Eerste Internationale Voorjaarsbloemen Tentoonstelling, Groenendaal (1925, Heemstede),
ontwerp D. F. Tersteeg.
In 1913 kocht de gemeente Heemstede het landgoed Groenendaal aan.
In verband hiermee is het plan opgevat een nieuw boek over Groenendaal te laten verschijnen. De Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek is leidend in dit project.
Op zoek naar historische bronnen, om de cultuurgeschiedenis van het landgoed in 2013 wat uitgebreider en nauwkeuriger op de kaart te kunnen zetten, kwam ik op het spoor van de Officieële Catalogus der internationale voorjaarsbloemen tentoonstelling Heemstede 1925 (part. coll.), waarin een plattegrond van het tentoonstellingsterrein is opgenomen. Het terrein is ingericht en vorm gegeven door de tuinarchitect Dirk Frederik Tersteeg. Deze tentoonstelling werd in 1935 en 1953 in Heemstede herhaald en is te beschouwen als een voorloper van de Floriades in Rotterdam (1960); Amsterdam (1972; 1982); Zoetermeer (1992); Haarlemmermeer (2002) en Venlo (wordt 5 april 2012 geopend).
Hoe Tersteeg de aanwezige karakteristieke kenmerken van het landschap van Groenendaal gebruikt heeft in zijn ontwerp, zal in het boek worden uiteengezet.
Tot op heden is Tersteeg eigenlijk alleen bekend vanwege zijn ontwerpen voor particuliere tuinen en instellingen in de Nieuwe Architectonische tuinstijl, en vanwege enige openbare parken zoals in Den Haag, Amstelveen, Dordrecht, Sittard en Eindhoven. Maar ook is al eerder gebleken dat hij tentoonstellingsterreinen op zijn naam heeft staan, zoals de aanleg bij het Nederlandse paviljoen voor de wereldtentoonstelling Kunst en Techniek in het hedendaagse Leven te Parijs (1937) en wie weet wat hij eigenlijk in Florida deed? Het ging ook om een tentoonstelling.
Bij bestudering van de plattegrond op originele grootte, zijn er Romeinse cijfers, gewone cijfers en kleine letters leesbaar. Wat deze letters en cijfers voorstellen verklaart de catalogus. Enkele voorbeelden: m = de kiosk van de fa. K. van Nes te Boskoop; 13 t/m 18 = tuinbeelden van de bekende beeldhouwer Willem C. Brouwer, die ook de tuin van het Vredespaleis versierde; 496 = de tuinaanleg bij het restaurant door H. Copijn en Zoon; 355 = de tuinaanleg bij de lelievijver door C.G.Tubergen jr. en veel overige nummers geven de namen van inzendingen van Nederlandse en buitenlandse kwekers.
Met dank aan Hans Krol en Ruud van der Molen. CO
Beste Carla,
Leuk om zo het geheel (de plattegrond en het interessante verhaal) op de weblog van Cascade te bekijken en te lezen.
Er is niet veel meer dat op het weideterrein in Groenendaal nog herinnert aan de bloemententoonstelling van 87 jaren geleden en dus is dit voor de tuin- en park- liefhebbers een mooi en informatief stukje Cascade webpagina.
Met vriendelijke groeten, Ruud
De kaart, maar vooral ook beeldmateriaal valt te zien op een website van Ruud van der Molen:
Bloemententoonstelling Flora 1925 Heemstede
En meer vanaf Bloemententoonstelling Flora 1935 Heemstede
Een artikel in Algemeen Handelsblad van 20 december 1933 noemt Tersteeg ook als de ontwerper van de dan in voorbereiding zijnde bloemententoonstelling van 1935 (op Groenendaal).
Tersteegs necrologie (in Het Vaderland van 8 december 1942) spreekt o.a. over de volgende tentoonstellingen: de tuin van de Nederlandse inzending op de Panama-Pacific tentoonstelling te San Francisco in 1915; de voorjaarsbloemententoonstelling van 1925 op Groenendaal; en de aanleg van het NL paviljoen op de wereldtentoonstelling te Brussel in 1935.
dank je Jan, Ik had wat betreft USA Florida in mijn hoofd, maar misschien was dat een vergissing van mij. Ik ga er zeker mee verder. CO
De tentoonstellingen in Heemstede kunnen niet als voorlopers van de Floriade beschouwd worden, omdat ze een voorjaarstentoonstelling waren voor bloembollen. Een van de opvolgers van de eerste vollegrondstentoonstelling van bloembollen te Noordwijk. ‘Noordwijks Florapark” van 1887 onder auspiciën van mijn grootvader C.J.L.van der Meer. In 1896 was er een tweede tentoonstelling in Noordwijk en in 1932 ter gelegenheid van het 50 jarig bestaan van de afdeling Noordwijk van de Algemene Vereniging voor Bloembollencultuur. Deze laatste tentoonstelling werd mede ingericht door de firma H. Copijn en zonen uit Groenekan.
De Floriade is een tentoonstelling met een veel bredere opzet namelijk de gehele tuinbouw en duurt dan ook veel langer.
Heemstede maar daarom ook Noordwijk kunnen wel gezien worden als voorlopers van de Keukenhof.
Mede op basis van de archieven van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur kan (zeer beknopt weergegeven) het volgende worden bericht. De bloemententoonstelling van 1910 in Haarlem (Haarlemmerhout) was nog nationaal van aard. De die Flora’s van 1925, 1935 en 1953 in Groenendaal, Heemstede, daarentegen internationale bloemententoonstellingen. In 1945 kon vanwege de (dreigende) oorlog onmogelijk een derde expositie plaatsvinden. 1953 was de laatste bloemenshow die plaatshad onder het vaandel van het bloembollenvak. Bij een evaluatie was de algemene mening dat nieuwe wegen moesten worden ingeslagen, aldus luidden de beoordelingen. Daarbij zou de tuinbouw zich in haar totaliteit internationaal gaan manifesteren. Tevens speelde het kostenaspect een rol van betekenis. Zo ontstonden de plannen voor de Rotterdamse Floriade van 1960. Daarmee kwam een einde aan het Heemsteedse tijdperk van de Flora’s. In de nieuwe opzet zijn wel de oude doelstellingen opgenomen en werd overeengekomen de Floriade 1 keer per decennium te organiseren. Bovendien beschikt het bloemenvak nu, dat wil zeggen sinds 1950, 0ver een jaarlijkse voorjaarsbloemententoonstelling in de vorm van de Keukenhof te Lisse. Twee conclusies kunnen worden getrokken: 1) de Floriade van 1960 was een voortzetting van de Flora 1953, nochtans in uitgebreide vorm inclusief de tuinbouw, vandaar ook de keuze van een nieuwe naam: Floriade; 2) Afgezien van de Heemsteedse Flora’s kunnen tevens de vollegrondsbloemententoonstellingen in Noordwijk’s Florapark van respectievelijk 1887, 1896 en 1932 – georganiseerd door de in 1882 opgerichte afdeling Noordwijk van de Kon. A.V.v.B – als voorlopers van de Keukenhof worden beschouwd. Met een (bloemen)groet, Hans Krol
http://www.ilibrariana.wordpress.com
Als reactie op een bericht van Jan Holwerda uit het Algemeen Dagblad van 1933 dat tuinarchitect D.F.Tersteeg, de Flora-1935 zou hebben ontworpen het volgende. Inderdaad is Tersteeg uit Naarden, die eerder in 1925 het tuinontwerp van de Flora voor zijn rekening nam ook voor 1935 gevraagd, maar uiteindelijk is gekozen voor het ontwerp van de heer H.J. Voors (1896-27-1-1975), die wordt beschouwd als de “vader” van de drie internationale Flora-bloemententoonstellingen in Heemstede. Vanaf 1917 was hij tuinarchitect van beroep en sinds 1920 secretaris, aanvankelijk ook penningmeester, van de Koninklijke Algemene Vereniging van Bloembollencultuur. Al in 1925 was hij organisator van de Flora-1925 in Groenendaal, in 1935 wederom secretaris van het uitvoerend comité en tenslotte in 1953 bestuurslid van het uitvoerend comité en van de tentoonstellingsdirectie. O.a. in de Officieele catalogus internationale bloemententoonstelling Flora 1935 Heemstede staat H.J. Voorts te Heemstede geregistreerd als “tuinarchitect voor het ontwerpen en den aanleg van het terrein”, terwijl J.C. Brand uit Aerdenhout als architect van de gebouwen fungeerde. De heer Voors publiceerde o.a. in genoemde catalogus een bijdrage over de Aanleg der Flora 1935, p.48-53, ondertekend met ‘Tuinarchitect der Flora 1935’.
Een mooie correctie en aanvulling Hans. Het verbaasde me al dat ik de combinatie Tersteeg en die tentoonstelling van 1935 slechts eenmaal vond. En dan nog wel in 1933, tijdens de voorbereiding van de tentoonstelling. Nu is duidelijk waarom.
Na alle bovenstaande informatie over de Flora-tentoonstellingen in Groenendaal te Heemstede, las ik vorige week nog een aardig artikeltje dat hier prachtig past als slot.Het gaat over een artikel in het tijdschrift GROEN. Auteurs Martin van Engel en Noortje krikhaar. Titel: Floriadeparken in landschapsarchitectonisch perspectief. GROEN Jg. 68, nr. 4 (april 2012), p. 32-39. Je zou het als een korte geschiedenis van de Floriades kunnen lezen. CO
In mijn boek over Keukenhof heb ik een overzicht gegeven van de voorgeschiedenis en de voorlopers van Keukenhof en hoe de Floriade is ontstaan. Overigens had Ernst Krelage al vanaf 1905 het idee dat er meer moest worden geshowd dan alleen bloembollen op de tentoonstellingen van de AVB. Dat bliijkt al in 1910 als er ook Boskoopse en Aaalsmeerse gewassen werden getoond, evenzo in 1925 en 1935. Dat staat allemaal in zijn boek over drie eeuwen etc.
Beste Maarten
In jouw boek staat ook, dat op de vollegrondstentoonstelling van de afdeling Noordwijk van de AVB in 1887 al coniferen , heesters en andere groene planten werden tentoongesteld, evenals bouquetten, en andere planten, pakmaterialen, smidswerk en tuinameublementen.
Leo van der Meer