frederik, die vaak optrad als troubleshooter en decorumbewaker in de familie. Het levensverhaal van deze tweede zoon van Willem I biedt een inkijkje in de ‘inburgering’ van het koningschap in Nederland. De prins was kroongetuige van het autocratische bewind van zijn vader, van de geruisloze politieke omwenteling in 1848 én van de stuurloosheid onder Willem III. Door zijn hoofdrol in het leger, in de vrijmetselarij en in de Maatschappij van Weldadigheid werd Frederik zelf bruggenbouwer tussen monarchie en volk bij uitstek. De levenslange vriendschap met Wilhelm I, maar vooral ook zijn huwelijk met Louise van Pruisen, gaf hem bovendien een sleutelpositie in de ‘internationale der monarchieën’. Wie een goed beeld wil krijgen van de wijze waarop de Oranjemonarchie zich in de negentiende eeuw heeft ontwikkeld, kan niet om prins Frederik heen. * T. A. Out. Bomen op de Heemsteedse Dreef. Heemstede, 2015.  ISBN:978-90-823687-0-3. € 19,95. 80 p. 280 foto’s. Te verkrijgen bij Theo Out. (de schrijver zegt over het boek:) Het boek bevat prachtige foto's van de honderd verschillende bomen en heesters die in de middenberm van de Dreef staan, evenals een aantal historische beelden van de Dreef. Ook staat er een korte uitleg in over de aanleg van de Dreef in 1932 en over de reconstructie eind jaren negentig. Bij het boek zit een cd met muziek, die de Heemsteedse componist Michel Duijves speciaal voor deze gelegenheid heeft gemaakt. De Heemsteedse Dreef, in 1932 geopend als 'De Geruischlooze Weg', is ruim 2 km lang een heeft een brede middenberm. Bij de nieuwe inrichting van de Dreef eind vorige eeuw is extra aandacht besteed aan de beplanting. Er staan ruim 200 bomen en struiken in de middenberm waaronder bijzondere, en alles bij elkaar wel 100 verschillende soorten, zodat we wel kunnen spreken van het langste arboretum van Nederland. Theo Out fotografeerde vanaf september 2012 tot april 2015 deze zeldzame verzameling bomen en struiken. Van elk exemplaar heeft hij foto's in alle seizoenen. Een selectie van deze foto's staat in het boek 'Bomen op de Heemsteedse Dreef'. Elke variëteit komt tenminste eenmaal aan bod, vaak met details van bloemen, blad of schors. Daarnaast is een korte beschrijving van de aanleg van de Heemsteedse Dreef in 1932 en van de reconstructie in 1998. Tevens is er een aantal pagina's met historische beelden naast een foto van de huidige situatie. Geïnspireerd door de schitterende natuur schreef de Heemsteedse componist Michel Duijves muziek, speciaal voor deze uitgave (http://www.michelduijves.nl/590_Home). Het is muziek voor klarinet, basklarinet, cello en piano, gespeeld door Duijves & Duijves. * Ab Goutbeek. Eikenhakhout langs de Vecht: ambacht rond Dalfsen in de negentiende eeuw. Utrecht, 2015. ISBN 978-90-5345-490-9. € 19,95. 144 p. (overgenomen van de website van de uitgever Matrijs:) Duizenden jaren hebben eiken het gezicht bepaald van het landschap in Oost-Nederland. Omdat eikenhout een duurzame eigenschap bezit, zijn de stoere en grillige bomen altijd door mensen gebruikt en verwerkt. Centraal geleid vanuit de Overijsselse landgoederen ontstond de eikenhakhoutcultuur. Het eikenhout werd eens in de negen jaar gekapt en verwerkt als brandhout of geriefhout. Hier waren echte ambachtslieden mee gemoeid. Het poten van eikentelgen, het onderhoud van hakhoutbos, het kappen, eekkloppen, bossen en wegen was weerbarstig werk dat werd gedaan door families die van bos naar bos trokken. Het hout werd vervoerd met paard-en-wagen en daarna met schepen over de Vecht. De eikenschors, het eek, werd in eekmolens verwerkt tot het looimiddel run. Nog steeds is deze eikenhakhoutcultuur te herkennen in het Overijsselse landschap door uitgegroeide hakhoutpercelen, rabatten en houtwallen. In dit rijk geïllustreerde boek wordt de geschiedenis van de eikenhakhoutcultuur uitgebreid beschreven. De geschiedenis van het rouwe werk door arbeiders in de streek rond Dalfsen. Historische bronnen als negentiende-eeuwse kasboeken, (kadaster)kaarten en foto’s van de ambachtslieden aan het werk vormen de basis van het onderzoek. * Willem de Bruin. Je moet hier zijn geweest: Oosterbeek Nederlands eerste kunstenaarskolonie. ISBN 9789045019208. € 24,99. 336 p. (volgens de auteur:) Dit is een verhaal over Oosterbeek, maar via de levens van de hoofdrolspelers ook over het Nederland van de negentiende eeuw. De kunstschilders noch de eigenaren van de landgoederen en buitenplaatsen kwamen uit het dorp zelf en velen van hen verbleven er slechts een deel van het jaar of een deel van hun leven. Langs talloze lijnen bleven zij verbonden met de wereld buiten Oosterbeek, in het bijzonder met Amsterdam en Den Haag. In de vier delen waaruit dit boek bestaat, wordt telkens één aspect van deze episode belicht. In het eerste deel ligt de nadruk op Oosterbeek als kunstenaarskolonie. In het tweede deel maken we kennis met een aantal prominente vertegenwoordigers van de culturele, financiële en politieke elite die hun zomerverblijf in Oosterbeek hadden of er na een arbeidzaam leven permanent waren gaan wonen. Een apart deel is gewijd aan de man die meer dan wie ook zijn stempel op Oosterbeek heeft gedrukt en een belangrijke schakel vormde tussen kunstenaars en elite: de schrijver, mecenas en landgoedeigenaar Johannes Kneppelhout. In het laatste deel het ‘bijproduct’ van deze ontwikkeling: het toerisme.  * Steven Heyde. Kasteeldomeinen 1795-2015: historische tuinen en parken in de zuidelijke Westhoek. Tielt, 2015. EAN 9789401425742. € 49,99. 240 p. Zie weblog 14 april 2015. (overgenomen van de website van uitgeverij Lannoo:) Kasteeldomeinen prikkelen de verbeelding. Ze doen denken aan macht en aanzien, aan prachtige salons, uitgestrekte parken en monumentale dreven. Dit boek brengt het verhaal van kasteeldomeinen in de zuidelijke Westhoek - hun roemrijke verleden en tegelijk tragische lot tijdens WO I en de daaropvolgende wederopbouw. Aan het begin van de 20ste eeuw behoorde de zuidelijke Westhoek tot een van de belangrijkste kastelenregio's van West-Vlaanderen. De inrichting van kasteelparken en -tuinen weerspiegelde de leefwereld van de adel en de burgerij en hun ideaalbeelden. WO I markeerde echter het abrupte einde van dit droombeeld. Kasteeldomeinen fungeerden voortaan als militaire hoofdkwartieren of strategische uitkijkposten en romantische parken werden herschapen tot enkele van de gruwelijkste slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog. Maar ook vandaag blijven deze domeinen referenties in het landschap. Dit boek gunt je dan ook een exclusieve blik op de recente herwaardering van verschillende kasteeldomeinen in deze streek door gerenommeerde landschaps- en tuinarchitecten. * Jan Holwerda en Wim Meulenkamp. De gardeneske tuin: Huize Jekschot te Veghel rond 1900, een afbeeldingenreeks. Netterden, 2015. ISBN 978-90-820550-1-6. € 15,75 (excl. verzendkosten). 52 p. (overgenomen van de website van de uitgever TuinTerTijd:) De gardeneske tuin is als fenomeen nauwelijks in beeld gebracht. Nu is een publicatie verschenen die dat met veel foto’s van rond 1900 doet. Heel bijzonder is het dat de foto’s bijna twee decennia bestrijken en het een en dezelfde tuin betreft, een verdwenen tuin in Veghel (Noord-Brabant). Foto’s die prachtig laten zien hoe rijk een tuin uit die tijd kon zijn; met veel bloembedden in allerlei patronen en vormen, subtropische planten, een bergje, een rotspartij en veel meer. De afbeeldingenreeks (ca. 50) wordt voorafgegaan door een kort hoofdstuk over locatie en familie en een hoofdstuk over de gardeneske tuinstijl als fenomeen. De tuin is zo goed als verdwenen, de foto’s zijn bewaard gebleven. U kunt deze uitgave bestellen via: info@tuintertijd.nl of via het contactformulier op www.tuintertijd.nl/contact. * Noel Kingsbury en Piet Oudolf. Oudolf Hummelo. Hilversum, 2015. ISBN 9789059565821. € 39,95. 400 p. (overgenomen van de website van Fontaineuitgevers:) Schitterend boek over tuin en werk van Piet Oudolf. De tuin en voormalige kwekerij van Piet en Anja Oudolf in het Gelderse Hummelo zijn een begrip, en haast een bedevaartsoord voor de vele internationale bewonderaars van de tuin- en landschapsontwerper. De combinatie van kwekerij en tuin vormt de basis van de ongeëvenaarde plantenkennis van Oudolf en zijn vermogen tot experiment en vernieuwing. Kennis en ervaring die hij toepast in zijn wereldberoemde projecten, zoals de High Line in New York en de zojuist geopende Oudolf Field bij de Gallery van Hauser & Wirth in Somerset. Dit boek beschrijft de weg van Piet Oudolf naar wereldfaam aan de hand van de tuin en voormalige kwekerij die hij samen met zijn vrouw Anja heeft aangelegd. * W. Holthuizen en E. Wolters. Thijsse’s Hof: natuurtuin van Kennemerland. Amersfoort,  2015. ISBN 978 9061 094883. € 12,50. 96 p. * Lodewijk Wiegersma. Schetsen aan een betere omgeving: tuin- en landschapsarchitectuurprijsvragen 1947-1997. Wageningen, 2015. ISBN 978-90-75271-90-4. NUR 648. € 17,90. 128 p. Zie weblog 27 maart 2015. * De tuinen van Paleis Het Loo. Groen 71 (2015) nr. 5, p. 3-48. Noortje Krikhaar, redactie. Met artikelen van de hand van Johan Carel Bierens de Haan, Jan Woudstra, Renske Ek, Willem Zieleman, Karlien Dijkstra, Mariska Dumas en Patricia Debie. Te verkrijgen o.a. in de winkel van Paleis Het Loo. *Jan Janse. Zoektocht naar instandhouding… ‘Springer’tuin Mariénhof. Monumenten, het tijdschrift voor cultureel erfgoed 36 (2015) nr. 4, p. 24-26. terug naar boven

6. Exposities, presentaties en evenementen Zie ook de rechter kolom van onze eigen Cascade-website, onder AGENDA. * Fair Cantonspark 100 jaar. 4 juli 2015. Feestelijke fair met verschillende activiteiten voor jong en oud. Stands met kwekers uit het hele land, lezingen, demonstraties, een tentoonstelling over het verleden, heden en de toekomst van het park, verschillende hapjes en drankjes en een veiling waarvan de opbrengst ten goede komt aan het park. Zie hier. * De IJzeren eeuw. Amsterdam Museum, Amsterdam. t/m 31 juli. Omdat ons aller tuinkunst-onderzoek vaak in de negentiende eeuw speelt, is het misschien interessant om eens deze tentoonstelling over de 19de eeuw te bezoeken. Zie hier. * IJskoud! Constantijn’s ijskelder. Museum Hofwijck Voorburg. t/m eind juli.12.00-17.00 uur, maandag gesloten. Zie Zie weblog 21 april 2015. * Bloemenpaleis Het Loo. Paleis Het Loo, Apeldoorn. tot 30 augustus 2015. Zie hier. * Goddelijk Groen: Oude kerken in het Friese landschap. Natuurmuseum Friesland. t/m 30 augustus 2015. Zie hier. * Palace in Wonderland. Paleis Soestdijk. t/m 21 september. Een goede reden om weer eens in het Zocherpark van Soestdijk te gaan wandelen. Zie hier. * Joséphine: een keizerrijk in een tuin. Hortus Botanicus Amsterdam. t/m 18 oktober. Zie weblog 29 maart 2015. * Adellijke Familieportretten op kasteel Duivenvoorde. Kasteel Duivenvoorde, Voorschoten. t/m 24 oktober 2015. Zie weblog 18 maart 2015. * Alexander, Napoleon & Joséphine, een verhaal van vriendschap, oorlog en kunst uit de Hermitage (met aandacht voor Chateau Malmaison, de tuin van Joséphine). Hermitage Amsterdam. t/m 8 november 2015. Zie hier. * J. H. Knoop: tuinman van Maria Louise en verlicht allesweter. Historisch Centrum Leeuwarden. t/m 3 januari 2016. Zie weblog 31 maart 2015. terug naar boven

7. Cascade-agenda Activiteiten georganiseerd door Cascade: zie jaarprogramma. 21 juni Midsummernight, zie Cascade website. 30 juni 2015, vanaf 13.00 uur Cascade Excursie naar Kasteelpark Rosendael, Koningsberg en Bosbegraafplaats Rosendael. Zie weblog 30 mei 2015. 11, 12, 13 september. Waarschijnlijk excursie naar tuinen in België. Zie punt 2, Nieuws / Mededelingen Bestuur. Activiteiten georganiseerd door derden:  (zie ook de AGENDA in de rechter kolom op de Cascade-website) terug naar boven

8. Buitenland Lodewijk XIV is geboren in Saint-Germain-en-Laye op 5 september 1638 en overleden te Versailles op 1 september 1715. Chateau Versailles heeft gemeend zijn overlijden 400 jaar geleden niet onopgemerkt voorbij te laten gaan. De beroemde Anish Kapoor (Bombay, 1954) is uitgenodigd zijn werk in de tuinen van Versailles ten toon te stellen tot meerdere glorie van de Zonnekoning. … …After Lee Ufan in 2014, Anish Kapoor is the contemporary artist invited to Versailles in Summer 2015. Lee Ufan and Giuseppe Penone in 2013 wanted to « have a conversation » with André Le Nôtre. Anish Kapoor, though, will bring a more political perspective on power and its depiction at Versailles as it celebrates the tercentenary of Louis XIV’s death. From June to October, his work stand in the Gardens and for the first time in the Jeu de Paume room in Versailles. Born in Bombay in 1954, Anish Kapoor lives and works in London. His creations are often displayed in the most famous museums and international institutions. In France, his latest great exhibition was in 2011 when he moved his Leviathan into the Grand Palais for Monumenta. Descension/ Anish Kapoor, 2015. terug naar boven

Colofon CASCAD-E-NIEUWSBRIEF is een uitgave van stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade Eindredactie: Carla Oldenburger Technische vormgeving: Jan Holwerda Sluitingsdatum kopij volgende Cascad-E-Nieuwsbrief: 15 september 2015 Bijdragen, opmerkingen, vragen etc. kunt u emailen naar nieuwsbrief@cascade1987.nl Kopfoto: uitsnede ontwerp Eyckenstein (Maartensdijk), L.A. Springer (1881), bron Bibliotheek WUR, Speciale Collecties