De Wafelijzers van Amerongen op AHN

Gisteren had ik mailcontact met Okke S. Hij is een wandeling in 12 etappes aan het ontwerpen over alle toppen van de “bergen” op de Utrechtse Heuvelrug. Deze wandelingen worden samengevat op de website www.hugwandelen.nl. Daarbij stuitte hij op het Wafelijzer bij Zuylestein, ten westen van Amerongen, en zag hij op AHN een tweede Wafelijzer ten oosten van Amerongen. Ook al zijn ze in de (tuinhistorische) literatuur wel bekend, ze blijven minimaal aansprekend.
Vanaf de openbare weg aan de zuidzijde gaat een van oorsprong 4-rijige laan met aan weerszijden een wal omhoog de Heuvelrug op. De lanen eindigen op een min of meer vierkant perceel, eveneens omsloten door een wal. Het Wafelijzer van Zuylestein is bekend van prenten van net na 1700.
Ik kon de kaart van Praalder uit 1767 aanreiken als mooie verbeelding op een oude kaart, zie onder en hier in Het Utrechts Archief (downloaden/inzoomen).

Op de kop, Kaart van het jachtgebied van de ridderhofsteden Amerongen en Lievendaal (1767), G. Praalder (Bron: Het Utrechts Archief inzoomen)

Verder komt het Wafelijzer naar voren in een artikel van Gaasbeek in Jaarboek Oud-Utrecht 2000, download hier.

Ik ben het overigens niet eens met zijn stelling ‘De functie van dit bos was namelijk wildbaan of wildreservaat.’ Ik zou zeggen de wallen waren bedoeld ter bescherming van het groen en om wild en vee buiten te houden, en niet om wild er binnen te houden. Wat mij betreft stonden tuinkunst en uitzicht voorop.

Ook informeerde Otto of er meer Wafelijzers zijn. Qua vormgeving kon ik zo snel enkel De Rouwenberg bij De Steeg bedenken. Met een laan vanaf Hof te Dieren omhoog de Veluwezoom op en dan haaks naar het westen een tweede laan eindigend op De Rouwenberg. Gelijkend en gelijktijdig met van alles anders (achtergrond, reden, geen wallen).

Zijn er meer Wafelijzers naast de twee bij Amerongen? En dan niet met Pannenkoeken, sprengkop en sprengloop, aankomen 🙂
Jan Holwerda

Onsaligenbosch (1773-1774 De Steeg), P. van Dieren (Bron: Nationaal Archief inzoomen) Vanaf Hof te Dieren, linksonder, via haaks op elkaar staande lanen naar De Rouwenberg middenboven.