Ik houd mij bezig, in de vorm van de stichting POMONA Culture, met de cultuur van hoogstam- en leifruitbomen. In dat kader ben ik op zoek naar alles en iedereen die mij wijzer kan maken over de merketon.
Merketon is een verbastering van het Spaanse woord melocoton (letterlijk: katoenappel) of perzik.
Hooft schreef zijn vrienden naar het Muiderslot te komen vanwege de rijpe merketons.
Bij mij in de buurt – Den Dungen – is merketon een staand begrip. Den Dungen was eeuwenlang de groetenschuur van Den Bosch. Een ieder had in het buitengebied wel een halve ha met fruitbomen voor de handel. De laatste reminiscenties zijn nog wel te vinden in de vorm van perceelindeling, hoge perenbomen en wat kersen. Deze laatste hebben nu de leeftijd te verdwijnen.
Terug naar de merketon. Het gaat om een perzik,die door zaad wordt vermeerderd. Volgens de een is het een zeer grote sappige kleurige perzik, volgens de ander een kleine groen-bleke harde vrucht.
Kortom het is niet duidelijk. Graag informatie.
Ferd van Rijckevorsel (fv.rijckevorsel@home.nl)
In de Bibliotheek WUR / Afd. Speciale Collecties te Wageningen (Gebouw FORUM) zijn zeker enige boeken te vinden die historische fruitrassen behandelen, uit de 17de eeuw; 18de eeuw; 19de eeuw. Je kunt daar de hele dag terecht. Wel handig om even van te voren een afspraak te maken. Zie http://library.wur.nl/speccol/. CO
Etymologisch dialectwoordenboek van Weijnen (1996) zegt:
merketon, melekaton
grote gele perzik (limb., brab., wvla.)
frans: mericoton
portugees: marcotxc3xa3o ‘hartperzik’
latijn: malum cydoneum ‘appel van Cydon (een stad op Creta)
In het huisarchief van Huis Bergh, ’s Heerenbergh, worden ‘melicatons’ genoemd, het zou hierbij om een perzikenras gaan.
AvdD
Vandaag op de markt in Sint-Michielsgestel (ook vlakbij Den Dungen) Merketons gekocht, bij een Dungense kraam. Soort platte perzik, smaakt tussen appel en perzik in. Erg lekker.
j van der Loo
Merketon heet in de achterhoek Marketon deze perziksoort kwam er vroeger vrij algemeen voor maar nu vrijwel verdwenen.
Dialect voor een oud perzikensoort, zeer sappig! Bleek van kleur en niet houdbaar. zie :
http://www.oudzelhem.nl/woordenlijst/navigatie.htm
Ik heb een merketonboom in de tuin Een rode van binnen en van buiten donker rode fluweelachtige perzik. Oogst begin Oktober.
Herkomst van een Boerderij in Schijndel. Zo’n 40 jaar geleden.Hij is door de zwaarte vorig jaar afgebroken
Heeft een nieuwe tak gekregen met weer volop vruchten dit jaar.
smaak: Vers van de boom goed .Is gauw voos.
Maak er evet.jam van door toevoegen
halve kaneelstok en kruidnagel citroen
1/2 dl.water en geleisuiker
“Ze zijn er weer, boompjes van het zeldzame perzikras ‘Marketon'”
http://www.tolderas.nl/
Ik ben opgegroeid in Stokkum, nabij ’s Heerenberg. In onze groentetuin stond minimaal 1 Marketon. Alleen in mooie jaren gaf deze boom perziken die fraai rijp werden, sappig en smakelijk. Meestal viel de oogst echter tegen. Periode 1968-1980.
Mijn moeder, afkomstig uit Den Dungen, kent de merketon. Zij hadden op hun boerderij in Den Dungen veel soorten fruitbomen waaronder de merketon. De perziken van deze boom waren groot en rond en sappig. Ze hadden aan de buitenkant een diep roze rode kleur. Als je ze op tijd plukte waren ze zeer smaakvol en sappig.
Ik ben als ik opgegroeid met de merketon. Het was een sappige perzik met een erg zacht velletje. De smaak was zoet en lekker Het vachtje vond ik minder maar dat haalde moeder of vader er wel af. Bij ons stonden er ieder jaar kisten vol op de stal. Nu kan ik ze nu niet meer vinden.
Leuk om te horen dat het een vertaling is melocoton – katoenappel.
Geweldig toch. Ik at in mijn jeugd dus volop katoenappels.
Overigens, ik woonde in Sint Michielsgestel. Nu weet ik pas het verschil tussen de merketon en de perzik.
Ik herinner mij een kleine perzikboom in de tuin van mijn grootouders, midden jaren 70. de perzik was zacht rijp en het vruchtvlees was wit. ik zie dat opvallend genoeg niemand dat noemt.
misschien toch weer iets anders?
Verder is melacotone in het Italiaans een Kweepeer! Voel er maar aan als ze nog jong zijn en je weet waarom hij katoenappel heet!
Wij hebben 3 marketonsen gehad, deze werden in een jaar ziek en waren binnen twee jaar dood door de bladvalziekte. Nooit geen nieuwe meer gepoot.
In het dialect van mijn vader, een natuurmens, werden deze perzikken “melleketons” genoemd. Zal wellicht iets met Spaanse overheersers te maken hebben? Het dialect van mijn moeder (een paar dorpen verder) kende deze term niet. Herinner me vooral de sappigheid (natte handen) en ook de relatief sterke geur. Weet ook nog dat de bloesem van deze boom leidend is, namelijk het eerste boompje in onze tuin dat zijn bloesem liet zien, en dat het hier een gevoelig plantje betreft voor wat betreft opbrengst en omgevingstemperatuur. Leverde meestal te weinig en soms teveel. Zelden was het precies goed.
Opgegroeid in St. Geertruid, Zud-Limburg, heb ik van kinds af aan genoten van de Merketons, aanvankelijk uit de tuin van mijn grootouders. Ik weet nog waar de boom in hun tuin stond. Een jonge boom daarvan stond in de opeenvolgende moestuinen van mijn moeder en sinds in 2008 de laatste door haar geteelde boom het loodje legde, heb ikzelf afstammelingen van die Merketon in mijn eigen tuin in Wijbosch, inmiddels al de tweede generatie. Het waar dat ze vrij onregelmatig dragen en ook nogal gevoelig zijn voor krulziekte in het blad. Maar iedere keer als ze er weer zijn is het een feestje. De Merketon wordt naar mijn ervaring zo’n 25 tot 30 jaar, maar geeft al na 4 of 5 jaar vrucht.