Ik dacht de zomertijd eens te vullen met een vraag over een voor mij onbekende term. Een vraag waarover door mij lang is geaarzeld, omdat ik vermoed dat iedere rechtgeaarde tuinhistorisch geïnteresseerde weet wat er met de voor mij raadselachtige term bedoeld wordt. En dat het antwoord dan ook nog te vinden is in een volkomen voor de hand liggende bron.
Omdat ik na al die tijd nog steeds geen idee heb, volgt bij deze dan toch het verzoek om de bij Cascade verzamelde kennis in te schakelen.Het betreft een gebruiksvoorwerp voor de tuin, waarvan ik de benamingin een aantal brieven en kasboeken uit 1751 en 1800 ben tegengekomen:weet iemand wat ‘moscovische matten’ zijn?
Het is klaarblijkelijk een voorwerp dat snel slijt of vergaat en waarbij niet wordt gekeken op 1 meer of minder: in één van de brieven wordt gezegd dat de tuinman toestemming heeft er vijftig stuks van in te kopen. Kan het met het afdekken van broeiramen te maken hebben? Of iets dergelijks?
Veel dank alvast!
HvdE
Moscovische matten. Als je op Internet kijkt (“moscovische matten”) vind je een verwijzing naar een huis in Utrecht met een opschrift van een zaak in moscovische matten. Kopie: “Links staat een wit huisje met halfronde boogvensters. Het heeft als opschrift ‘riet en Moscovische matten’. Deze matten werden gemaakt van lindebast en gebruikt in de tuinbouw, bijvoorbeeld bij het opbinden van bloemen”. Nu snap ik het nog niet, maar jij misschien wel Henk.
Misschien vind ik morgen nog meer, maar eerst maar eens rusten.
CO
Ik kwam de term enkele malen tegen in in de Groninger Courant.
– 3/12/1799
BH Koster (hoveniersbenodigdheden) buiten de Herepoort:
bomen en heesters en riet- en moscovische matten
– 8/8/1845
iets over de teelt van de ooftbomen
oa een middel om vogels te verjagen, dat bestaat uit stukjes ronddraaiend glas
Met een fraai stukje over Moscovische matten
Ik zal dat laatste stukje wel even uit de krant halen, morgen.
Het stukje in de Groninger Courant van 8 augustus 1845 blijkt voornamelijk een uitgebreid citaat uit J. Ackersdijcks ‘Verhaal eener Reize naar Rusland gedaan in het jaar 1835’, deel II pagina 24/25, waar deze auteur de markt van Nisjeji Nowgorod beschrijft:
“Eene waar die aan Rusland eigen is en hier in ontzaggelijk grooten voorraad aangetroffen wordt, heeft mijne opmerking getroffen; dit zijn de Moskovische matten. Zij zijn van twee soorten, de gewone, die vooral dienen om in te pakken, en waarvan wij in ons Land ook gebruik maken om bloemen aan te binden, worden ragosj goenoemd; de andere fijnere, die voor bedekking tegen den regen, ook wel voor vloerdeksel dienen, heeten senowka. Beide worden gemaakt van lindebast; de eerste soort komt het meeste voor. Het verbruik dezer matten is zeer groot in Rusland, zij vervangen dikwijls andere weefsels en worden naar de omstandigheden ook met bijzondere zorg vervaardigd; zoo is b.v. het meel, dat uit afgelegene provinciën naar de hoofdsteden wordt aangevoerd, in zakken van ragosj. Hier op de markt ziet men bergen van deze matten en, zoo als de Russen algemeen zeer werkzaam zijn, ziet men ze te gelijk verkoopen en vervaardigen en dit geschiedt met onbegrijpelijke vlugheid, enkel met de handen. Deze nijverheid wordt gedreven door de landlieden der provinciën, waar de lindebosschen zijn, en daartoe behoort die van Nisjneji en de nabijgelegene.”
Dit citaat van Ackersdijk staat in een wat meer algemeen verhaal over het gebruik van lindebast, dat zich onder meer baseert op een wetenschappelijke verhandeling uit Petersburg. Volgens dat verhaal is het gebruik van lindebast vrij algemeen in het noordoosten van Europees Rusland, voor het bedekken van huizen, scheepsladingen, wagens en sleden, het maken van dozen, schoenen, slaapmatten, riemen, vesten , hoeden, kistjes, touwwerk etc. Volgens een noot wisten veel mensen in Nederland niet dat de Moscovische matten uit lindenbast gemaakt waren, en Ackerdijk beval aan om in Nederland meer gebruik van dat materiaal te maken: “Als een oude lindeboom toch geveld moet worden, zoude men dit in vele gevallen even goed kunnen doen in dat jaargetijde, dat de bast goed loslaat, en dan, na eene eenvoudige rooting gedurende den zomer, den bast tot een der boven omschreevene gebruiken kunnen aanwenden. Een enkelen keer heb ik het gezien, dat men zoo zijne eigene Moskovische mat tot aanbinden, enz. verkreeg.”
Hier nog een melding van Moskovische matten:
http://plantaardigheden.nl/art_div/winterlinde.htm