CASCAD-E-NIEUWSBRIEF  23  HERFST 2009
Website: www.cascade1987.nl
Weblog : www.cascade1987.web-log.nl

INHOUD
  1. Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd
  2. Nieuws
  3. Mededelingen van het bestuur
  4. Interactief / Actie
  5. Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties
  6. Exposities
  7. Agenda
  8. Buitenland

1. Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd

* Cascade zoekt een nieuw redactielid. Op dit moment functioneert de redactie goed met voldoende leden, maar het is krap en er moet ook niemand ziek worden. Vandaar dat uitbreiding en dan tegelijkertijd enige verlichting van het werk wel gewenst is. U kunt contact opnemen via redactie@cascade1987.nl

2. Nieuws

* Beeckestijn
Tot nu toe heeft Cascade net zomin als de Stichting Nederlands Tuinmuseum i.o. nieuws ontvangen over de ontwikkelingen op Beeckestijn. Maar als we naar de website van de Vrienden van Beeckestijn kijken en met name naar de bijdragen van voorzitter John Veltman, zien we dat er van alles op stapel staat. Veltman is voorzitter van zowel de Vrienden van Beeckestijn als ook van de Stichting Projectrealisatie Beeckestijn, waarin Natuurmonumenten, Hendrick de Keyser en Huize Waterland met elkaar toekomstplannen maken voor de buitenplaats. Eind juni is een brochure beschikbaar gekomen waarin de visie op de museale invulling van Beeckestijn, opgesteld door mevrouw Yvonne van Eekelen, uiteen wordt gezet. Voor wat betreft het onderhoud van de buitenplaats is door Bureau Albers Adviezen een beheerplan Beeckestijn opgesteld. (Kunnen we hierover misschien eens worden bijgepraat op de RTC of via een weblog?). De feitelijke overdracht van Beeckestijn zal plaatsvinden als Natuurmonumenten en Huize Waterland het eens zijn over de onderhoudsafspraken. Hierover worden al enige tijd gesprekken gevoerd, die in een afrondende fase verkeren. De overdracht en uitwerking van de museale plannen staan in zekere zin los van elkaar. Met een tijdelijke expositie in het najaar worden de plannen gepresenteerd aan het publiek, de politiek en het bedrijfsleven. Dan moet ook duidelijk worden of voldoende sponsorgelden kunnen worden gevonden om noodzakelijke investeringen te kunnen doen. Het is nadrukkelijk de bedoeling dat het nieuwe Beeckestijn kostendekkend wordt geëxploiteerd. Kwartiermaker Marieke Berendsen heeft van de Stichting Projectrealisatie Beeckestijn de opdracht gekregen die expositie voor te bereiden. Ze wil tijdens die presentatietentoonstelling ook gebruik maken van de oud-vrijwilligers. Voor die tijdelijke introductie-expositie worden omwonenden, potentiële sponsors, vertegenwoordigers van fondsen, het bestuur en de politiek uitgenodigd. Is er iemand binnen Cascade die Marieke Berendsen kent en die in de buurt woont van Beeckestijn om  daar heen te gaan en een weblogje wil maken over de toekomstplannen, die ons toch allen interesseren? Het is misschien een goed idee Marieke Berendsen en Lucia Albers voor de RTC 2010 uit te nodigen?

* Laatste Nieuws over Stichting PHB.
De Tweede Kamer heeft vlak vóór het zomerreces, een motie ingediend met een voorstel te komen tot een overgangsregeling voor het jaar 2010, als reactie op de ingediende brief van de Minister van LNV op de Rijksbegroting 2009. Zij kondigde hierin aan de subsidie voor PHB te beëindigen. Het resultaat van deze motie is dat de hoveniers hun werk nog een jaar mogen blijven doen en dat de afdelingen Beleid en Onderzoek / Planvorming een jaar de tijd krijgen hun beleid en doelstellingen om te buigen. Het lijkt om die reden aan te bevelen 25 jaar kennis en ervaring in gedrukte vorm of digitale vorm te publiceren, zodat wetenschappers en particuliere eigenaren de opgedane ervaring ook zelf kunnen opzoeken en raadplegen. De specialistische kennis waarover nu alleen PHB beschikt, mag niet verloren gaan. Die kennis moet overgedragen worden, wil het groene erfgoed op deskundige wijze voor de toekomst behouden blijven.

* De Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) in Amersfoort heeft haar nieuwe gebouw van de architect Juan Navarro Baldeweg betrokken. Tegelijkertijd met de opening van het gebouw werd het Blad voor de Rijkshuisvesting SMAAK, Jg. 9, juni 2009, rondgestuurd, een publicatie van VROM en de Rijksgebouwendienst. Interviews met de nieuwe directeur Cees van ’t Veen en met o. a. onze Cascade - vriendin Catharina van Groningen (deskundige tuinen, parken en buitenplaatsen) en met Peter Don (hoofd fotografie en collecties) en vele mooie interieurfoto’s vullen het blad.

Opmerkelijk is dat zowel bij RCE als bij PHB sprake is van een ombuiging naar Kennisinstituut. In beide organisaties is het kennelijk doorgedrongen dat het in het verleden heeft geschort aan kennis uit- en overdragen. Kennisoverdracht en kennisbundeling lijken nu een dringende en logische zaak.

3. Mededelingen van het Bestuur

* Zoals u allen per brief heeft vernomen is het Mini - symposium 2009 voor één keer verzet van de vaste derde donderdag in november naar woensdag 25 november 2009. Nader uitgewerkt programma zal volgen.

* Het bestuur heeft overleg gepleegd met enige kandidaat- voorzitters. Enkele vrienden zijn benaderd. Er is alle reden te vertrouwen op een goede afloop. We hopen 25 november de nieuwe voorzitter aan u voor te stellen.

* Er zijn enige bestuurswisselingen te melden:
Zoals al in de vorige Nieuwsbrief gemeld, gelukkig hebben we weer een secretaris. Zijn naam is Mr. Robert Jan Nieuwland. We begroeten een enthousiaste Robert Jan in ons midden. Hij is een man met een uitgebreide privé bibliotheek en heel veel kennis van ons vakgebied.
Drs. Ina Eskes heeft per 25 juni als coördinator Mini - symposium het bestuur verlaten. Haar bestuurstaak zal dit jaar worden uitgevoerd door Letta Proper - Pranger. We willen ook op deze plaats namens allen Ina hartelijk danken voor haar inzet en goede ideeën.

4. Interactief / Acties

* ‘De Erfgoedstem laat zien waar ze samen mee bezig zijn’.
We hebben net de Nationale Monumentendag achter de rug en velen van ons zullen die dag een interessante buitenplaats, tuin of kasteel bezocht hebben waar ze anders nooit de kans voor hadden gekregen. Zo’n dag is uiterst geschikt om ook behalve groene monumenten je algemene historische belangstelling voor musea en gebouwde monumenten weer eens op te krikken.
Maar ook De Erfgoedstem is zo’n middel, voor diegenen die een beetje verder kijken dan hun groene neus lang is. De Erfgoedstem is een onafhankelijk geproduceerde e-mail nieuwsbrief (www.erfgoedstem.nl/abonneer) die wekelijks aan de hand van het in de media verschenen nieuws een breed overzicht geeft van wat er gaande is in de Erfgoedwereld. De Erfgoedstem bevat verwijzingen naar door derden gepubliceerde nieuwsartikelen. De nieuwsbrief wordt gratis verspreid onder alle geïnteresseerden, maar is primair gericht op professionals, experts en organisaties en individuen die erfgoedgerelateerde belangen hebben. De focus van de berichtgeving in de Erfgoedstem ligt op het 'onroerend erfgoed'. Daaronder wordt verstaan: monumenten (jong en oud), historische landschappen, stadsensembles, waterwerken en bijvoorbeeld archeologische sites. Ook museaal erfgoed en archieven kunnen in hun relevantie voor het onroerend erfgoed onderwerp zijn van het geselecteerde nieuws. Denk bijvoorbeeld aan het belang van archieven of schilderijen voor reconstructie van een historisch landschap of aan de rol van 'oral history' bij de publieksbeleving monumenten.

Uit de Erfgoedstem:
Erik de Jong bijzonder hoogleraar Cultuur, Landschap en Natuur UvA.
Erik de Jong (1954) is per 1 september benoemd tot bijzonder hoogleraar cultuur, landschap en natuur aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Binnen dit kader zal hij de actuele betekenis van het 19de - en 20ste eeuwse stadspark en de mogelijkheden voor hedendaagse stedelijke ontwikkeling onderzoeken. Daarnaast zal hij zich richten op het waarborgen van erfgoed, zowel natuurhistorisch als landschappelijk, cultuurhistorisch en architectonisch (zie ook UvA website).
Cascade feliciteert haar Cascade - vriend met deze benoeming en hoopt veel van hem en zijn studenten in Cascade - kring te mogen horen, zien en leren.

5. Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties
* Jozefien Haagen (red.), Jorien Jas, Jeanine Perryck e.a. Kasteel Waardenburg weerbaar en veelzijdig. 144 p. Zwolle/Arnhem, 2009. ISBN: 9789040086090 Prijs € 24,95. (zie ook Waanders Uitgevers)


Ontwerp L.A. Springer

Over de geschiedenis, de ligging in het landschap, de restauratie en herstel van de landgoederen Waardenburg en Neerijnen.
Op dit moment wordt een herstelplan voor het gebied tussen Kasteel Waardenburg en Kasteel Neerijnen ontwikkeld. De tuinarchitect Leonard Springer heeft in 1922/’23 hiervoor een ruimtelijk plan ontworpen, dat niet of nauwelijks werd uitgevoerd. Zie p. 121. Hoe hier mee om te gaan is nog steeds een vraag. Is het plan de inspiratiebron voor een nieuw ontwerp of wil men naar het ontwerp van Springer teruggaan? We zullen zien.

* J. C. Bierens de Haan, L. E. Groen, S. A. Lagendijk e.a. Reposoirs: de rustplaatsen van Paleis Het Loo. Sluitstuk van de tuinrestauratie.Apeldoorn, 2009. ISBN: 978 90 8786 008 0  Prijs € 9,90

De geschiedenis en de reconstructie van de rustplaatsen worden in dit boekje uitvoerig uiteen gezet. Sommigen van ons waren in januari jl. ter nadere ‘studie op locatie’(SOL) aanwezig. Het resultaat is vanaf juni in volle pracht te zien. Zie weblog 21 juni of Paleiswinkel van Het Loo.

* Catharina L. van Groningen. Slot Zeist: een Vorstelyk stuk Goet. Driebergen-Rijsenberg, 2009. 176 p. ISBN 978-90-78568-11-7; NUR 648. Dit boek is rechtstreeks bij Uitgeverij Kleine geschiedenis van de Heuvelrug te bestellen. Prijs € 24,95, excl. € 2,50 verzendkosten (of Selexyz)

Overgenomen van de website van de uitgever:
……….Na de illustere heren van Nassau waren het de bescheiden Herrnhutters die vanaf 1745 eigenaars werden van het complex en de beide pleinen voor het Slot lieten aanleggen. Voor de inrichting van het huis had de verandering van eigenaar weinig consequenties. Dat werd anders toen het huis en een gedeelte van het park in 1830 in bezit kwamen van de familie Huydecoper. Zij richtten het huis opnieuw in. De uitgestrekte tuinen achter het Slot gingen op de schop en werden in een bekoorlijk landschap herschapen. Weer stond Zeist bovenaan in aanzien en reputatie. Weer bewoonde een aanzienlijke familie het Slot. Pas in 1924 eindigde de particuliere bewoning.
Het boek geeft in tekst en met nooit eerder gepubliceerde afbeeldingen inzicht in de manier waarop het Slot met zijn omgeving door de eeuwen heen door de verschillende eigenaren werd bewoond en gebruikt. Het laat veranderingen zien, verval en dreigende ondergang, restauraties maar ook hoop voor de toekomst.
* Tijdschrift Arcadië, een tijdschrift voor vrienden van de stichting VPHB en aangeslotenen van de stichting PHB. (zie www.vriendenphb.nl). Redacteuren zijn onze Cascade - vrienden Eric Geijtenbeek, Ronald van Immerseel en Heimerick Tromp. Met artikelen als ‘De Buitenplaats ontsloten’ (door Heimerick Tromp, p. 8-13); ‘Buitenplaatsen aan het water’ (door Ronald van Immerseel, p. 22-28); ‘De hernieuwde glorie van Ridderhofstad Hindersteyn’ (door Eric Geytenbeek, p. 32-37). Daarnaast een column en enige vaste rubrieken.
* Nog te verschijnen:
Rob van der Laarse. Arcadiërs van de Republiek: adel, hof en buitenplaats in Nederland 1500-1800. Amsterdam, 2009. ISBN: 978 90 351 3503 1. Prijs € 59,95.
De schrijver is verbonden aan de Leerstoel - groep Cultuurgeschiedenis van Europa / UvA Amsterdam. Het boek is nog niet uit, maar zal op 30 oktober a.s. verschijnen.
* Tijdschrift MONUMENTEN, jg. 30, no. 6 (juni 2006). Themanummer Dierentuinen met artikelen over Artis (door Meindert Stokroos, p. 6-9); over Blijdorp (door Jennemie Stoelhorst, p. 10-13); over de dierentuin van Antwerpen (door Jennemie Stoelhorst, p. 15-19); en over de schelpengalerij op Rosendael (door Theo van Oeffelt, p. 20-22).
* Het meest recente nummer van Tijdschrift MONUMENTEN, jg. 30, no. 9 (september 2009)  heeft een special over Leidschendam - Voorburg; Voorschoten en Wassenaar. In deze special zijn verschillende artikelen opgenomen die over groen erfgoed gaan. Auteurs van deze artikelen zijn (in alfabetische volgorde) : Henk Boers en Ben Bregman (over Hofwijck, p. 15); Michiel Enderman (over een dienstwoning op buitenplaats Arcadië in Wassenaar, p. 26); Robert van Lit  (over sociale woningbouw met park in Wassenaar en Voorschoten, p.28-29); Eric Mattie (over cultuurlandschap Meijendel, p. 24-25); Edzard Prent en Carla Scheffer (over restauratie van tuinbeelden in de Princessentuin achter De Paauw en over het Burchtplein, beide in Wassenaar p. 12-14); Carla Scheffer (over kastelen, buitenplaatsen en landgoederen in genoemde plaatsen, p. 8-11); Annette de Vries (over de buitenplaats Kasteel Duivenvoorde).
* J. Luttikhuizen. ‘Park Voorn in De Meern: een voormalige ridderhofstad nabij Utrecht aan de Leidse Rijn. De geschiedenis van een historische parel  in een sterk verstedelijkte  en in rap tempo veranderende omgeving’. Historische Woonsteden en Tuinen Jg. 2009, II, no. 162. p. 32 - 37.
Het gaat hier om een buitenplaats waarvan men het vermoeden heeft dat deze is ontworpen door Hendrik van Lunteren, maar er is geen bewijs voor gevonden.
* Migon Hover (IBU Stadsingenieurs gem. Utrecht). ‘Singelplantsoen krijgt structuur en uitstraling die Zocher beoogde, terug’. Vakblad GROEN Jg. 65 (januari 2009), no. 1, p. 10-15.
Zocher jr. heeft hier gewerkt in 1827 ; later werkte hij hier samen met zijn zoon L.P. Zocher van 1850-1860.
* Ernst Bos. ‘Ons cultuurhistorisch landschap verankerd in schilderijen’. Vakblad GROEN Jg. 65, nr. 7/8 (augustus 2009), p. 26 -31.
* Roger Deneef (eindred.). Historische tuinen en parken van Vlaanderen: inventaris Vlaams-Brabant. Ten noordoosten van Brussel. Kampenhout, Kraainem, Machelen, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Wezembeek-Oppem, Zaventem, Zemst. ( M&L - Cahier 19). Brussel, 2009. 284 p. ISBN 978-90-403-0292-3 Prijs € 50,=.

De inventaris verzamelt bestaande tuinen en parken met een belangrijke erfgoedwaarde en bekijkt ze als een historisch gegeven. Er wordt getracht om van elke tuin een kort verhaal te schrijven, de waarde te beschrijven en de aanleg en de evolutie te begrijpen. Hierdoor worden de behoeften voor het behoud, het beheer en de verdere ontwikkeling van de tuinen duidelijker.
Al eerder is een deel van deze reeks door ons genoemd. De vorige M&L Cahiers zijn ook zeer de moeite waard en nog leverbaar: no.’s 6; 8; 9; 11; 12; 14; 15; 16. Bestellen? Zie Onroerend erfgoed.

6. Exposities

* De exposities op ons interessegebied zijn niet veelvuldig dit jaar. Volg vooral de aankondigingen (als die er zijn) op de Cascade-weblog onder Agenda in linker kolom. Maar toch zijn er twee zaken de moeite waard te vermelden:

* Firma’s in druk. In het Boomkwekerijmuseum Boskoop is nog t/m 30 november een bijzondere tentoonstelling te bezichtigen. Er zijn allerlei soorten drukwerk te zien en ook wordt zichtbaar hoe grafische ontwerpers in die tijd te werk gingen.

Beeldend zijn de beschikbare ruimten gevuld met niet alleen catalogi, briefpapier, rekeningen, enveloppen etc. met opdruk, maar ook met materialen zoals letterbakken, monsterboeken, kleine apparatuur, clichés, foto’s van drukkerijen van zowel exterieur als interieur, naamborden en oorkondes van handelsdrukkerijen. Deze laatste waren speciaal opgericht ten behoeve van de handel. Naast de platte horizontale elementen zijn er een oude typemachine en een oude kopieerpers. De Historische Vereniging Boskoop, particulieren, bekende kwekers en handelaren hebben welwillend materiaal afgestaan voor deze typisch ‘Boskoopse aangelegenheid’. De expositie biedt een nostalgische terugblik op het zakenleven van toen. Interessant voor outsiders en leuk voor insiders.

* Teylers Museum zal ons begin volgend jaar op een mooie en interessante tentoonstelling trakteren. Nu reeds wordt de tentoonstelling Vorstelijk Tuinieren aangekondigd op hun website:

Papavers uit de Hortus Eystettensis, 1613.

Een ontmoeting met koning Lodewijk XIV, koning - stadhouder Willem III, keizerin Joséphine Bonaparte en prins Charles: Tijdens Vorstelijk tuinieren in Teylers Museum maken bezoekers een wandeling langs de belangrijkste koninklijke tuinen van de afgelopen 400 jaar. Bijzonder zijn de tentoongestelde originele aquarellen van Highgrove Florilegium, een prestigieus boek met bloemportretten uit de tuin van de Britse kroonprins. Nooit eerder waren deze botanische tekeningen van de koninklijke residentie Highgrove in Nederland te zien.
De tentoonstelling loopt van 30 januari t/m 9 mei 2010 in Teylers Museum.
Na een eerste kennismaking in Nederland twintig jaar geleden zal nu opnieuw de codex Hortus Regius Honselaerdicensus te zien zijn (Firenze Bibliotheca Nazionale). In de volgende Nieuwsbrief meer over deze tentoonstelling.

7. Agenda 2009

* 25 november 2009 Mini - symposium in De Blaauwe Kamer, Wageningen / Rhenen.

* 27 maart 2010 Ronde Tafel Conferentie

8. Buitenland

* In de vorige Nieuwsbrief schreven we over een symposium Historical Landscapes in the Modern Era, gehouden in St. Petersburg en met korte presentaties van Nederlandse sprekers over: Every landscape is a timescape; Methods of contemporary landscape design in buffer zones of historical architectural objects. We meldden toen dat we zouden proberen enige deelnemers aan dit symposium te achterhalen om hen te vragen hun kennis te komen uitdragen bij Cascade. Ir. Bertram de Rooij wil graag met zijn collega Pieter Boone, beiden werkzaam bij DLG (Dienst Landelijk Gebied Zuid) het een en ander komen vertellen op onze Ronde Tafel Conferentie
Colofon

CASCAD-E-NIEUWSBRIEF is een uitgave van stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade
Eindredactie: Carla Oldenburger
Technische vormgeving: Jan Holwerda

Sluitingsdatum kopij volgende Cascad-E-Nieuwsbrief: 15 december 2009
Bijdragen, opmerkingen, vragen etc. kunt u emailen naar nieuwsbrief@cascade1987.nl

Kopfoto: uitsnede ontwerp Eyckenstein (Maartensdijk), L.A. Springer (1881), bron Bibliotheek WUR, Speciale Collecties