Het Gotische gebouw, uit Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden (ca. 1845) Bron: beeldbank Gelders Archief
Naar aanleiding van de weblog van gisteren ‘bladerde’ ik weer eens door Kasteelen en buitenplaatsen in het Koningrijk der Nederlanden. In de serie zit ‘Het Gotische gebouw’. Ik heb me vaak genoeg afgevraagd waar dat moet hebben gestaan. En nu lees ik in de omschrijving van Bijzondere collecties Leiden: ‘Een neogotisch gebouw, niet te lokaliseren.’ Dat vormt dan toch een uitdaging.
Aangezien vrijwel alle afbeeldingen buitenplaatsen in de regio Arnhem betreffen, moet ‘Het Gotische gebouw’ daar toch ook zijn geweest. Toch nooit tegengekomen en toch ook net zo snel gevonden. Het betreft de niet meer bestaande villa Eikenhorst aan de Hoofdstraat te Velp.
Eikenhorst zal zijn gebouwd onder Willem Landmeter Havelaar (Rotterdam 1796 – Velp 1875) en Jacoba Aletta Charlotta Everdina van Teijlingen van Kamerik (Rotterdam 1823 – Velp 1893). In de Rotterdamsche courant van 8 juni 1843 vind ik het een eerste maal genoemd. In 1893 kwam ‘de goed onderhouden en solied, in gothischen stijl gebouwde Villa „EIKENHORST” …, bestaande in Heerenhuis en afzonderlijk staand Koetshuis en Oranjerie, met fraai aangelegden Tuin’ te koop. Niet lang daarna was er een ‘Kost en dagschool voor meisjes’, later ‘jongedames’, gevestigd. In 1902 volgde verkoop en afbraak omwille van de aanleg van de Havelaarstraat.
Jan Holwerda
Villa Eikenhorst aan de Hoofdstraat te Velp (1880-1890)
Bron: beeldbank Gelders Archief
Dus in of vóór 1843, voor Nederlandse begrippen vroeg, uit de tweede fase der Nederlandse neo-gothiek, de zg. Willem II-stijl. Jammer overigens dat iedereen zich zo evident concentreert op de laatste fase, die de katholieke kerkbouw, de tweede, maar vooral de eerste fase zijn zoveel meer opwindend en vernieuwend,en, veel prettiger om te zien.
Nog een aanvullende en corrigerende snipper uit Velp en Rozendaal in oude ansichten deel 2. Deze maakt duidelijk dat het huis van voor 1840 dateert
In 1840 deed Evert Jenné, architect van de toen nieuwe hervormde kerk in de Kerkstraat, veilen “een onlangs geheel nieuw bijzonder fraay in Gotische stijl gebouwd, schoon uitzicht hebbende Heerenhuis met tuin of hofgrond”. De grote kamp land had behoord aan Evert Brouwer uit “de Groote Swaan”, een herberg in de Hoofdstraat, hoek Stationsstraat. De koop werd niet gegund. Het jaar daarop ging het huis weg voor minder dan de helft; koper was de heer Del Baere op “de Wildbaan” te Zutphen. Het huis stond bekend als “Het Gotische Huis”. Een latere eigenaar was Willem Landmeter Havelaar. In diens tijd vond men er een hertenkamp.
(genoemde logementhouder Evert Brouwer wordt in OAT 1832 nog als grondeigenaar genoemd).
Gelders Archief zegt: … gebouwd in 1840 door architect E. Jenne.
In deze reeks platen rond Arnhem (een ruim begrip), is ook nog opgenomen het neogotische Slot te Rossum. De samensteller was kennelijk nogal gecharmeerd van neogotiek, want eigenlijk past het Slot te Rossum natuurlijk helemaal niet in een ‘Arnhemse reeks’.