Vanaf 31 juni tot en met 2 juli wordt in Apeldoorn het Wereldcongres van de landschapsarchitecten gehouden. Deze prestigieuze bijeenkomst heeft een geschiedenis van 44 jaar, het 45th IFLA World Congress is voor Nederland!

Voor de International Federation of Landscape Architects hebben we de afgelopen jaren gewerkt aan een aantrekkelijk driedaags programma met Key Notes, Sessions, Talkshops, Workshops, Excursions, en een Hot Item Forum. Met een selectie uit de meer dan honderdvijftig aangeboden lezingen en presentaties krijgt het programma binnenkort zijn definitieve vorm onder de titel Transforming with Water.

Voor de historici zijn er een aantal Heritage presentaties en workshops, met natuurlijk aandacht voor de tentoonstellingen die in het Apeldoornse gehouden worden. Daarnaast wordt er opnieuw geschiedenis geschreven met voor het eerst de wereldpresentaties van plannen als het Olympic Park in Beijing of de nieuwste landschapsontwerpen voor New Orleans.

Wees erbij en maak het van dichtbij mee!

Wybe Kuitert
President Program Committee
for IFLA 2008

Zie de website www.ifla2008.com; hier kunt u zich ook inschrijven voor de nieuwsbrief!

Bronbeek met een van de oude prentbriefkaarten op groot formaat  Foto: Niek B. Ravensbergen

In het Arnhemse park Bronbeek zijn prentkaarten uit de periode 1900-1970 in groot formaat opgesteld. Ze staan op de plekken waar de fotograaf destijds de opnames maakte. De vroegere en tegenwoordige situatie van het landgoed zijn zo met elkaar te vergelijken. Binnen in het museum Bronbeek tonen vergrote reproducties de vroegere woonvertrekken van het tehuis.

Bronbeek is rond 1820 als buitenplaats in de Veluwezoom aangelegd. In 1863 vestigde het toenmalige Koloniaal Militair Invalidenhuis zich op het terrein. Dat kreeg toen tot 1960 een agrarische bestemming, maar de ruimtelijke structuur bleef behouden. De expositie geeft een indruk van het gebruik van het complex door de tehuisbewoners in de eerste helft van de 20e eeuw.

Deze expositie ‘Prenten in het park’ bedacht ik voor het 145-jarig bestaan van het Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen en Museum Bronbeek.

Niek B. Ravensbergen

Meer over: ‘Prenten in het park‘.

Museum Bronbeek, Arnhem
19 februari t/m 19 oktober 2008

Cascade heeft een verzoek ontvangen van de met ons bevriende stichting Fürst Pückler Muskau-Park Bad Muskau. Deze  is op zoek naar referenten, sprekers en deelnemers voor/aan een symposium in Osnabrück, 15-17 mei 2008, in het Zentrum für Umweltkommunikation aldaar.

Een onderzoeksproject van de Deutsche Bundesstiftung Umwelt, getiteld Petzold in Polen, Tschechien und Deutschland zal dan worden afgesloten.
Het doel van het project is een grensoverschijdend netwerk van waardevolle parken in Polen, Tjechië en Duitsland tot stand te brengen, uitgaand van Bad Muskau en gericht op monumentenzorg en toerisme.
Landschapsarchitecten en kunsthistorici uit de verschillende genoemde landen verrichten onderzoek betreffende verschillende Petzold-parken, in het bijzonder in de grensgebieden van de drie landen. Themaxe2x80x99s zijn de monumentenzorg in de verschillende landen, de problemen van eigendom en de opzet van grensoverschrijdende, ook toeristische samenwerking.

Hoewel Petzold en Nederland geen zwaartepunt is, zou men toch graag referenten uit Nederland ontvangen betreffende het thema Prins Frederik der Nederlanden en/of in samenhang met Michael Rohdexe2x80x99s voordracht over de Nederlandse parken van Petzold. Ook toehoorders uit Nederland zijn van harte welkom.

Naast theoretische zullen ook praktische onderwerpen aan bod komen en het symposium eindigt dan ook met een excursie naar Twickel. In verband hiermee is men ook geïnteresseerd in een Nederlandse voordracht of een rondleiding over het thema Petzold und die Gartendenkmalpflege in Twickel.

Nadere informatie via de webmaster (webmaster@cascade1987.nl).

Foto: Carl Eduard Adolf Petzold (1815-1891)

Carl Larsson, Karin vid stranden, 1908, Aquarell
Bron: Kunsthalle Emden

Als webmaster werd ik van twee kanten getipt (o.a. ‘zeer genoten van de tentoonstelling’) over een tentoonstelling net over de grens (ok, het is wel onze uiterste noord-oost grens).

De tip is ‘Garten Eden: Der Garten in der Kunst seit 1900‘, in Kunsthalle te Emden (Oost Friesland, Duitsland). Gezegd wordt: ‘Erstmals unternimmt nun eine Ausstellung eine ausgedehnte Wanderung durch den Garten in der Kunst vom Beginn der Klassischen Moderne bis in die unmittelbare Gegenwart. Sie vereint 200 Werke von 106 internationalen Künstlern aus den Bereichen Malerei, Skulptur, Fotografie, Videokunst und Installation zu einem repräsentativen Überblick. Unter den Künstlern finden sich ebenso berühmte Klassiker wie Paul Cézanne, Claude Monet, Max Liebermann oder Paul Klee wie auch Künstler jüngerer Generationen wie David Hockney, Fischli & Weiss, Lee Friedlander oder Stan Douglas’. Zie ook een artikel in Die Zeit.  Nog t/m 30 maart 2008.

Paradiesgärtlein  Bron: Das Städel Museum Frankfurt am Main

Henk verhaalde ook vol enthousiasme over een schilderijtje van een paradijstuin, zo rijk, met zoveel details. Het is Paradiesgärtlein door een onbekende schilder, genoemd der Meister des (Frankfurter) Paradiesgärtleins of de Oberrheinischer Meister. Het schilderijtje was mij niet onbekend, maar na het enthousiasme van Henk wil je het weer zien, in detail en er (veel) tijd voor uittrekken. Op zoek gegaan en uiteindelijk één in groot formaat gevonden.

Het schilderijtje, met datering ca. 1415, meet 26,3 x 33,4 cm en is in bezit van Das Städel Museum Frankfurt am Main.
Via Pressebilder is de grote afbeelding te downloaden; hier is een rechtstreekse link (als het schilderij in beeld is, aanklikken om op ware grootte te zien ; en op je PC bewaren zou ik zeggen).

Zoveel te zien, een ommuurde tuin (‘hortus conclusus’) met Maria, Christuskind, verschillende heiligen, de levensboom, een gedode draak (OK, draakje), de zwarte duivel (aap), een libel, een koolwitje, de zilvervisjes in de bron en veel vogels. Maar vooral, en daar valt óns oog op, veel planten. De afbeeldingen zijn natuurgetrouw, maar een gelijktijdig bloei en alles bijeen is natuurlijk niet kloppend. Maar een geweldig rijke afbeelding. Voor meer details moet u zeker ook de navolgende links aflopen (want er meer over lezen laat nog meer zien):
Paradiesgärtlein – Städel Museum
Paradiesgärtlein – Wikipedia (in Engels)
Een in Duits gesproken beschrijving
JH

Toch nog even wat meer, als vervolg op voorgaande twee weblogs. Images Online van British Library. Met o.a. Roman de la Rose ; zoek met Lorris en vindt 26 afbeeldingen (u zult ook een aantal herkennen van de ‘n.a.v.  Oude Hollandsche Tuinen CD’). Het resultaat van zoeken zijn kleine afbeeldingen, maar na  aanklikken volgt een grotere weergave en beschrijving (eerst eenmalig registreren).

En wat te denken van de Gebroeders van Limburg? Zie een website met bv Les Belles Heures, met o.a. de twaalf miniaturen die de kalender voor in het boek illustreren. De kalenderminiaturen inspireerde velen en leidde tot vele, vele reproducties. Een voorbeeld is Breviarium Grimani (afbeelding hierboven)

Tot slot een andere Nederlandse website, Middeleeuwse verluchte handschriften (Medieval Illuminated Manuscripts) van Koninklijke Bibliotheek en het Museum Meermanno-Westreenianum. Een database met circa 10.000 miniaturen.  JH

Gisteren zocht ik een afbeelding om de samenvatting van de komende trimesterlezing Middeleeuwse tuinen te illustreren. Er is tegenwoordig veel materiaal digitaal en via internet beschikbaar. Ik vond o.a. het al genoemde Livre des Prouffis Champestres et Ruraux, Book VI van Pietro de Crescenzi. Een manuscript met 13 afbeeldingen dat via CORSAIR, The Online Reseach Resource of The Pierpont Morgan Library, door te bladeren is. Klik hier om naar de 1ste pagina te gaan en van daaruit vervolg met Next page knop en klik ook eens op bv Description of this page.

Een snelle ingang tot veel Middeleeuws materiaal is via A Sampler of Medieval Images.
In totaal omvat CORSAIR 227 manuscripten, of te wel meer dan 20.000 afbeeldingen.

Zoeken kan ook, bv met garden. Dit leidt tot 58 objecten waar het woord ‘garden’ in de omschrijving staat. OK, soms is er wel weinig ‘garden’ op de afbeelding, maar er zitten ook juweeltjes tussen.  JH

Middeleeuwse Tuinen, Trimesterlezing Tuinkunst & Parken
door drs. H.J. Saaltink
20 december 2007, 19:30-21:00
Hogeschool Utrecht, Nijenoord 1 3552 AS Utrecht (lokaal C.02.08) ; route

Samenvatting van trimesterlezing:

Middeleeuwse tuinen zijn verborgen in de mist van vele eeuwen. En er is geen enkele originele middeleeuwse tuin bewaard gebleven, we kunnen nergens gaan kijken. Daarom is het uitermate boeiend er toch een glimp van op te vangen. Maar eerst moeten we ons daarvoor wat gaan verdiepen in de leef- en denkwereld van middeleeuwse mensen. Want tuinen weerspiegelen altijd de cultuur waarin ze zijn ontstaan.

En daar beginnen de moeilijkheden. Wanneer bijvoorbeeld in één van de weinige middeleeuwse geschriften over tuinen een monnik een opsomming geeft van de planten die in zijn tuin staan zijn er twee mogelijkheden. Of ze hebben er werkelijk gestaan, of hij bedoelt eigenlijk te zeggen: in een ideale kloostertuin behóren die planten te staan. Het ‘waarheidsbegrip’ van middeleeuwse mensen is anders dan dat van ons. Feit en fictie lopen door elkaar heen.

De middeleeuwse mensen leefden in een van het christendom doordrenkt tijdperk waarin de liefde voor de Moeder Gods, Maria, centraal stond. Bovendien beschouwden zij het als een religieuze opdracht om het verloren gegane paradijs te herscheppen, een tuin te maken als een aards paradijs in het perspectief van het toekomstige hemelse.

We kunnen het één en ander te weten komen door bestudering van de weinige middeleeuwse geschriften over tuinen. Maar meer nog door het bekijken van de vele afbeeldingen, vaak prachtige miniaturen in schitterend geïllustreerde handschriften van getijdenboeken, evangeliën en missalen. Ze zijn meestal niet bedoeld als plaatje van een reële tuin; ze dienen meer als illustratie bij een verhaal. Toch ontdekken we vele details die voortdurend terugkeren zoals fonteinen, zodenbanken, bloemen en planten, vormsnoei, verhoogde bedden en omheiningen.

Tijdens de lezing gaan we ons met behulp van dia’s van die miniaturen en van prenten en schilderijen een beeld vormen van de tuinen van middeleeuwse mensen.

Daarbij ontdekken we de ‘Hortus conclusus’, de ‘besloten hof’ met zijn sterke religieuze vormgeving, waarin Maria zit met haar Kind, te midden van planten die allerlei symbolische betekenissen hebben, met als bekendste voorbeeld de madonnalelie. Maar we zien ook lusthoven met in onze ogen tamelijk woeste feesten. We gaan kijken in hun nutstuinen met voedingsgewassen en geneeskruiden, zowel in kloosters als daarbuiten. En een monnik, die leefde aan het begin van de 9de eeuw, vertelt ons in een gedicht enthousiast over zijn tuintje en zijn planten.

We maken een ‘excursie’ naar enkele middeleeuwse tuinen die in onze tijd, met behulp van veel onderzoek, opnieuw zijn aangelegd en ingericht.

Tenslotte zullen we zien dat het beeld van de middeleeuwse Hortus conclusus eeuwenlang in onze hoofden is blijven hangen en als metafoor te voorschijn komt in prenten en gedichten.

(afgebeeld pagina uit Pietro de Crescenzi: Livre des Prouffis Champestres et Ruraux, Book VI (ca. 1470), bron The Pierpont Morgan Library)

Beeldrand website George Clifford Herbarium (1685 – 1760)

Het Cascade mini-symposium van afgelopen donderdag was gezellig, gezellig druk (50, 60 mensen) en interessant! De lezing van dr. Renske Ek ging over Linnaeus, zijn leven en werken en dan m.n. over de botanische verzameling van George Clifford, de bewerking hiervan door Linnaeus op Clifford’s buitenplaats De Hartekamp en de verdere geschiedenis van de botanische verzameling.

In een Cascade weblog van meer dan een jaar geleden was er ook al even aandacht voor de aan haar project verbonden website. N.a.v. de lezing hierbij nogmaals die website, George Clifford Herbarium (1685 – 1760).

Behalve de bovengenoemde link wil ik nog een aantal andere noemen die leiden tot materiaal als genoemd in de lezing:

Het resultaat, zijnde de Hortus Cliffortianus, is door te bladeren bij o.a. Bijzondere Collecties van Universiteit van Amsterdam. Overigens geldt dit ook voor zijn Systema naturæ (voor de echte liefhebber).

De herbariumvellen die uiteindelijk in het Natural History Museum te Londen terecht zijn gekomen, zijn ook door te bladeren, en wel via The George Clifford Herbarium.

Op de herbariumvellen zitten ornamenten als potten, wimpels, medaillons, plakstroken en etiketten. Jacobus Schijnvoet werd als graveur/tekenaar van een van de vazen genoemd. Meer materiaal, uit Voorbeelden der Lusthof-Cieraaden, Zynde Vassen, Pedastelle, van Simon en Jacobus Schijnvoet is bij  George Glazer Gallery te zien.

En tot slot, de plattegrond met legenda van "De Hofstede de Hartekamp 1709-1788 eigendom der familie Clifford", door L.A. Springer , naar tekening van George Lodewich Uhl is te vinden in de Databank TUiN.  JH

De Bijzondere Collecties van de Bibliotheek van de UVA heeft een nieuwe behuizing aan de Turfmarkt 129 te Amsterdam. De tweede tentoonstelling in dit nieuwe gebouw, is gewijd aan Linnaeus,  te bezichtigen  t/m 25 februari 2008.

De titel van de tentoonstelling is Aap, vis, boek. Linnaeus in Amsterdam (2). Voor deze tentoonstelling is geput uit de rijke verzamelingen van de Artis Bibliotheek. Uiteraard zijn er verschillende werken van Linnaeus zelf te zien, zoals de Systema naturae, de Bibliotheca botanica en de Hortus Cliffortianus, die alledrie in Nederland verschenen. Maar de tentoonstelling bevat veel meer. Zo liggen er talrijke prachtwerken van voorgangers, tijdgenoten en opvolgers, waaronder de Thesaurus van de Amsterdamse apotheker Albertus Seba en de Metamorphosis van Maria Sibylla Merian. Ook worden verschillende prenten geëxposeerd uit de Iconographia Zoologica, een omvangrijk dierkundig documentatiesysteem in de Artis Bibliotheek.

Bij de expositie verschijnt, naast een zogenaamd loopboekje dat ook van internet is te downloaden, de publicatie Aap, vis, boek. Linnaeus in de Artis Bibliotheek, onder redactie van Piet Verkruysse en Chunglin Kwa. ISBN 978 90 400 8434 8. xe2x82xac 24,95.

In dit boek worden veel van de tentoongestelde boeken en prenten in kleur afgebeeld. De uitgave bevat daarnaast vijf studies over verschillende aspecten van Linnaeusxe2x80x99 leven en werk. Ze gaan onder meer in op zijn verblijf in Nederland, op de bronnen die hem ter beschikking stonden en op de problematiek van het onderbrengen van apen, mensen en vissen in het Linneaanse systeem. Een zesde bijdrage belicht de rijke verzamelingen van de Artis Bibliotheek, die een van de grootste Linnaeus-collecties ter wereld bezit.  CO