Nijenhuis (Heiloo) (Foto: Theo Kralt)
Op zaterdag 22 april 2023 deden 34 donateurs van Cascade mee aan de voorjaarsexcursie naar huis en park van de buitenplaats Nijenburg in Heiloo en de Hortus Bulborum in Limmen.
In het huis Nijenburg zijn we ontvangen door de heer Paul Mors van de historische vereniging Oud-Heiloo, die het huis van binnen liet zien, en ook buiten het een en ander vertelde. Bij de Hortus bulborum kregen we een grondige inleiding van de heren Krone en Nijssen, beiden verbonden aan deze tuin, die helemaal door vrijwilligers wordt beheerd. Een complexe taak om meer dan 4000 rassen en soorten in goede conditie te houden en door te kweken. De tuin fungeert ook als genenbank en wordt ook door moderne kwekers gebruikt om nieuwe rassen te kweken. Genetisch materiaal van oude rassen, die het soms al eeuwen volhouden, kan waardevol zijn om sterkere moderne rassen te telen, die het redden zonder allerlei chemische kunstgrepen. Het blijft bijzonder om hele bedden in levende lijve, van historische tulpen, te zien, niet op een schilderij maar springlevend.
Naast de Hortus hebben we de lunch gebruikt in het huis van de koster van de oude hervormde kerk van Limmen. ’s Middags was er helaas regen en was het vrij koud. Nadat men opgewarmd was in de bollenschuur was het programma ten einde.
Willem Zieleman
Zie album met foto’s geschoten door Monique Wolak en Theo Kralt, klik hier.
Hortus Bulborum (Limmen) (Foto: Monique Wolak)
Bladerend door het Gedenkboek der Xe groote keuring der Nederl. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde gehouden door de afdeeling Amsterdam en omstreken in samenwerking met de vaste keuringscommissie in het Concertgebouw te Amsterdam, 25-29 Sept. 1918 (hoe lang kan een titel zijn) kom ik deze foto tegen. Had zo in het boek Tuinkoepels. Een Nederlands verschijnsel (2021) gekund. Die foto met de cactusjes is vooral leuk door die miniatuurkasjes. Zelf bladeren doet u hier.
Jan Holwerda
Waarom deze laten zien? De zon schijnt op m’n raam achter en ik blader door De tuintjes van Marietje Witteveen van rond 1950. De combinatie maakt vrolijk. Lekker even licht en luchtig tussen al die oude plaatjes door. Daarom dus.
Boome Schenders Straf (Bron: Het Noordbrabants Museum)
Je blijft die gevallen van boomvandalisme, van geknakte jonge bomen en zelfs omgezaagde of geringde oudere bomen tegenkomen. Eerder haalde ik een citaat aan uit de Publicatie van het Staats-Bewind, betreffende het bederven, beschadigen en vernielen der houtgewassen en boomen, enz. van 26 april 1803, zie hier.
Nu zag ik dit bord in een artikel, een bord uit de collectie van Het Noordbrabants Museum:
Een schildering voorstellende een aan een paal gebonden persoon die gegeseld wordt, met een onderschrift. Dit bord, dat gediend zou hebben om de boeren aanschouwelijk voor te stellen welke straf er stond op het vernielen van beplanting langs de openbare weg, zou vastgespijkerd zijn tegen een muur in de voormalige herberg ’t Bijltje te Vught, op een tweesprong naar Boxtel en Helvoirt. Deze straf was door het Reglement van den Raad van State afgekondigd op 5 januari 1746. Dit soort voorstellingen werden dikwijls op de wegwijzers bevestigd.
Het aantal artikelen uit ons Cascade bulletin voor tuinhistorie dat online staat is weer verder gegroeid. Nu zijn er een stel uit 2019 en 2020 toegevoegd. Zie Bulletins.
Gezicht op een deel van het Petzoldpark en de IJssel vanaf het dak van Rhederoord (2010) (Foto: Jan Holwerda)
Op 11 mei 2023 organiseert de Vakgroep Groen Erfgoed (VGE) de 2e studiedag over het werk van landschapsarchitect Eduard Petzold (1815-1891) in Nederland. De studiedag is bedoeld voor VGE-leden, onderzoekers, adviseurs, beheerders en eigenaren van Petzold-parken. Het aantal deelnemers is beperkt. Er zijn op dit moment nog 20 plaatsen beschikbaar.
Na een eerste verkenning van Petzolds vroegste werken in Nederland voert de tweede studiedag naar exemplarische Petzoldparken uit de jaren 1860 en 1870 in de omgeving van Arnhem. Doel van deze studiedag is het verder aanzet geven tot het bundelen en verdiepen van de bestaande Petzold-kennis. Uiteindelijk wil de VGE komen tot een – indien mogelijk – Petzold-specifieke instandhoudingsfilosofie voor beheer en herstel van zijn werken in Nederland.
Verschillende sprekers zullen ingaan op de nu bekende Nederlandse Petzold-projecten; mogelijke verbanden tussen de opdrachtgevers; de aanwezigheid van een ontwerp en uitvoering; de chronologie van zijn projecten; beplantingsaspecten en boomsoortenkeuze, et cetera. Daarnaast worden de parken van Rhederoord en Hof te Dieren bezocht. Deze tweede studiedag vormt de opmaat naar een internationaal symposium over het werk van Petzold in Nederland en in internationale context. (zie ook groenerfgoedzorg.nl).
Als u na het lezen van het bericht belangstelling heeft kunt u dat kenbaar maken door een e-mail te sturen aan Hein Krantz (ch.krantz@ziggo.nl). Voor vragen kunt u terecht bij Eric Blok (voorzitter@vakgroepgroenerfgoed.nl). Beiden heren zijn lid van de voorbereidingscommissie. Een programma en praktische informatie over de studiedag wordt begin mei toegestuurd.
De tuin van Domplein 1, met zicht op het koor van de Domkerk te Utrecht (1895-1905), Ferdinand Reissig (Bron: Het Utrechts Archief)
Michiel Plomp verhaalde gisteren, op de Cascade RTC te Sonsbeek, over Utrechtse stadstuinen en vermeldde een serie verhalen over deze tuinen. Deze zijn hier te vinden:
De liefde voor tuinen van Michiel Plomp
Een particuliere tuin naast de Domkerk
Een pleziertuin aan de Oudegracht. De overtuin van koffiehuis ‘De nieuwe bak’
Een sprookjestuin aan de Van Asch van Wijckskade
Een speelhuisje aan de Drift
Upstairs,downstairs in de Stationsstraat, 1908
Een sociëteitstuin, een hoteltuin en een restauranttuin
Boothstraat 6: het huis en de tuin van Nicolaas Beets
Het Oranjepark in Wijk C
Tuinfoto’s van een 19de-eeuwse hoofdonderwijzer
Een koninklijke voorhof?
Vijf eeuwen groen bij Paushuize
Amsterdam (1625), P. Molevliet en B.F. van Berckenrode (Bron: UVA)
Toch even online kijken dacht ik na de publiciteit rond die ingekleurde versie van de kaart / vogelvlucht van Amsterdam uit 1625. De bebouwing is driedimensionaal getekend, wat een levendig en realistisch beeld van de groeiende stad in de Gouden Eeuw oplevert. Ons oog zal vallen op de bomenrijen langs de grachten, de tuintjes in en rond de stad, soms met een tuingebouwtje. En die bedrijvigheid die overal naar voren komt. In- en uitzoomen, heen en weer rollen. Steeds een nieuw detail. Indrukwekkend.
De kaart is momenteel voor iedereen te zien op de tentoonstelling Open Kaart – van atlas tot streetmap in het Allard Pierson Museum op de Oude Turfmarkt, een tentoonstelling waarin je door zeven eeuwen cartografie reist. De UvA bezit een rijke collectie van topografische kaarten vanaf de 15de eeuw. De tentoonstelling duurt tot en met 16 juli 2023. Zie hier.
Wie de kaart digitaal wil bekijken en inzoomen op de vele details moet hier gaan kijken.
Sonsbeek (1834-1845 Arnhem) Bron: Gelders Archief
Op zaterdagmiddag 1 april 2023 organiseert Cascade wederom de jaarlijkse Ronde Tafel Conferentie, in Stadsvilla Sonsbeek te Arnhem.
Er staan bij deze RTC 2023 weer allerlei actuele tuinhistorische onderwerpen op het programma, met recent en nog lopend onderzoek, en met gelegenheid over actuele kwesties van gedachten te wisselen. Ook niet-donateurs van Cascade en donateurs van de Nederlandse Tuinenstichting zijn als introducés uitgenodigd deel te nemen om met Cascade kennis te maken.
Programma
12.30 – 13.30 lunch (facultatief)
13.30 – 14.00 ontvangst met koffie of thee
14.00 – 14.10 welkom door voorzitter Johan Carel Bierens de Haan
14.10 – 14.40 Michiel Plomp, bestuurslid NTS, ‘historische stadstuinen in Utrecht – twee case-studies in een lopend onderzoek‘
14.40 – 15.10 Dominique Vermeulen, kunstenaar, ‘Nader onderzoek naar de veelzijdige familie Van Lunteren‘
15.10 – 15.40 Jan Holwerda, bureau Groen Verleden en webmaster Cascade, ‘Tuinhistorisch strooigoed IV‘
15.10 – 15.30 pauze met koffie of thee
15.50 – 16.20 Rick Mensink, tuinbaas van Twickel, ‘Twickel, de renovatie van de rotstuin‘
16.20 – 16.50 Renske Ek, tuinconservator Paleis Het Loo, ‘Van anemoon tot zomerklokje; over inheems materiaal in historische tuinen‘
16.50 – 17.15 Willem Zieleman, senior-adviseur tuinen Paleis Het Loo en bestuurslid Cascade, ‘vooruitblik op de voorjaarsexcursie van Cascade naar de Hortus Bulborum te Limmen en het landgoed Nijenburg te Heiloo‘ (op zaterdag 22 april 2023), gevolgd door ‘tuinvaria‘ (korte aankondigingen) door Cascade-donateurs (voor de tuinvaria graag tevoren aanmelden via info@cascade1987.nl of op 1 april a.s. bij de ontvangst).
17.15 – 18.00 borrel onder het genot van fraaie vergezichten op park Sonsbeek en Arnhem
Voor verdere details en aanmelden: Aanmeldformulier Cascade RTC 2023.
