Leidse Sterrewacht ca. 1900 Bron: marktplaats.nl
Na eindeloos plannen en lobbyen door de Leidse hoogleraar in de sterrenkunde Frederik Kaiser en medestanders kon een nieuwe Leidse Sterrewacht van de grond komen, met de Pulkova-sterrenwacht te Petersburg als voorbeeld. De locatie was echter een vraagteken. Het oog viel op een deel van de Hortus botanicus. In 1857 was Kaiser rector magnificus en schrijft hij in zijn verslag aan het College van Curatoren: Ieder die in den vorigen zomer door den Hortus heeft gewandeld, moet echter bij zichzelven de opmerking hebben gemaakt, dat het personeel voor de onderhouding van den geheelen Hortus te kort schiet, of dat de Hortus voor zijn doel te groot moet wezen. De zaak was snel beklonken. Eigen grond kost geen geld. En de kruidkunde kon toch niet in de schaduw staan van de sterrenkunde?
In oktober 1858 begon de bouw, in januari 1859 startte het onderheien en in december 1860 werd het gebouw voltooid. Een hekwerk scheidde Hortus en Sterrewacht. Vele verbouwingen zouden nog volgen.
Leidse Sterrewacht in 2008, voor de renovatie.
Het gebouw van de Sterrewacht is nu een rijksmonument en is recentelijk gerenoveerd.
De tuin aan de west- en zuidzijde van het Sterrewachtcomplex is weer onderdeel geworden van de Hortus. Het Sterrenkundig bezoekerscentrum in het souterrain is toegankelijk vanuit de Hortus. Het voormalige Talcotthuisje is ingericht als theehuisje, met een terras van houten vlonders en een aanlegsteiger voor rondvaartboten. Een tourniquet kan als uitgang van de Hortus gebruikt worden.
Jarenlang was het groen rond de Sterrewacht nauwelijks onderhouden; esdoorn-zaailingen waren tot bomen uitgegroeid. Veel is gekapt, maar een oude taxus en een grote bruine beuk bleven behouden. ‘Robuuste beplanting’ moet de structuur van de tuin verstevigen en met Oost-Aziatische beplanting is het bijzondere sortiment van de Hortus uitgebreid.
Marc van der Zwet (Copijn Tuin- en Landschapsarchitecten) presenteert 18 december het onderzoek en de gemaakte keuzes, en zal met de toehoorders een wandeling maken.
Zondagmiddag 18 december van 14.30-16.00 uur. Deelname € 1,50 plus entree Hortus (museumjaarkaart geldig). Aanmelden verplicht, via www.hortusleiden.nl. JH
Ontwerp voor de Leidse Sterrewachttuin (Copijn, 2011).