Fragment tuinvaas (Bron: Fries Museum)
Dolf van Weezel Errens werkt als vrijwilliger bij het Fries Museum aan de verbetering van de ontsluiting van de verzameling bouwfragmenten in de collectie van dit museum.
Onder de te onderzoeken objecten bevonden zich een aantal terracotta fragmenten. Hoewel strikt genomen geen bouwfragment vond hij ze wel zodanig interessant om ze te onderzoeken. De fragmenten ziet hij vanaf foto’s, vandaar dat maatgegevens die niet zijn geregistreerd ook niet gegeven kunnen worden. Omdat deze terracotta naar zijn bescheiden mening tuinornamenten zijn wendt hij zich tot de volgers van de weblog.
Zijn tekst staat in een PDF die u hier vindt.
Reacties, aanvullingen e.d. kunt u als altijd hieronder toevoegen of naar de webmaster sturen.
Fragment Fauna of Vertumnus en fragment Fauna
De PDF toont vaasfragmenten en een mascaron dat meer aansluit bij hoe kunstenaars terra cotta gebruiken. De vaasfragmenten volgen de traditie van een van de terra cotta vazen op Het Loo. De Loo-vaas werd gevonden bij werkzaamheden in de paleistuin en in 1909 door prins Hendrik aan een museum geschonken. De vaas stamde uit de tijd (1684-1702) van stadhouder-koning Willem III. Bij het herstel van de baroktuin, circa 1980-1984, zijn tweehonderd replica’s van de vaas gemaakt door een terracottafabriek te Florence en opgesteld in de herstelde tuin.
In Europese tuinen en parken werden verschillende materialen voor vazen en beelden toegepast. Natuursteen, terra cotta, lood, brons, cement en hout zijn voorbeelden. Later (vooral) in de 19de-eeuw werd (giet)zink en gietijzer toegepast en in de 20ste-eeuw kunststof.
Vroege voorbeelden uit circa 1730 van gietijzeren vazen zijn in de Schlossgarten te Weilburg (D) te zien. Kunststof werd op Het Loo circa 1980 voor het afgieten van beelden gebruikt. Voorbeelden zijn de Venus (uit park Versailles), Apollo, Flora, Hercules (Louvre) + draken (Versailles) en de tritonen (Nancy) die tussen 1984 en 1989 onderdeel van de Venusfontein waren. Andere voorbeelden zijn de Latona Fontein, direct achter het paleis te Versailles en te Parijs, de ruiterstandbeelden bij het entree van Place de la Concorde….allen van dezelfde Franse fabrikant.
Terra cotta werd tot circa het midden van de 19de-eeuw ook toegepast bij in de bouw gebruikte keramiek ornamenten en bij de zogenoemde ‘Zeister kachels’. Circa na 1850 werd terra cotta in de bouw toenemend vervangen door objecten van cement en vazen door gietijzer…steviger en minder vatbaar voor breuk.
Bij terra cotta is de methode boetseren en gebruik van mallen (gips, geklopt koper en zink). Een bekende firma in de 19de-eeuw (1835-1922) was de Hernhutter firma E.C. Martin aan de Lageweg 35 te Zeist. Deze gebruikte mallen van geklopt zink/koper van de Hernhutter firma Ludwig Schütz.
Het toepassen van terra cotta in parken is op Italië geïnspireerd. Economische motieven spelen een rol omdat het materiaal eenvoudig is te bewerken. Andere voorbeelden zijn tuinbeelden van wit-geschilderd-hout. Vazen van terra cotta werden, tot ver in de 19de-eeuw, veel voor orangerie-planten gebruikt. Recent zijn op Het Loo varianten in Delfts Blauw (fabrikant Tichelaar te Makkum) opgesteld. In Zweden op de balustrades van het koninklijk paleis te Stockholm worden vergelijkbare vazen gebruikt.