CASCAD-E-NIEUWSBRIEF  28  WINTER 2010 Website: www.cascade1987.nl Weblog : www.cascade1987.web-log.nl

INHOUD Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd Nieuws Mededelingen van het bestuur Interactief / Actie Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties Exposities Agenda Buitenland

1. Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd Museum De Buitenplaats te Eelde in de sneeuw. Overgenomen van www.museumdebuitenplaats.nl * De wintertijd is voor mensen die zich bezig houden met tuinen en parken altijd een tijd van bezinning, onderzoek, nieuwe plannen maken en snoeien, hakken, zagen en verplanten. Maar dat laatste uiteraard niet als de vorst al in de grond zit of de sneeuw al over de velden ligt of de ijspegels aan de daken hangen. In Nederland traden vorst en koude al vroeg in deze winter, zodat we met enige fantasie zelfs ijs-cascades konden waarnemen. Het Cascade-bestuur wenst alle Cascade-vrienden een mooie Kersttijd en een gezond en gelukkig Nieuwjaar. terug naar boven

2. Nieuws * Het belangrijkste nieuws uit kringen van groen erfgoedland is natuurlijk de grote organisatie - verandering van PHB. Waar iedereen zijn onderdak heeft gekregen is te lezen op de weblog van 20 november (incl. 7 reacties). Zowel de Vereniging PHB, als de Stichting in Arcadië, als het tijdschrift Arcadië hebben al aangegeven dat ze graag met Cascade willen gaan samenwerken, en dat is goed nieuws. * De Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen (VPHB) zond de volgende tekst in voor de Cascade-Nieuwsbrief en heeft haar wens uitgesproken ook in de toekomst samen te werken met Cascade. Particuliere eigenaren van historische buitenplaatsen hebben afgelopen jaar een nieuwe vereniging opgericht voor de belangenbehartiging van deze buitenplaatsen. Aanleiding was het beëindigen van de subsidieregeling van het ministerie van LNV voor het groenonderhoud op particuliere historische buitenplaatsen. Het subsidiegeld werd uitgekeerd aan de Stichting PHB die voor de uitvoering zorgde. De kerntaak van de VPHB is de belangenbehartiging voor de historische buitenplaats in particuliere handen, waarbij de zorg voor de instandhouding van het cultureel erfgoed centraal staat. De VPHB gaat nauw samenwerken met de Federatie Particulier Grondbezit (FPG) en zal vanaf 1 januari a.s. kantoor houden bij de FPG. De VPHB staat open voor contacten, overleg en het samen optrekken met de andere spelers in het veld. In tegenstelling tot wat op de website staat, zijn de contactgegevens: postadres: Postbus 870, 3900 AW Veenendaal; bezoekadres: De Klomp 5, Veenendaal / De Klomp; tel: 0318-578552; email: secretariaat@vphb.nl. * Huis Beeckestijn is sinds vorige maand in restauratie. Het huis wordt in oude glorie hersteld. De website www.buitenplaatsbeeckestijn.nl loopt helaas flink achter, dus daar geen nader nieuws. Wel op vriendenvanbeeckestijn.nl: Beeckestijn, nationaal podium voor tuin- en landschapscultuur, heeft Christian Bertram aangetrokken als programmeur. Hij zal zich, in samenwerking met directeur Marieke Berendsen, in eerste instantie bezighouden met de opzet en inrichting van de permanente expositie op de parterre van het hoofdgebouw. terug naar boven

3. Mededelingen van het Bestuur * Korneel Aschman (Stichting in Arcadië) is toegetreden als lid van de Cascade-Bulletin-redactie. Wij wensen hem veel genoegen met het generen en redigeren van mooie en interessante artikelen. terug naar boven

4. Interactief / Acties * Studiedag: Erfgoedwaarden in praktijk (22-10-2010), georganiseerd door het KNOB & SHNI.  Op de SHNI website is een verslag van deze studiedag te vinden. De dag werd ook bezocht door een aantal Cascade-vrienden, die zich sterk maakten voor het groene erfgoed en de waarden daarvan in de praktijk. Interessant, maar we zijn er nog lang niet uit. terug naar boven

5. Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties * Visser, Symon P. Van weiland tot landgoed: de landschappelijke ontwikkeling van landgoed Backershagen te Wassenaar. Den Haag, 2010. 100 p. ISBN: 978-94-91168-03-1. € 17,50. (tekst De Nieuwe Haagsche): De landschappelijke ontwikkeling van een landgoed is een samenwerking tussen mens en natuur. De ligging, grondsoort en indeling van het stuk land bepalen voor een groot gedeelte hoe het landgoed wordt gevormd. Maar de mens staat in het midden, hij beslist hoe en wat. We zien dat dat bij Landgoed Backershagen niet anders was. * Fleischer, Alette A. Rooted in fertile soil: seventeenth-century Dutch gardens and the hybrid history of material and knowledge production. Enschede, 2010. 174 p. Cascade-vriendin Alette promoveerde 16 december op deze dissertatie aan de Universiteit Twente / Faculteit STePs. / Dept. of the history of science and technology. * Bergen, Marcel en Irma Clement. Wandelen over Zorgvlied: de bekendste begraafplaats van Nederland. Amersfoort, 2010. 200 p. ISBN 978-94-902170-7-5. € 22,50. (overgenomen van www.wandelenoverzorgvlied.nl): Zorgvlied in Amsterdam is een bijzondere begraafplaats. Een vergelijking met Père-Lachaise, de beroemde begraafplaats in Parijs, wordt vaak gemaakt. En dat is eigenlijk niet zo vreemd. Op Zorgvlied worden veel bekende personen uit de wereld van kunst, cultuur, literatuur en politiek begraven. Wandelen over Zorgvlied is een bijzondere ervaring. De paden en lanen beslaan zo’n 60 kilometer, waarlangs meer dan 17.000 graven liggen. Deze rijk geïllustreerde gids voert u langs de graven van bekende Nederlanders. In korte biografieën is hun vaak bijzondere leven beschreven. Naast de wandelroute geeft Wandelen over Zorgvlied veel informatie over de 140-jarige historie van Zorgvlied, de flora en fauna op de begraafplaats, bijzondere grafmonumenten en de grafsymboliek die er te vinden is. * Freriks, Kester, met medewerking van Jan W. H. Werner. Verborgen wildernis: ruige natuur & kaarten in Nederland. Amsterdam, 2010. 367 p. ISBN 9789025367701. € 29,95. (CO): Historisch geografische beschrijvingen en bijbehorende historische kaarten, vervat in ‘wandelingen’- literatuur van vandaag.  Kortom, Craandijk en dan anders. Heel bijzonder (lees)boek, als je historisch geografisch georiënteerd bent. Niet typisch op het gebied van Cascade-vrienden, maar toch komen wel enkele bekende namen in het boek voor zoals Elswout en Groeneveld. Het pakt je of het pakt je niet. Zie ook Uitgeverij Athenaeum (2) en Atlas der Nederlanden (2) (bron van gebruikte kaarten) * Bleumink, H. en J. Neefjes. Kroondomein Het Loo. Utrecht, 2010. 192 p. ISBN 978-90-5345-413-8. € 34,95. (tekst Uitgeverij Matrijs): Op 27 november 1684 koopt stadhouder prins Willem III voor 90.000 carolusguldens het oude jachtslot Het Loo. Het is het begin van de nauwe band tussen het Huis Oranje-Nassau en de Veluwe – een band die tot op de dag van vandaag bestaat. Sinds stadhouder Willem III hebben tien generaties Oranjes hun hart verpand aan Het Loo, met zijn parken, boerengehuchten, eeuwenoude bossen en uitgestrekte heidevelden, om er te galopperen, te schilderen of te jagen. Kroondomein Het Loo vertelt het bewogen verhaal van de Oranjes en Het Loo: van de jachtpartijen van koning-stadhouder Willem III, de romantische natuurwandelingen van prins Willem V en de militaire oefencampagnes van koning Willem III, tot de Pruisische bosbouwwegen van prins Hendrik, de ‘dansende’ beuken van koningin Wilhelmina en het natuurvolgende bosbeheer van koningin Beatrix. Dit boek is niet alleen een boeiende biografie van een koninklijk landgoed, maar schetst ook een verrassend portret van de Oranjes in een tot nu toe onderbelichte rol – die van landgoedeigenaar. Het boek neemt de lezer mee op een historische ontdekkingstocht door het landschap van misschien wel het meest onbekende stukje Veluwe. Met uniek historisch materiaal en schitterende natuur- en landschapsfoto’s. Met Kroondomein Het Loo is er nu een rijk overzichtswerk over het ontstaan en het beheer van Nederlands grootste landgoed – een kroonjuweel van de Veluwe. Zie ook Overland. * Abrahamse, Karin, e.a. Oases van rust: geschiedenis van de Hilversumse begraafplaatsen. Hilversum, 2010. 183 p. ISBN 9789081565615. € 25,00. (overgenomen uit Gooi- en Eemlander, 22 september 2010): Het 183 pagina's tellende boek is verschenen ter gelegenheid van het zevende lustrum van de historische kring. Oases van rust vertelt het verhaal van álle plaatsen van herinnering die de mediastad rijk is (en was). Plaatsen die - zo wordt geconstateerd - van belang zijn voor twee 'unique selling points' van Hilversum, het groen en de architectuur. 'In de gebouwen en de aanleg zijn belangrijke stromingen in de architectuur te herkennen', benadrukt de redactie. 'Of het nu gaat om de romantische parkaanleg van de Nieuwe Algemene Begraafplaats aan de Bosdrift of om de strakke lijnen van de Zuiderhof.' En: 'Nergens in Hilversum zijn zoveel verschillende boomsoorten te vinden als op de begraafplaatsen. De Noorderbegraafplaats en St. Barbara aan de Kolhornseweg zijn daar mooie voorbeelden van.' Twaalf auteurs nemen in het boek een twintigtal onderwerpen onder de loep. Van de prehistorische grafheuvels via de 'rijke stinkerds' in de Grote Kerk naar de door Dudok ontworpen Noorderbegraafplaats. Hier en daar wordt niet zozeer ingezoomd op de plekken zelf, maar meer op de praktijk van en de verhalen en gebruiken rond het begraven. Zoals het werk van begrafenisondernemers, graven voor kinderen en zelfs spookverhalen. Uiteraard heeft Oases van rust een aantal bijzondere verrassingen in petto. Wie weet bijvoorbeeld dat op het landgoed Monnikenberg aan de Soestdijkerstraatweg een kleine begraafplaats van het klooster De Stad Gods te vinden is. De eerste die de Augustinessen van St. Monica hier in 1953 (toen nog illegaal!) ter aarde bestelden was zuster Petra Bermsen. Zij werd dodelijk getroffen door een naar beneden stortende luidklok. Te bestellen via info@albertusperk.nl. * Grever, T. en M. Hund. Museum van Loon: Een Extera Fraay Huis. 64 p. Amsterdam, 2010. ISBN 9789040077203. € 10,=. (overgenomen van de website van Museum van Loon): In het hart van Amsterdam aan de Keizersgracht staat het woonhuis van de Amsterdamse regentenfamilie Van Loon. Willem van Loon was in 1602 medeoprichter van de V.O.C. De nieuwe museumgids Een Extera Fraay Huis vertelt de verhalen van het huis en de familie Van Loon op een nieuwe en verrassende wijze. Zie ook Waanders Uitgevers. * Offenberg, Gertrudis A. M. De tuinbaas en zijn buitenplaats: werken in historisch groen. Zwolle, 2010. 208 p. ISBN 9789040077029. € 29,95.   (tekst Waanders Uitgevers): Een belangrijk deel van de buitenruimte in ons land bestaat uit monumentaal historisch groen – kasteeltuinen, buitenplaatsen, landgoederen, kloosterterreinen, stads- en heemparken, horti en arboreta vormen een substantieel deel van ons levend (horti)cultureel erfgoed. De hoge kwaliteit van deze terreinen wordt meestal bewaakt door de ‘tuinbaas’. Dit boek bevat een inventarisatie en documentatie van 24 buitenplaatsen, landgoederen en andere historische tuinen die grotendeels rijksmonument zijn. Door middel van uitgebreide gesprekken met de tuinbaas (een niet meer alom bekende term, tegenwoordig spreekt men van beheerder, opzichter of zelfs groenmanager), geplaatst in een cultuurhistorische context, wordt belangrijke horticulturele kennis vastgelegd. Kennis die anders verloren dreigt te gaan, omdat deze beroepsgroep geen schriftelijke traditie kent. In Werken in historisch groen komen alle aspecten van behoud en onderhoud van monumentale tuinen en parken aan de orde, niet alleen de keuze van beplanting, het onderhoud van bomen en struiken, maar bijvoorbeeld ook lastige wetgeving, arbeidsverhoudingen, publieksvoorlichting. Het boek is boeiend geschreven en rijk en fraai geïllustreerd. * Abrahamse, Jaap Evert en Roland Blijdenstijn. Wegh der weegen: de ontwikkeling van de Amersfoortseweg 1647-2010. Boek en DVD. Amsterdam, 2010. 168 p. ISBN 97890 79156 115. € 24,50. (tekst Stokerkade cultuurhistorische uitgeverij): De weg was meer dan zestig meter breed – tot aan de aanleg van de autosnelwegen in de twintigste eeuw zou in Nederland nooit meer zo’n brede weg worden aangelegd. Een tijdgenoot omschreef de Amersfoortseweg als de nieuwe Via Appia en noemde hem de ‘wegh der weegen’. De lijnrechte weg had een monumentaal karakter, met aan weerszijden drie rijen eikenbomen en langs de weg percelen, bedoeld voor de aanleg van buitenplaatsen voor de stedelijke elite. Deze grootse onderneming kwam niet van de grond, ondanks de aanleg van enkele buitenplaatsen als Zandbergen en Beukbergen. Na het Rampjaar 1672 stagneerde de ontwikkeling. Ruim tweehonderd jaar bleef het stil langs de weg door de heidevelden. Pas in de loop van de negentiende eeuw kwamen hier militaire kampementen. Met de komst van de spoorwegen volgden villaparken, kazernes, gezondheidsinstellingen en horeca, vaak met opvallende, karakteristieke architectuur. Na de aanleg van de A28 volgde ook bebouwing met minder allure. Maar de vakkenindeling is nu nog steeds zichtbaar. Het boek is rijk geïllustreerd met kaarten, tekeningen en foto’s die de geschiedenis van de Amersfoortseweg illustreren, vanaf het opzienbarende ontwerp tot aan het huidige gebruik. Inkijken via bol.com. * Dam, Joosje van. Havezathe Voorstonden : Vijf eeuwen bewoners en wat zij nalieten. Zutphen, 2010. 28 p. ISBN 978.90.5730.691.4. € 26,95. (tekst Walburg Pers): Nabij Brummen staat de schitterend gerestaureerde havezate Voorstonden, omgeven door een in landschappelijke stijl ontworpen park. De buitenplaats ontwikkelde zich in de loop der eeuwen tot een aanzienlijke bezitting, waarin de opeenvolgende eigenaren hun sporen nalieten. Gelderse buitenplaatsen hadden een landelijke eenvoud en hoewel ze het aanzien van de familie bepaalden, vormden ze vooral een bron van inkomsten. Het bezit van een havezate was bovendien een voorwaarde voor het lidmaatschap van de Ridderschap, hetgeen lucratieve ambten opleverde. Voorstonden is sinds de 16de eeuw slechts drie keer in handen van andere families overgegaan. Dat verklaart wellicht – naast de teloorgang van stukken in de oorlog – waarom archiefmateriaal over bijvoorbeeld de aanblik van huis en park ontbreekt. Gelukkig zijn er wel gegevens bewaard gebleven over de verschillende bewoners. Tenslotte zijn zij het die de havezate Voorstonden met hun ideeën, wensen en daden maakten tot een historische plek waar nog altijd een zekere magie van uit gaat. * Middachten: een landgoed in bedrijf. € 12,50. Dit boek werd vorige maand door F.W.F.L. Graaf zu Ortenburg uitgereikt aan Ronald H.A. Plasterk, lid van de Tweede Kamer en voormalig minister van OCW. In dit boek vindt u vele foto's over het dagelijks werk op en rondom Middachten. Zie middachten.nl ; bestellen via info@middachten.nl. terug naar boven

6. Exposities Zie eerst de linker blauwe kolom van onze Cascade-weblog, www.cascade1987.web-log.nl. * 16 okt t/m 20 feb 2011 Tentoonstelling Een Wintertuin herleeft, Museum Paleis Het Loo Apeldoorn. * 23 okt t/m 6 feb 2011 Tentoonstelling Een Haagse baron en zijn schatten: schilderijencollectie Van Heeckeren tijdelijk terug in Den Haag, Haags Historisch Museum Den Haag. * t/m 31 maart 2011. Tentoonstelling Door de bomen het bos, Bibliotheek Wageningen UR. Zie ook Cascade-weblog 14 november. terug naar boven

7. Agenda 2011 * 16 april 2011: Ronde Tafel Conferentie (vaste Palmpaaszaterdag) * 14 mei 2011: Voorjaarsexcursie * 21 juni 2011: Midsummernight op Noordenhoek te Deil * 24 september 2011: Najaarsexcursie (zaterdag rond 24 september, Cascade-oprichtingsdag) * 17 november 2011: Mini-symposium (vaste namiddag en avond 3de donderdag in november)     * 2012 Cascade-lustrum. Tuinhistorisch Genootschap Cascade bestaat 25 jaar. * SOL-bijeenkomsten worden per email bekend gemaakt. Activiteiten georganiseerd door andere instellingen: * 21 januari, 18 februari en 18 maart 2011. Vanaf 15:00 Lezingenreeks Historische tuinen als hedendaagse ontwerpopgave, Makeblijde Houten. * 2 maart 2011 (en 5 oktober 2011). Platform Groen Erfgoed te Amersfoort / RCE. * 10 maart t/m 12 mei 2011. Collegereeks verzorgd door prof. dr. Erik de Jong en anderen (9 donderdagochtenden, 10-12 uur). Een derde natuur: over de verhouding tussen natuur en mens. Collegezaal Artis. Prijs € 180,=. Voor details klik hier. * 30 maart 2011. Clusiuslezingen. Thema: tuinen die de samenleving veranderen. Kamerlingh Onnes gebouw (Steenschuur 25, Leiden). Voorlopig 4 sprekers: dr. Nicolas Robin / Freiburg; dr. Dawn Sanders / London; Ir. Michiel den Ruijter / Delft; dr. Robin Lane Fox / Oxford. Zie aankondiging. * 2-3 juni 2011. Dutch Maze and Labyrinth Symposium, georganiseerd door Dutch Maze and Labyrinth Society (www.doolhoven.nl). Het Muldershuis, Eibergen / Mallem. Zie pdf document voor alle details. * 2012 Themajaar Historische Buitenplaatsen. terug naar boven

8. Buitenland Het Hollandse Huis in de tuinen van Paleis Kuskovo. Een klein groepje Nederlanders heeft 23 en 24 september deelgenomen aan een symposium in Moskou, met de titel Dutch traces in the Russian Cultural Landscapes. De conferentie werd georganiseerd door het “National Fund for the Rebirth of the Russian Country Estate” en gehouden in Paleis Kuskovo / State Museum of Ceramics in Moskou (vroeger even buiten Moskou gelegen). Uit de tijd van Peter de Grote zijn nog steeds voorbeelden van Nederlandse tuinkunst in Rusland aanwezig. Dit onderwerp, werd op de conferentie zowel van Russische zijde als van Nederlandse zijde belicht. De Russen waren geïnteresseerd in de karakteristieke kenmerken van de (vooral 18de eeuwse) Nederlandse tuinkunst en hoe hier mee om te gaan in geval van herstel, restauratie en reconstructie. De Nederlanders waren natuurlijk geïnteresseerd in genoemde Nederlandse sporen in de Russische tuinkunst. De communicatie verliep niet al te gemakkelijk, maar met uitstekende tolken kwamen we een heel eind. Het was een vruchtbare samenwerking. Zie voor Kuskovo ook wikipedia. terug naar boven

Colofon CASCAD-E-NIEUWSBRIEF is een uitgave van stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade Eindredactie: Carla Oldenburger Technische vormgeving: Jan Holwerda Sluitingsdatum kopij volgende Cascad-E-Nieuwsbrief: 15 maart 2010 Bijdragen, opmerkingen, vragen etc. kunt u emailen naar nieuwsbrief@cascade1987.nl Kopfoto: uitsnede ontwerp Eyckenstein (Maartensdijk), L.A. Springer (1881), bron Bibliotheek WUR, Speciale Collecties