OVERGENOMEN (Uitgeverij Wijdemeer) + toevoeging
Het landschap van de Friese klei strekt zich uit langs de zee van achter Workum tot voorbij Dokkum. Het is het resultaat van een voortgaand proces van menselijk ingrijpen.
Vanuit het detail wordt in dit boek vragenderwijs de veelomvattende ontwikkeling en beleving van dat oude cultuurlandschap beschreven. Zo gaat het over de verhouding tussen slenken en leien, tussen boerderijen en stinzen en tussen buurschappen en dorpen, maar ook over schaalvergroting of juist schaalverkleining, over de veranderingen in bouwwijze en in typen bewoners van boerderijen en buitens, over de veranderingen in inrichting en omvang van hoven en tuinen, over schoonheidsbeleving en over lof en spot.
In veel opzichten is dit boek een geschiedenis van Friesland zelf geworden. Dat komt niet alleen doordat de kleistreek eeuwenlang dominant was, maar ook doordat het landschap beschreven wordt vanuit de maatschappelijke verhoudingen en ontwikkelingen die het zijn vorm hebben gegeven.
Philippus Breuker, Het landschap van de Friese klei 800-1800, Leeuwarden 2017, ISBN 9789492052261, € 39,50, p. 448 (bestellen).
Wat uit de omschrijving niet naar voren komt is dat een belangrijk deel gaat over:
Hfdst 8: Boerderijen en stinzen (p. 159-199)
Hfdst 9: Buitens in soorten (p. 200-258)
Hfdst 10: Hoven en tuinen (p. 259-346)
Dank voor de aanduiding van de relevante hoofdstukken. Lees in dit verband ook het prachtige boek De Oerpolder van Hylke Speerstra uit 2007. Het gaat niet over mooie tuinen en parken, maar wel over het landschap en het keiharde boerenleven achter de dijken van het Heidenschap, een polder in zuidwest Friesland.
Bij het hoofdstuk over de stinzen en states worden een paar schitterende tekeningen van de landschappelijke aanleg rondom Gooot Hermana bij Minnertsga. De zwart wit tekeningen geven een prachtig beeld van een vroeg 19de eeuwse landschappelijke aanleg in het noorden van Friesland.
Wie de ontwerper van deze aanleg was is niet bekend. Eigenaar van Hermana was Baron Collot d’Escury
De prenten worden bewaard in Tresoar .
Ha Nico,
Ik weet dat er een Collot d’Ecury portretten collectie bestaat, daarom denk ik ook aan een Collot d’Ecury archief. Bestaat vast. Is daar ooit naar gezocht naar je weet?
Dag Carla,
Dat weet ik zo een twee drie niet maar daar is natuurlijk achter te komen. In mijn reactie heb ik het foutief over Groot Hermana. De tekeningen, sepia’s, zijn vervaardigd door E.J. Eelkema en worden gedateerd rond 1820. De tekeningen bevinden zich in het album Klein Hermana en worden bewaard in Tresoar. Het op de prenten afgebeelde park maakt een volwassen en volgroeide indruk. Interessant voor ons is de vraag: aan wie moet wij het ontwerp van dit park toeschrijven?
Carel Emilius Els baron Collot d’Escury (1779 – 1828) stond in 1812 op de eerste plaats van hoogst aangeslagene. Hij was grietman van Barradeel en bewoonden de zomer het slot Klein Hermana. Adelkenner bij uitstek Yme Kuiper kan je vast wel verder helpen.
Zaterdag aanstaande spreek ik bij Cascade-symposium (24 maart 2018) uitvoerig over het park bij Klein Hermana van Collot D’ Escury – met veel intrigerende nieuwe data. Yme Kuiper