De Haarlemmerhout (1755/1756), Jan van Varel
Foto’s: Alexander de Bruin, conservator beeldcollecties NHA
Eerder dook in de beeldbank van het Noord-Hollands Archief een serie restauratiefoto’s (uit 1984) op van een kaart van De Haarlemmerhout die naar mijn idee wel eens de kaart van Jan van Varel uit 1756 zou kunnen zijn. Op een latere kaart van zijn hand uit 1769 verwijst hij hier naar. Maar die oudere kaart kom je nergens tegen. In geen enkele registratie, niet in de literatuur en geen beeldbank; zie ook het eerdere bericht Haarlemmerhout-kaart gerestaureerd (1984).
Ik heb vervolgens contact gezocht met het Noord-Hollands Archief (NHA), naar het eerdere bericht en de oude foto’s verwezen en additionele vragen gesteld. Alexander de Bruin, conservator beeldcollecties, dook er op en was naar aanleiding van de foto’s ‘flabbergasted’. Hij vond het inventarisnummer en de omschrijving in het in 1867 uitgegeven Inventaris van het archief der stad Haarlem, derde afdeeling opgemaakt door Mr. A. j. Enschedé: ‘487. Kaart van het Haarlemmerhout, gemeten in 1755 en 1756 door den landmeter J. van Varel. Teek. m. kl. op linnen geplakt en op rollen, br. 215, h. 292.’
De ‘opplakstroken’ los op de kaart, over de wapenschilden heen
Foto’s: Alexander de Bruin
In samenwerking met de mensen van hun Team Conservering en Restauratie is de kaart opgezocht, tevoorschijn gehaald en uitgerold. WOW!! was de reactie. De kaart is inderdaad alleen al op de nieuwe foto’s die Alexander de Bruin maakte geweldig. Zoals de registratie uit 1867 zegt 2,15 bij 2,92 meter! En in kleur. En die ‘opplakstroken’ met onder andere tuingereedschappen zijn los bewaard. Naar het lijkt een unieke, tot nu ongepubliceerde manuscriptkaart, ondertekend met ‘Aldus gedaan in de jaeren 1755&56. Door mij J V Varel.’ Het is een object dat in 1984 dan wel gerestaureerd is maar verder blijkbaar onder de radar is gebleven; niet voorkomend in de online registratie van NHA en nog niet gedigitaliseerd (dat dit a.u.b. maar moge gebeuren).
Jan Holwerda
‘Aldus gedaan in de jaeren 1755&56. Door mij J: V: Varel.’ Foto: Alexander de Bruin
Daar mag je best een beetje trots op zijn Jan, die vondst, want die kun je rustig aan jou toeschrijven, ook al heeft NHA goed meegewerkt. Gefeliciteerd!