Drawn after Nature: the complete botanical watercolours of the 16th-century Libri Picturati, Koning, Jan de, Gerda van Uffelen, Alicja Zemanek, Bogdan Zemanek (eds.) Zeist (KNNV), 2008. 368 p. xe2x82xac69,95. ISBN 978-90-5011-238-3.

Tuinhistorici kennen de naam Clusius misschien alleen van de Clusiusleerstoel in Leiden. Maar Carolus Clusius (1526-1609) wordt sinds 2004 veel breder benaderd. Onder auspiciën van het Scaliger Instituut is het onderzoeksproject Carolus Clusius and sixteenth-century botany in the context of the new cultural history of science gestart, in samenwerking met verschillende onderzoekers en instituten binnen de Universiteit Leiden en andere (Europese) universiteiten. Het doel van dit project is o.a. een aantal publicaties over Clusius, zijn werk en zijn uitgebreide netwerk; de digitalisering van al zijn brieven en het creëren van een modern netwerk in de geest van Clusius.

Tegelijkertijd heeft een internationaal team onder leiding van Jan de Koning aan dit zojuist verschenen boek bijgedragen: het belicht de ruim 1400 botanische aquarellen uit de Bibliotheek van Krakow, de zogenoemde Libri Picturati. 
Het boek is ingedeeld in een inleiding door Jan de Koning en Gerda van Uffelen, gevolgd door 24 essays (over enerzijds het ontstaan en de botanische betekenis van de aquarellen en anderzijds over de persoon en de rol van Clusius) geschreven door elf botanisch deskundigen uit geheel Europa en eindigt met de weergave van en de originele annotaties op alle aquarellen (hier verkleind en in kleur gereproduceerd). Cascade-vriendin Gerda van Uffelen had buiten enkele essays ook de eindverantwoordelijkheid voor dit laatste deel.

De Libri Picturati (1416 aquarellen) werden in opdracht van de Vlaamse edelman Charles de St. Omer vervaardigd en verzameld in 13 banden. Carolus Clusius, later prefect van de Leidse Hortus, heeft veel van de planten geleverd en zijn kennis hierover ten dienste gesteld. Het prachtig uitgegeven boek belicht de 16de eeuwse botanie op zeer uitgebreide wijze. Cascade-vrienden zullen het hoofdstuk over sierplanten (o.a.anjers, papavers, sleutelbloemen, bollen) ook zeer weten te waarderen. De 16de eeuwse botanie heeft met dit standaardwerk een duidelijker gezicht gekregen.  CO

Al enige tijd uit, maar toch nog maar even melden:

Aspecten van Zeeuwse Buitenplaatsen, het tweede (jaar)boek van Kastelenstichting Holland en Zeeland (KSHZ), met monografieën over de Elderschans bij Aardenburg, het Heerenhof te Oosterland en het Walcherse buitenplaatsencluster Hoogduin; achttiende-eeuwse kasboeken als bron voor het interieuronderzoek; Petrus Hondiusxe2x80x99 hofdicht over de Moffenschans en een onderzoek naar de aankopen in de zeventiende en achttiende eeuw voor Walcherse buitenplaatsen.

Zie verder de website van Kastelenstichting Holland en Zeeland; ook voor bestellingen.
ISBN 978-90-8559-372-0
xe2x82xac 17,50

Tuinen en labyrinten door Lucia Impelluso. Een oorspronkelijk Italiaanse uitgave, Giardini, orti e labirinti, waarvan de Engelse versie de lading het beste dekt: Gardens in art. Een boek over ‘eeuwige tuinen’ vastgelegd op schildersdoek of papier; de ene fraaie kleuren-illustratie na de andere. Een tuinhistorische tijdslijn, oke beknopt, maar toch allerlei achtergronden, en aandacht voor details in de afbeeldingen waar je anders overheen kijkt. Op internet lees ik overigens dat Lucia Impelluso in iconografie gespecialiseerd is.

Hoe het boek ‘werkt’ leest u op de achterkant die hier te zien is. En iets meer over het boek is te vinden op Ludion.
ISBN 978-90-5544-714-5
xe2x82xac 22,90

De weblog van 11 maart 2008, over de vondst van een ‘nieuwe’ kaart van De Slangenburg van Van Geelkercken, kondigde een herziene en uitgebreide uitgave van Slangenburg Huis, landgoed en bewoners (Jan Berends e.a.) al aan.   Een erg fraaie, rijk geillustreerde (veelal in kleur) uitgave van Historische Vereniging Deutekom. De lijst van sponsoren maakt duidelijk hoe zo’n fraai boek door een lokale historische vereniging uit te geven is.

Voor meer informatie en/of bestellingen denk ik dat u zich moet richten tot G. Veldhoen, g.veldhoen4@chello.nl

Tot slot, gratis te downloaden, Landgoederen en Buitenplaatsen in Zuid-Holland. Via Erfgoedhuis Zuid-Holland of geschiedenisvanzuidholland.nl.
Op dezelfde site is ook nog het thema Landgoederen en buitenplaatsen ; lekker dwalen door scans, historie en verhalen…  JH

Schilderij Keukenhof (Lisse, ca. 1700)

De Cascade voorjaarsexcursie 2007 voerde naar o.a. Kasteel Keukenhof (voor foto’s zie Cascade website).
In de inleiding in het koetshuis werd over de geschiedenis verhaald en gedurende de rondleiding werd die geschiedenis in het veld geduid.

Sinds enige tijd is er meer te lezen; via de website van Kasteel Keukenhof, in linkermenu klik Landgoed en dan Historie. Er volgt dan een samenvatting van het rapport over de geschiedenis van Landgoed Keukenhof als door Stichting Particuliere Historische Buitenhuizen beschreven. Onderaan de webpage is een link om het gehele rapport te downloaden. Een aanrader.

Maar naast terugkijken was er ook sprake van vooruitkijken. Over een nieuwe transformatie, met als uitgangspunt het landgoed als xe2x80x98verdienplaatsxe2x80x99 ; een plan om de héle Keukenhof tot één samenhangend geheel te smeden, zodat het uiteindelijk economisch en toeristisch gezien als geheel goed gaat lopen. Dit is verwoord in het Masterplan Keukenhof. De presentatie van het Masterplan is te downloaden via dezelfde website en het Masterplan zelf via Fakton financiële vastgoedregisseurs; klik presentatie of masterplan.  JH

Beide afbeeldingen uit Masterplan Keukenhof

Het eerste nummer van 2008 van Historische Woonsteden & tuinen is geheel gewijd aan tuinen en tuinarchitecten:
De tuin van het Stoclehuis in Brussel
Drie Duitse tuinarchitecten [die in Belgie actief waren in de negentiende eeuw,Petersen, Fuchs en Keilig]
Het park van het kasteel Gruuthuyse
Dijkenburg [Noordwijk], een onbekend werk van Gijsbert van Laar
Het park Walkiers [de eerste Engelse tuin in Belgie]
Slingertuinen in Groningen
De tempelruine te Beloeil

Tineke Scholtens

En als toevoeging:
Over Dijkenburg verscheen in 2007 het boek De historie van Dyckenburch, de geschiedenis van de buitenplaatsen aan het Westeinde, van de hand van dr. Elizabeth den Hartog en drs. Marca Bultink (zie hier)

Plaat CLXXIV, Gezicht op een bevallig Landgebouw, met deszelfs beplanting
Magazijn van Tuin-sieraaden van Gijsbert van Laar (vanaf 1802)

Het artikel in bovengenoemd tijdschrift meldt ‘Deze buitenplaats heeft veel weg van het Dijkenburg uit de tijd van Hoog [vanaf 1805].

Op vrijdag 18 april jl is op Vollenhoven (De Bilt) een boekje gepresenteerd en aangeboden aan de burgemeester met de titel De Tuinen van Vollenhoven. De auteur, Frieda Heijkoop, is al jaren bezig met onderzoek naar het huis, de buitenplaats en de bewoners. Van haar hand verscheen al eerder een boekje over de geschiedenis van Vollenhoven met de titel Drie dagen Vollenhoven.

Deze nieuwste loot biedt een blik op het besloten gedeelte van het park achter het fraaie vroeg 19de-eeuwse landhuis. De prachtige foto’s worden begeleid door een informatieve tekst.
Het boekje van 40 pagina’s kost xe2x82xac 7.50 en is te bestellen via www.landgoedvollenhoven.nl [aldaar in linkermenu Produkten klikken].

Catharina van Groningen

Het is inderdaad een heel leuk boekje, en met heel fraaie foto’s. Een rondwandeling door de tuinen/het park met veel beelden en tekst van ‘het nu’, maar ook wat historische informatie. Naast een plattegrond met toponiemen is er ook een uitsnede van het ontwerp van Hendrik van Lunteren; ‘die van zolder’, zie weblog van 2 sep 2007 en 5 sep 2007.

Voor een verslag van de presentatie van het boekje, klik hier.  JH

De laatste twee weken verschenen er een paar artikelen over historisch en monumentaal groen. Gelezen in a) Vakblad GROEN Jg 64 (april 2008), nr.4 en in b) MONUMENTEN, Jg. 29 (april 2008) nr. 4. Het zijn geen diepgravende wetenschappelijke artikelen, maar zeker interessant en je wordt er altijd wijzer van.

In GROEN schreven achtereenvolgens Anita Blom en Ben de Vries: xe2x80x98Naoorlogse monumenten van herdenkingxe2x80x99(p. 10-13); Herman Steinvoorde: Dankzij groeiplaatsconstructies blijven de grachten mooixe2x80x99(p. 14-17); Carla en Juliet Oldenburger: xe2x80x98Het nieuwe aanzien van de Amsterdamse Hortusxe2x80x99 (p. 30-33); Arno Heemskerk: xe2x80x98Wandelen in geuren en kleurenxe2x80x99 (p. 34-37). Het laatste artikel gaat over de nieuwe beplantingsplannen in het kader van de renovatie van het Vondelpark en is het vierde artikel over het Vondelpark in deze reeks. Eerdere artikelen verschenen in GROEN van de hand van Quirijn Verhoog, in oktober 2007 (over het tienjarig renovatieplan), in november 2007 (over het parkmeubilair) en in januari 2008 (over de technische onderzoeken en de gevolgen daarvan).

Het tijdschrift MONUMENTEN is deze maand (bijna) geheel aan monumentaal groen gewijd. Meindert Stokroos berichtte over: xe2x80x98Landgoed Zuylestein te Leersumxe2x80x99 (p. 6-9); Hanneke Schreiber: xe2x80x98Vondelpark: historisch casco en ontwerpvocabulaire in een dynamisch stadsparkxe2x80x99 (p. 11-13); Eric Blok: xe2x80x98Cultuurhistorie en recreatie gaan prima samen op De Slotplaats!xe2x80x99 (p. 15-18); Carla en Juliet Oldenburger: xe2x80x98Kloostertuinenxe2x80x99 (p. 19-21); Marian Lenshoek: xe2x80x98Pleidooi voor monumentenstatus van tuinenxe2x80x99 (p. 23-25).

Nieuwsgierig? Neem een abonnement of neem contact op via de websites van deze tijdschriften. Zie www.vakbladgroen.nl en www.tijdschriftmonumenten.nl. CO

Op internet vond ik het uitkomen van het boek 125 jaar Belgisch Park (P. Crefcoeur & J. van Pesch, ISBN 9789059941946). Het blijkt over een villapark in Scheveningen te gaan. Dus maar eens gaan zoeken.

Een ontwerp van het villapark Belgisch Park (Scheveningen) (1908)
Jan Holswilder (1850-1890)  Bron: Haags Gemeentearchief

Het villapark Belgisch Park is aan het einde van de negentiende eeuw ontworpen door de tuinarchitect T. Coppieters in opdracht van de Belg E. Cambier, directeur van de Societé Anonyme des Tramways de la Haye. De aanleg en de bebouwing van de wijk werd begonnen door de Hollands-Belgische Bouwgrond Maatschappij. Het park heette aanvankelijk Nederlandsch-Belgisch Park en en werd ontworpen om groter aanbod van passagiers voor de tramlijn te krijgen.

Het oudste deel van de wijk ligt rond het Belgisch Plein. In het eerste decennium van de twintigste eeuw werd de wijk verder uitgebreid. Ruwweg vormt de Badhuisweg de zuidelijke en de Zwolseweg de noordelijke begrenzing. Rond het Belgisch Plein met haar uitwaaierende straten staan veel vrijstaande en dubbele villa’s. Veel voorkomend is de negentiende-eeuwse badplaatsarchitectuur met houten veranda’s en invloeden van de Chaletarchitectuur. Verder zijn veel villa’s uitgevoerd in Overgangsarchitectuur met Art Nouveau-invloeden. De rest van de wijk is bebouwd met aaneengesloten rijen etagewoningen. Grote delen van de wijk behoren tot het rijksbeschermd stadsgezicht Westbroekpark / Belgisch Park.

Meer lezen en zien?
Klik hier voor een beeld van de huizen; Vrienden van Den Haag verhaalt over de aanleiding tot een boek; en Haags Gemeentearchief geeft wat meer details over de wijk en zijn geschiedenis. 

Enne, weet iemand iets meer over ’tuinarchitect T. Coppieters’? Misschien geen tuinarchitect, maar een architect? Misschien een Belg?  JH

‘Vista Rambla’  Bron: Haags Gemeentearchief

’t Konings Loo, Romeyn de Hooghe (ca. 1695)

Uitgeverij Canaletto bericht over de uitgave ‘t Konings Loo met en over de prenten van Het Loo door Romeyn de Hooghe. Een uitgave met een inleiding en toelichtingen door Dr. J.R. ter Molen, directeur van Paleis Het Loo. Het boek omvat 34 afbeeldingen waaronder een serie van 13 prenten met gezichten van Het Loo en zijn tuinen door Romeyn de Hooghe. (ISBN 9064698316  xe2x82xac 16,75  90 blz.)

Over Het Loo en van de hand van Dr. Joh. R. ter Molen verschenen eerder bij Canaletto:
XII Gezigten in het Park HET LOO (2002) met en over de tekeningen van F.A.M.Textor, plantagie-meester van park xe2x80x99t Loo (1837)
Herinnering aan het Loo en Omstreken (2003) met en over de twaalf aquarellen van J.W. van Borselen (1871)
Neerlands Veldpracht (2005) met en over de tekeningen van Het Loo uitgegeven door Carel Allard (vermoedelijk 1702)
En nu dus ‘t Konings Loo (2008) met en over de tekeningen van Romeyn de Hooghe (uitgegeven omstreekst 1695).

Ik heb De lusthof Het Loo door L.R.M. van Everdingen-Meyer (1974) en de ‘herdruk’ onder de titel ’s Konings paleis en tuinen van Het Loo (1985) nagekeken en in beide staan ook 13 prenten van de hand van Romeyn de Hooghe (en nog vele andere).

Via de website van Canaletto (download pdf) zijn een aantal bladzijden te lezen, met op blz 8 de vondst van de plattegrond van T. Henry Reetz (zie ook weblog 14 nov. 2006).
Hier zal de winst van het nieuwe boek liggen; we zijn sinds de uitgave van 1974 bijna 35 jaar verder in de tijd en vondsten en inzichten. Behalve T. Henry Reetz denk ik ook aan de opgraving van de ‘Rustplaatfen’ in het verlengde van de Colonnades; zie ook weblog 13 maart 2006 en de brochure Graven in de tuin van paleis Het Loo.

En tot slot de laatste ontwikkelingen op Het Loo n.a.v. o.a. de plattegrond van Henry Reetz en de vondst van de Rustplaatsen. Onder de noemer presentatie Zwierig binnen de perken bericht de website van Paleis Het Loo over de voltooiing van de Boventuin en de start van het herstel van de oorspronkelijke tuinafsluiting (de Rustplaatsen dus).  JH

Kasteel Slangenburg en omgeving, J. van Geelkercken (1641)

In de Gelderlander van 22 februari jl. stond een bericht waarin wordt vermeld dat er een ‘nieuwe’ kaart van De Slangenburg van Van Geelkercken is gevonden.

“De tekening van Van Geelkercken staat in het blad Kronyck en is gevonden op de zolder van een kasteel in Ostenfelde (Duitsland). Een ruzie tussen de stad Doetinchem en jonker Herman van Baer leidde in 1641 tot de kaart ‘niet nauwkeurig opgemeten maar naar den oogenschijn gemaeckt’ van kasteel Slangenburg en omgeving die door landmeter Jacob van Geelkercken is gemaakt. Aanleiding voor de ruzie was wie eigenaar was van de nu verdwenen boerderij Brinckstee: de stad of kasteelbewoner Van Baer.

In de jongste Kronyck, een vier keer per jaar uitgegeven tijdschrift van de historische verenigingen Deutekom, Gander en Salem, is het verhaal over de herkomst van de landkaart te lezen. De kaart is gevonden op de zolder van Haus Vornholz in Ostenfelde (Münsterland, Duitsland). Bewoonster Johanna Elisabeth van Doornick trouwde in 1772 met Herman Adolf von Nagel van Vornholz. Johanna Elisabeth trok bij Herman Adolf in, Slangenburg werd verkocht en het archief van het kasteel ten oosten van Doetinchem werd naar Vornholz gebracht”. Aldus de Gelderlander.

Op de website van de Historische Vereniging Deutekom staat onderstaande vermeld:
Oude kaarten Slangenburg teruggevonden
Kort voor begin van de laatste fase van de restauratie van Haus Vornholz dook, naast andere waardevolle documenten, een aantal kaarten van Slangenburg uit 1641 en 1752 op. In de aanloop naar de verschijning van een geheel herzien boek over Slangenburg, nu in kleur, wijdt Jan Berends in de Kronyck een beschouwing aan deze werkelijk prachtige kaarten.  AvdD

Nieuw BONAS-boekje verschenen: J. D. Zocher jr. (1791-1870), architect en tuinarchitect.

Auteur: Josi Smit, m.m.v. Radboud van Beekum. Bonas-reeks, deel 40. Rotterdam, 2008. 240 p. xe2x82xac 27,50. ISBN/EAN 978-90-76643-31-1

Na mijn allereerste xe2x80x98Inventarisatie van de tuin- en inrichtingsprojecten van J.D. Zocher sr; J.D. Zocher jr; C.G. Zocher; J.D. Zocher jr + L.P. Zocher en L.P. Zocherxe2x80x99, in Cascade-Bulletin Jg.1, nr.2 (december 1991), is er nu tot mijn grote vreugde een nieuwe poging gedaan de werken van J.D. Zocher en van het samenwerkingsverband met zijn zoon L.P. Zocher te inventariseren. Natuurlijk ben ik in de afgelopen 16 jaar met mijn onderzoek, dat met name gericht is op de tuin- en landschapsarchitectuur van de Zochers, ook verder gegaan. Aanvullend op mijn eerste inventariserend onderzoek verschenen 3 artikelen in het vakblad GROEN in 1990 en 1991, waarin meer op de biografische en vormgevingsaspecten van de diverse Zochers werd ingezoomd en waarin enkele ontwerpanalyses werden gemaakt. Sindsdien werk ik aan een meer uitgebreide publicatie.

Dit boekje moet echter gezien worden als een verzameling van gegevens die sinds meer dan vijftig jaar in de literatuur (199 titels) zijn verschenen. Vele auteurs schreven van elkaar over en men moet zich daarom wel steeds de vraag blijven stellen of de opgevoerde gegevens door archiefdocumenten worden gestaafd. De hoofdopzet van dit boekje is het publiceren van een Oeuvrelijst, chronologisch gerangschikt, en via een Personen en Instellingen-index en een Plaatsnamen-index toegankelijk. De nadruk ligt op de architectuur en niet op de tuin- en landschapsarchitectuur. Jammer genoeg bevat de publicatie zo goed als geen fotoxe2x80x99s van originele tuinontwerpen. Daarvoor verwijs ik de geïnteresseerde onderzoeker naar Wageningen, Bibliotheek Speciale Collecties, fototheek Zochers, want sinds 1991 zijn daar heel wat ontwerpen verzameld. Wat dat betreft geeft dit boekje dus geen aanvullingen.  CO

Naar aanleiding van het verschijnen van dit boekje geeft dr Erik de Jong in het Groot Auditorium van het NAi te Rotterdam, een lezing: 13 maart, 20.00 uur. Hij zal onder meer ingaan op de vraag hoe er in de tijd van Zocher werd aangekeken tegen zijn rol als architect en tuinarchitect. Dr. Erik A. de Jong doceert geschiedenis en theorie van de landschapsarchitectuur en is verbonden aan de leerstoelgroep Landschapsarchitectuur van Wageningen Universiteit.

Meer over het boek bij BONAS (bestellen) ; meer over de lezing bij NAi.