Ontwerp voor Hof te Dieren (1877), C.E.A.Petzold. Rood omcirkeld de in plattegrond amoebe-vormige bosjes die vandaag de dag in het veld te vinden zijn.

Na de Petzold studiedag van vorig jaar (zie hier) legde ik de ontwerpen voor Hof te Dieren eens naast topotijdreis en AHN. Typerend voor Petzolds ontwerpen zijn o.a. die in plattegrond amoebe-vormige bosjes. Groepen met losse punten, veelal met soortna(a)m(en) erbij genoteerd, zullen boomgroepen met enkel bomen zijn. De bosjes staan zonder soortnamen op het ontwerp en zullen beplantingseenheden van bomen en heesters weergeven en zijn sturend voor wat betreft de zichtlijnen.
De ontwerpen voor Hof te Dieren laten die ‘amoeben’ ten noorden en ten zuiden van het kernpark zien. Aan beide zijden zijn bosjes gerealiseerd, maar ten zuiden veel minder dan het ontwerp weergeeft. Bekijk je de bestaande bosjes aan de zuidzijde op AHN dan tekent zich die amoebe-vorm in reliëf af. Er ligt een greppel om de bosjes, in de vorm als op het ontwerp. Bij de meest westelijke zie je een ten opzichte van et ontwerp wat grotere groep met een afwijkende vorm, maar hierbinnen zie je veel vager dezelfde vorm als op het ontwerp. Het bosje is schijnbaar later in de tijd uitgebreid en opnieuw van een omringende greppel voorzien.
Van welke datum de greppels zijn is niet bekend. Gelijktijdig met de aanleg van de bosjes? Of op een later moment? Hoe dan ook, hoe leuk, een ontwerpvorm gekrast in het veld. Volgende week verder, zie hier.
Jan Holwerda

Genoemde amoebe-vormige bosjes op AHN.

Ten behoeve van een artikel voor Portefolly van de Donderberggroep ben ik zoekende naar een specifieke gietijzeren tuinbank in catalogi uit 2e helft 19e eeuw (t/m 1e kwart 20e eeuw). Kom van alles tegen, maar niet die ene bank. Wel aardig wat van wat we tegenwoordig Zocherbanken noemen. Complete tuinbanken of ’tuinbankpooten’ ‘met ingeboorde gaten tot bevestiging van het houtwerk’. De Engelse ‘bench ends’, Franse ‘pieds de bancs’, Duitse ‘Bankgestell’… Van alles kom je tegen. Heb rustieke objecten uit die catalogi gepakt. Dacht die maar even te delen. Zie het maar in het verlengde van de eerdere Voetenbankjes en ‘Zocherbank’ in een tuin (zie hier).
Jan Holwerda

Met verschijnen van het 13e nummer van het magazine het Buiten is ook de vernieuwde website in de lucht gegaan. Zie de website zelf, klik hier, en de webpage met de voorgaande nummers 1 t/m 10, klik hier.

Nijenhuis (Heiloo) (Foto: Theo Kralt)

Op zaterdag 22 april 2023 deden 34 donateurs van Cascade mee aan de voorjaarsexcursie naar huis en park van de buitenplaats Nijenburg in Heiloo en de Hortus Bulborum in Limmen.

In het huis Nijenburg zijn we ontvangen door de heer Paul Mors van de historische vereniging Oud-Heiloo, die het huis van binnen liet zien, en ook buiten het een en ander vertelde. Bij de Hortus bulborum kregen we een grondige inleiding van de heren Krone en Nijssen, beiden verbonden aan deze tuin, die helemaal door vrijwilligers wordt beheerd. Een complexe taak om meer dan 4000 rassen en soorten in goede conditie te houden en door te kweken. De tuin fungeert ook als genenbank en wordt ook door moderne kwekers gebruikt om nieuwe rassen te kweken. Genetisch materiaal van oude rassen, die het soms al eeuwen volhouden, kan waardevol zijn om sterkere moderne rassen te telen, die het redden zonder allerlei chemische kunstgrepen. Het blijft bijzonder om hele bedden in levende lijve, van historische  tulpen,  te zien, niet op een schilderij maar springlevend.

Naast de Hortus hebben we de lunch gebruikt in het huis van de koster van de oude hervormde kerk van Limmen. ’s Middags was er helaas regen en was het vrij koud. Nadat men opgewarmd was in de bollenschuur was het programma ten einde.
Willem Zieleman

Zie album met foto’s geschoten door Monique Wolak en Theo Kralt, klik hier.

Hortus Bulborum (Limmen) (Foto: Monique Wolak)

Bladerend door het Gedenkboek der Xe groote keuring der Nederl. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde gehouden door de afdeeling Amsterdam en omstreken in samenwerking met de vaste keuringscommissie in het Concertgebouw te Amsterdam, 25-29 Sept. 1918 (hoe lang kan een titel zijn) kom ik deze foto tegen. Had zo in het boek Tuinkoepels. Een Nederlands verschijnsel (2021) gekund. Die foto met de cactusjes is vooral leuk door die miniatuurkasjes. Zelf bladeren doet u hier.
Jan Holwerda

Waarom deze laten zien? De zon schijnt op m’n raam achter en ik blader door De tuintjes van Marietje Witteveen van rond 1950. De combinatie maakt vrolijk. Lekker even licht en luchtig tussen al die oude plaatjes door. Daarom dus.

Boome Schenders Straf (Bron: Het Noordbrabants Museum)

Je blijft die gevallen van boomvandalisme, van geknakte jonge bomen en zelfs omgezaagde of geringde oudere bomen tegenkomen. Eerder haalde ik een citaat aan uit de Publicatie van het Staats-Bewind, betreffende het bederven, beschadigen en vernielen der houtgewassen en boomen, enz. van 26 april 1803, zie hier.
Nu zag ik dit bord in een artikel, een bord uit de collectie van Het Noordbrabants Museum:
Een schildering voorstellende een aan een paal gebonden persoon die gegeseld wordt, met een onderschrift. Dit bord, dat gediend zou hebben om de boeren aanschouwelijk voor te stellen welke straf er stond op het vernielen van beplanting langs de openbare weg, zou vastgespijkerd zijn tegen een muur in de voormalige herberg ’t Bijltje te Vught, op een tweesprong naar Boxtel en Helvoirt. Deze straf was door het Reglement van den Raad van State afgekondigd op 5 januari 1746. Dit soort voorstellingen werden dikwijls op de wegwijzers bevestigd.

Het aantal artikelen uit ons Cascade bulletin voor tuinhistorie dat online staat is weer verder gegroeid. Nu zijn er een stel uit 2019 en 2020 toegevoegd. Zie Bulletins.

Gezicht op een deel van het Petzoldpark en de IJssel vanaf het dak van Rhederoord (2010) (Foto: Jan Holwerda)

Op 11 mei 2023 organiseert de Vakgroep Groen Erfgoed (VGE) de 2e studiedag over het werk van landschapsarchitect Eduard Petzold (1815-1891) in Nederland. De studiedag is bedoeld voor VGE-leden, onderzoekers, adviseurs, beheerders en eigenaren van Petzold-parken. Het aantal deelnemers is beperkt. Er zijn op dit moment nog 20 plaatsen beschikbaar.

Na een eerste verkenning van Petzolds vroegste werken in Nederland voert de tweede studiedag naar exemplarische Petzoldparken uit de jaren 1860 en 1870 in de omgeving van Arnhem. Doel van deze studiedag is het verder aanzet geven tot het bundelen en verdiepen van de bestaande Petzold-kennis. Uiteindelijk wil de VGE komen tot een – indien mogelijk – Petzold-specifieke instandhoudingsfilosofie voor beheer en herstel van zijn werken in Nederland.
Verschillende sprekers zullen ingaan op de nu bekende Nederlandse Petzold-projecten; mogelijke verbanden tussen de opdrachtgevers; de aanwezigheid van een ontwerp en uitvoering; de chronologie van zijn projecten; beplantingsaspecten en boomsoortenkeuze, et cetera. Daarnaast worden de parken van Rhederoord en Hof te Dieren bezocht. Deze tweede studiedag vormt de opmaat naar een internationaal symposium over het werk van Petzold in Nederland en in internationale context. (zie ook groenerfgoedzorg.nl).

Als u  na het lezen van het bericht belangstelling heeft kunt u dat kenbaar maken door een e-mail te sturen aan Hein Krantz (ch.krantz@ziggo.nl). Voor vragen kunt u terecht bij Eric Blok (voorzitter@vakgroepgroenerfgoed.nl). Beiden heren zijn lid van de voorbereidingscommissie. Een programma en praktische informatie over de studiedag wordt begin mei toegestuurd.

De tuin van Domplein 1, met zicht op het koor van de Domkerk te Utrecht (1895-1905), Ferdinand Reissig (Bron: Het Utrechts Archief)

Michiel Plomp verhaalde gisteren, op de Cascade RTC te Sonsbeek, over Utrechtse stadstuinen en vermeldde een serie verhalen over deze tuinen. Deze zijn hier te vinden:

De liefde voor tuinen van Michiel Plomp
Een particuliere tuin naast de Domkerk
Een pleziertuin aan de Oudegracht. De overtuin van koffiehuis ‘De nieuwe bak’
Een sprookjestuin aan de Van Asch van Wijckskade
Een speelhuisje aan de Drift
Upstairs,downstairs in de Stationsstraat, 1908
Een sociëteitstuin, een hoteltuin en een restauranttuin
Boothstraat 6: het huis en de tuin van Nicolaas Beets
Het Oranjepark in Wijk C
Tuinfoto’s van een 19de-eeuwse hoofdonderwijzer
Een koninklijke voorhof?
Vijf eeuwen groen bij Paushuize