Tentoonstelling in de leeszaal van WUR Library – Special Collections, 3 november 2022 – 3 maart 2023

U bent van harte welkom bij de opening op 3 november van 3 tot 5 uur. Inloop vanaf half 3 (VIP room Forum, begane grond). Wilt u ‘s middags komen, of met een groep? Stuur svp een e-mail naar speccoll.library@wur.nl.

Adres:
Leeszaal Special Collections, WUR Library
Wageningen University & Research.
Forum, Gebouw 102, 2e verdieping
Droevendaalsesteeg 2
6706KN Wageningen.
Openingstijden: maandag-vrijdag, 9.00 uur-13.00 uur.

Ontwerp van het Nederlandse landschap
0veral in Nederland kom je bomen en struiken tegen. Weinig mensen beseffen dat die samen deel zijn van een groots plan. De beplantingspatronen in het Nederlandse landschap zijn bijna geheel ontworpen en aangelegd in de wederopbouwperiode na de Tweede Wereldoorlog. Nu onderwerpen als stikstofvermindering, klimaatverandering en de transitie van het landelijk gebied in het middelpunt van de belangstelling staan is de discussie over een vernieuwde vormgeving van het landschap uiterst actueel. Tussen 1946 en 1976 werden door een klein groepje landschapsontwerpers van Staatsbosbeheer meer dan 450 landschapsplannen voor Nederland gemaakt. De landschapsplannen worden bij de Special Collections, een onderdeel van Wageningen University & Research (WUR) in Wageningen bewaard. Toen de bomen en struiken van die landschapsplannen geplant werden, waren ze klein en onopvallend. Inmiddels bepalen ze het beeld en het aanzien van een groot deel van het Nederlandse landschap.

Landschapsplan Nederland
Gastconservator Henk van Blerck promoveerde recentelijk op een onderzoek naar het “Landschapsplan Nederland”. Zijn belangrijkste conclusies zijn dat de schoonheid van het gevarieerde Nederlandse cultuurlandschap de belangrijkste drijfveer was voor de ontwerpers en dat het landschap is vormgegeven vanuit een beeldende visie op nationale schaal.

Dutch Landscape Designed: 1946 – 1954
In Dutch Landscape Designed: 1946-1954 wordt getoond hoe in deze jaren vakgebieden van de toenmalige Landbouwhogeschool (bodemkunde, geologie, geografie, bosbouw, cultuurtechniek, tuinkunst en plantensystematiek) aan de wieg stonden van het idee Landschapsplan Nederland. Nog tijdens de Tweede Wereldoorlog werd op basis van bundeling van die kennis voor de eerste keer een typologie voor het Nederlandse cultuurlandschap opgesteld. Er zijn originele landschapsplannen voor de zeven te onderscheiden landschapstypen te zien. Op deze handgemaakte tekeningen ziet u hoe de ontwerpers hebben geprobeerd om de eigenheid van de verschillende landschapstypen in het nieuwe landschap herkenbaar te houden. Ze voegden er zelfs nieuwe karakteristieken aan toe en creëerden zo nieuw landschapsschoon. Zeventig jaar later zijn de landschapstypen nog steeds herkenbaar in ons landschap. Bijvoorbeeld in het vlakbij de campus gelegen Binnenveld. Tip: ga zelf kijken of u het landschapsplan herkent.

Vúe sur le Temple Chinois et les Montagnes de Biljoen (ca. 1790), C. Henning (Bron: Rijksmuseum Amsterdam)

De Chinese tempel nabij kasteel Biljoen was al bekend van de prent van Henning (ca. 1790) en een betaling uit 1777 voor het dekken van die tempel. Nu net lees ik in een reisverslagje uit 1776 het volgende:

sage daar de plaats, so niet veel was, alleen een Chinees huysie met beweegbaare glase klokkies so door de wind bewogen werdende geluyd geve

Een medereiziger, met een eigen verslagje schreef:

het geene wy sagen zynde daar een Chinees huysie rood en geel geschilderd met beweegbaare schelleties van glase klokkies so van boven met een houten handvatsel vast is hangende in twee beugelties op plinte rustende en in de midde een houte klepel aan kettingeties

Hoe leuk.
Jan Holwerda

Beeckestijn (1954, Velsen-Zuid) (Bron: Noord-Hollands Archief) groot groot

Op de site van Noord-Hollands Archief kwam ik Beeldbank De Boer tegen (zie hier). Bijna 2.000.000 scans van foto’s van Fotopersbureau De Boer over de jaren 1945-2004. ‘Fotopersbureau De Boer heeft een uitgebreide administratie bijgehouden van de fotoreportages. In chronologische logboeken (1952-2004) is dagelijks bijgehouden wat er werd gefotografeerd. Dezelfde soort informatie is geregistreerd in onderwerpskaarten (1945-1990), maar dan onderverdeeld in circa 1.500 verschillende onderwerpen. In 2016 zijn de gegevens uit de onderwerpskaarten (1945-1990) en logboeken (1990-2004) overgenomen door vrijwilligers. In 2021 zijn deze gegevens gekoppeld aan de bijbehorende persfoto’s.‘
En daarom kunnen we nu goed zoeken.

Vul de bekende buitenplaatsnamen maar eens in. Elswout (1.562 foto’s), Beeckesteijn/Beekesteijn/Beekesteyn/Beekestyn/Beeckestijn (zoek met Bee*kest*n) (3.420), Velserbeek (99), Waterland (42), Groenendaal (2.849), Huis te Manpad (152)

Onder de knop Jaar valt de periode te beperken, om bv alleen de vroegste foto’s uit de set te bekijken. En natuurlijk is hier en daar iets foutief geregistreerd. Zo is het ‘Brand huisje’ op Beeckestijn de Kluizenaarshut op Velserbeek. Ook zijn er foto’s zonder de naam van de locatie. Stuur reacties, vul aan, corrigeer…
Jan Holwerda

‘Brand huisje Beeckestijn’ (1970) (Bron: Noord-Hollands Archief)

Kluizenaarshut Velserbeek (1963, Velsen-Zuid) (Bron: Noord-Hollands Archief)

(OVERGENOMEN)
De winnaar van de 8ste sKBL-Ithakaprijs (2022) is Gerrit van Oosterom met zijn publicatie getiteld Boeren op de Buitenplaats. Simone Nieuwenbroek kreeg het sKBL-stipendium voor een onderzoek naar de verzamelende baron Willem baron Schimmelpenninck van der Oye van kasteel Duivenvoorde. Een en ander vond plaats tijdens een goed bezochte bijeenkomst in het koetshuis van Huis Landfort te Megchelen. De winnaars worden van harte gefeliciteerd met deze prijs/stipendium van ieder € 5.000,-.

Hier onder de genomineerden voor de sKBL-Ithakaprijs, met centraal de cover van de winnaar.

Broekhuizen in januari 2017 (Foto: Klaas de Boer)

Op zaterdagmiddag 29 oktober a.s. organiseert Cascade in een zeer passende samenwerking met De Dondergberggroep de laatste bijeenkomst van dit jaar. De excursie zal bestaan uit een wandeling door het park van Broekhuizen te Leersum gevolgd door een beklimming van de Donderberg en een bezoek aan de Tombe van Nellesteijn, die onlangs uitwendig is hersteld. Vanaf het dak van de graftombe, die ook als belvédère fungeerde, kunnen we genieten van vergezichten op onder meer de Utrechtse Heuvelrug en de Langbroeker Wetering.

Naar Cascade-vrienden is een mail met de uitnodiging en details verstuurd. Niet ontvangen? Stuur dan een mail naar info@cascade1987.nl

De Tombe van Nellesteijn in januari 2017 (Foto: Klaas de Boer)

Velzerhooft, de buyteplaats van de Hr.Jacob du Peyrou Jansz in zijn geheele omtrek te zien (1728), Hendrik de Leth (Bron: NH Archief) groot

De eerste editie van Het zegenpralent Kennemerlant, met afbeeldingen van landhuizen, kerken, openbare gebouwen, parken en tuinen in het kustgebied van Kennemerland tussen Haarlem en Castricum, verscheen in 1732 of 1733. Hendrik de Leth (1703-1766) maakte de tekeningen voor de gravures in 1728. Brouërius van Nidek (1677-ca 1743) verzorgde de tekst. Er volgden diverse herdrukken in de 18de eeuw en in 1806 werden de prenten nog eens gebruikt voor een verzamelwerk van een aantal van dit soort boeken onder de titel Hollandsche Arcadia.
Naast Velserhoofd zijn meer tekeningen te vinden. Misschien aardig om die eens naast de gepubliceerde versies in Het zegenpralent Kennemerlant te houden.
Jan Holwerda

Velzerhooft, de Lustplaets van den Wel Ed: Heere Iacob du Peyrou Iansz. Heere van Limmen enz. in zyn geheelen omtrek en beplantinge vertoont (1732-1733), Hendrik de Leth (Bron: NH Archief) groot

Groeneveld (Ouderkerk aan de Amstel), J. ten Compe (Bron: Christie’s)

Kwam deze via google bij Chrisitie’s tegen, zie hier.

Zie ook bericht Tekenaar getekend 1, 2 en 3.

Apollo, Venus en Mercurius (2008, Gasselte) (Foto: Gouwenaar)

Googelend gestoten op het artikel Beelden van Apollo, Venus en Mercurius teruggevonden van de hand van Lex van Boetzelaer (link PDF). Over het via oude kranten achterhalen van een link tussen een drietal beelden in de tuin van de pastorie ‘De Weem’ van het witte kerkje van Gasselte (Drenthe) en het Landgoed Eyckenstein te Maartensdijk (Utrecht). Mooi dat soort reconstructies aan de hand van oude kranten / delpher. Vond zelf twee ansichtkaarten (ik zocht illustratie(s) 🙂 )  De ene heeft gelopen in 1925. Eenzelfde ansicht vond ik ook zonder toelichtende tekst. Staan ze nou in bouwland of is het wel heel ruig gazon?
Jan Holwerda

Gasselte-Beelden

Sinds 2015 reikt sKBL jaarlijks de Ithakaprijs voor interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek rond KBL uit. Dit jaar vindt de uitreiking plaats op donderdag 13 oktober 2022, 14.30-18.30 uur op Huis Landfort in Megchelen.

Voor de uitreiking beoordeelt de jury tien inzendingen:
Biljoen (Conrad Gietman & Jorien Jas)
De laatste Heer (Astrid Schutte)
Haagse Huizen van Oranje (Paul Rem)
Den Aalshorst (Jan ten Hove)
Trouw aan Twente: St Edwina van Heek (Eugenie Mogendorff-ter Kuile)
Tuinkoepels (Martin van den Broeke & Wim Meulenkamp)
Kasteel Helmond (Wies van Leeuwen)
Bulletin KNOB Jaargang 120 2021, nr. 4, themanummer ‘Buitenplaatslandschappen’ (diverse auteurs)
Boeren op de buitenplaats (Gerrit van Oosterom)
Atlas van Twickel (Jan Haverkate & Aafke Brunt)

De uitnodiging met programma en het aanmeldingsformulier vindt u hier.

De Havixhorst (De Schiphorst) (Foto: Mariska de Boer)

(OVERGENOMEN)
Platform Groen Erfgoed
Historiserende tuinen
7 oktober 2022
14:30 – 16:30
RCE, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

In de jaren 80 van de vorige eeuw is een flink aantal historiserende tuinen en parken aangelegd. Zo’n tuin wekt de indruk een historische tuin te zijn, maar het is een nieuwe tuin in oude stijl. Ook deze tuinen en parken zijn alweer 40 jaar oud en behoren tot het groene erfgoed. Maar is dat wel zo? En zo ja, welke zijn het beschermen waard en vooral, waarom? Deze middag van het Platform Groen erfgoed start de discussie over dit mogelijk toekomstige groene erfgoed en onderzoekt de achterliggende ontwerpgedachten, motieven en valkuilen.

Dit webinar/de bijeenkomst is gratis, maar aanmelden is wel nodig. U ontvangt een bevestiging per mail met uw keuze van deelname. U kunt dit platform live bijwonen of online volgen, dit kunt u aangeven bij het aanmelden.

14.00 Inloop met koffie/thee
14.20 Digitale inloop
14.30 Welkom en uitleg hybride bijeenkomst, Joost van der Linden, dagvoorzitter
14.35 Inleiding Historiserende Tuinen, Dr. Christian Bertram, Universiteit van Amsterdam
14.55 Havixhorst binnen de perken, Ing. Wieke de Kleine-Riemersma, voorheen werkzaam bij Buro Hollema
15.15 Akerendam, vormen van een vijver, Ir. Peter Verhoeff, Stichting in Arcadië
15.35 Speakers Corner
15.40 Korte pauze
15.45 Dilemma’s bij aanleg en beheer van de zelf aangelegde tuin, Leendert van Prooije, gepensioneerd wetenschappelijk medewerker van het Openluchtmuseum
16.00 Waardering en prioritering, Ir. Eric Blok, SB4
16.15 Discussie
16.25 Afsluiting en borrel