OVERGENOMEN

Kasteeldomeinen prikkelen de verbeelding. Ze doen denken aan macht en aanzien, aan prachtige salons, uitgestrekte parken en monumentale dreven. Dit boek brengt het verhaal van kasteeldomeinen in de zuidelijke Westhoek – hun roemrijke verleden en tegelijk tragische lot tijdens WO I en de daaropvolgende wederopbouw.

Aan het begin van de 20ste eeuw behoorde de zuidelijke Westhoek tot een van de belangrijkste kastelenregio’s van West-Vlaanderen. De inrichting van kasteelparken en -tuinen weerspiegelde de leefwereld van de adel en de burgerij en hun ideaalbeelden. WO I markeerde echter het abrupte einde van dit droombeeld. Kasteeldomeinen fungeerden voortaan als militaire hoofdkwartieren of strategische uitkijkposten en romantische parken werden herschapen tot enkele van de gruwelijkste slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog. Maar ook vandaag blijven deze domeinen referenties in het landschap. Dit boek gunt je dan ook een exclusieve blik op de recente herwaardering van verschillende kasteeldomeinen in deze streek door gerenommeerde landschaps- en tuinarchitecten.

Zie hier voor de eerste 20 pagina’s. Zie hier voor uitgever en bestellen.

De gardeneske tuin is als fenomeen nauwelijks in beeld gebracht. Nu is een publicatie verschenen die dat met veel foto’s van rond 1900 doet. Heel bijzonder is het dat de foto’s bijna twee decennia bestrijken en het een en dezelfde tuin betreft, een verdwenen tuin in Veghel (Noord-Brabant). Foto’s die prachtig laten zien hoe rijk een tuin uit die tijd kon zijn; met veel bloembedden in allerlei patronen en vormen, subtropische planten, een bergje, een rotspartij en veel meer. De afbeeldingenreeks (ca. 50) wordt voorafgegaan door een kort hoofdstuk over locatie en familie, en een hoofdstuk over de gardeneske tuinstijl als fenomeen. De tuin is zo goed als verdwenen, de foto’s zijn gelukkig bewaard gebleven.

U kunt deze uitgave bestellen via: info@tuintertijd.nl

Jan Holwerda en Wim Meulenkamp, De gardeneske tuin. Huize Jekschot te Veghel rond 1900, een afbeeldingenreeks, TuinTerTijd III, Netterden 2015, 52 pagina’s, volledig in kleur, ISBN 978-90-820550-1-6, prijs € 15,75 excl. verzendkosten.

INGEZONDEN

Prijsvragen zijn in de tuin- en landschapsarchitectuur een belangrijke graadmeter voor de stand van het vakgebied. Lodewijk Wiegersma dook uit de archieven elf prijsvragen op uit de periode 1947-1997. Op systematische wijze en voorzien van zijn eigen commentaar beschrijft hij de opgave, de winnaars en andere inzendingen en vat hij het jurycommentaar samen.
Bekende en minder bekende locaties passeren de revue: van de Westergasfabriek in Amsterdam en het Afrikaanderplein in Rotterdam tot de Haagse Dedemsvaartweg en de Maanderplas in Ede. Met dit boekje voegt Wiegersma een publicatie toe aan de langzaam groeiende geschiedschrijving van de tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland.

Lodewijk Wiegersma, Schetsen aan een betere leefomgeving. Tuin- en landschapsarchitectuurprijsvragen 1947-1997, Wageningen 2015. ISBN 978-90-75271-90-4, NUR 648. 128 p. € 17,90

Huize Spijkerbosch (ca. 1910), Olst

UIT PERSBERICHT

Binnenkort woont de familie Van Limburg Stirum 100 jaar op buitenplaats Spijkerbosch in het buitengebied van Olst. Dat viert de familie, Eef en Heidi, met de uitgave van een boek over het wel en wee van het landgoed in de afgelopen eeuw. “Een eeuw Stirums op Spijkerbosch is niet zomaar een boek over een buitenplaats, geen zoveelste opsomming van feitjes over bewoners, erfenissen en verbouwingen. Het boek schetst aan de hand van korte verhalen een indringend beeld van het leven op een Sallands landgoed over de afgelopen eeuw. Historische beschrijvingen en persoonlijke belevenissen wisselen elkaar voortdurend af. Niet alleen familieleden, maar ook huisvrienden, oud-personeelsleden en landgoedbewoners komen aan het woord.”
Via buitenplaats-spijkerbosch.nl is het maakproces van het boek te volgen. Momenteel is men druk bezig met de beeldredactie. Buurtbewoners en andere betrokkenen kunnen ook hun verhalen of foto’s over Spijkerbosch delen via de website. Mogelijk worden ze opgenomen in het boek.

Waterpartij van Spijkerbosch (1907)

Topografische kaart 1890 met vakkenstructuur Amersfoortseweg, afkomstig uit het boek

Ooit werd de Amersfoortseweg de Wegh der Weegen genoemd en dat was geen grootspraak. De door Jacob van Campen ontworpen weg was 60 meter breed en 11 kilometer lang. Geen weg in de Republiek kon daar halverwege de zeventiende eeuw aan tippen. Aan beide zijden van de weg waren in totaal 25 vakken uitgezet voor de aanleg van buitenplaatsen. Al gauw bleek dat die opzet te ambitieus was. Toch is het grondplan van de weg nog steeds zeer goed herkenbaar.

In Tijdschrift Monumenten is onlangs een artikel verschenen over de weg. Het artikel is gebaseerd op interviews met de voorzitter van Stichting Wegh der Weegen, Hans Voorberg, en de schrijvers van het boek Wegh der Weegen: de ontwikkeling van de Amersfoortseweg 1647-2010 (Amsterdam 2010): Jaap Evert Abrahamse en Roland Blijdenstijn.

Stichting Wegh der Weegen wil de historie van de weg onder de aandacht brengen. De groenaanleg is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Enkele vakken zijn later bebost en sommige toegangen tot de buitenplaatsen (sorties) zijn nog herkenbaar. Daarnaast laat de website www.weghderweegen.nl het moderne gebruik zien van de oorspronkelijke vakken door zorginstellingen, militaire gebouwen, recreatieve voorzieningen. Een mooi initiatief dat meer aandacht verdient.
Hans Zijlstra

Elswout. Wie van ons kent deze buitenplaats niet. Elswout is ook al herhaaldelijk onderwerp op deze weblog geweest. Afgelopen week verscheen eindelijk een boek over Elswout. Want hoe bekend Elswout ook moge zijn, een ‘eigen’ boek kende het nog niet. Op de website van de uitgever is middels een aantal spreads iets van de inhoud te zien, zie hier. Het zal niet het tuinhistorische werk over Elswout zijn, maar wel heel veel wetenswaardigheden, weetjes en mooi beeldmateriaal bieden.
JH

INGEZONDEN: Vanaf zaterdag 13 september (Open Monumentendag) is het boek Begeerlijk Berbice, de buitenplaats en haar bewoners verkrijgbaar. De verkoop start op buitenplaats Berbice te Voorschoten, Leidseweg 221. Vanaf 13 september is het boek te bestellen via www.oudgroenenleefbaarvoorschoten.nl en verkrijgbaar in diverse boekhandels. Het boek kost €17,50 exclusief verzendkosten.

Berbice is een van de weinige buitenplaatsen in Voorschoten die haar oorspronkelijke sfeer en karakter heeft weten te behouden. Nu onthult de buitenplaats voor het eerst haar geheimen met de publicatie van het boek Begeerlijk Berbice, de buitenplaats en haar bewoners. Het boek is samengesteld door de werkgroep Historisch Berbice onder de koepel van de Vereniging tot behoud van Oud, Groen en Leefbaar Voorschoten. De verhalen in ‘Begeerlijk Berbice’ laten de markante buitenplaats tot leven komen en maken duidelijk hoe vele bijzondere bewoners door de eeuwen heen invloed hebben gehad op de ontstaansgeschiedenis en de ontwikkeling van de buitenplaats en haar omgeving. Het boek is rijk geïllustreerd en fraai vormgegeven met zowel historisch, niet eerder gepubliceerd beeldmateriaal, als prachtige nieuwe foto’s van de buitenplaats.

Historisch onderzoek
Vanuit hun interesse voor de buitenplaats hebben leden van de werkgroep meer dan twee jaar verschillende vragen onder de loep genomen. Uit notariële akten, brieven, kerke- en kasboeken zijn nieuwe inzichten verkregen over de buitenplaats in al haar aspecten. Wat is de oorsprong van deze strategisch gelegen plek? Wie woonde en werkte er? Wie gaf de opdracht voor de (ver)bouw van het huis en wijdde zich aan de tuin- en parkaanleg? En waarom is de naam van de buitenplaats veranderd van Allemansgeest naar Berbice?

Hoe ziet het boek eruit?
Na een overzicht van de geschiedenis van het huis en de tuin volgt een bloemlezing met tal van persoonlijke verhalen over onder andere de beroemde tuinliefhebber Pieter de la Court van der Voort, de ‘maire’ Johan Pompe van Meerdervoort en de fabrikantenfamilies Van Kempen en Begeer. Daarbij is ook een rol weggelegd voor degenen die de buitenplaats hebben gemaakt tot wat zij nu is, zoals de bekende tuinarchitect J.D. Zocher sr. en minder bekende ambachtslui en tuinbazen, waar tot nu toe vrijwel geen onderzoek naar is gedaan. Ook zij hebben een plaats verworven in het verhaal over Berbice, dat niet alleen onlosmakelijk verbonden is met Voorschoten, maar ook met steden als Leiden, Den Haag, Amsterdam en Rotterdam.

Bijzonder moment
Het boek komt uit op een bijzonder moment in de geschiedenis van Berbice, want dit jaar is de grootscheepse restauratie van het hoofdhuis begonnen. Op Open Monumentendag geeft aannemer Burgy rondleidingen over de steigers, een unieke kans om de gevels en dakconstructie van dichtbij te bekijken. Het aantal beschikbare plaatsen voor de rondleidingen is beperkt, dus het is van belang er op tijd bij te zijn. Het is niet mogelijk plaatsen te reserveren. Daarnaast zijn er ook rondleidingen door het park en is er koffie en taart in de oranjerie. In de oudste oranjerie van Nederland zal ook het boek te koop zijn. Meer informatie over het programma van Open Monumentendag is beschikbaar op www.buitenplaatsberbice.nl.

We horen Martin van den Broeke regelmatig over zijn onderzoeken en bevindingen in het Zeeuwse. Nu krijgen we ook de kans een en ander te gaan lezen, voor een stukje Zeeland: Noordgouwe. Vandaag wordt het eerste exemplaar van Buitenplaatsen in Noordgouwe. Hofsteden, lusthoven en landhuizen uitgereikt aan de burgemeester van Schouwen-Duiveland, de heer G.C.G.M. Rabelink.

Noordgouwe is al eeuwenlang een geliefde plaats voor stedelingen om zich te vermaken: al vier eeuwen geleden openden enkele herbergen daar hun deuren en niet veel later vestigden welgestelde inwoners van Zierikzee zich er op hun buitenverblijven. Van de meer dan dertig buitenplaatsen die ooit in deze streek hebben gelegen, bestaan er tegenwoordig nog zeven. Ze zijn getuigen van de rijke historie van dit gebied. Dit boek beschrijft het ontstaan en de ontwikkeling van buitenplaatsen rond Noordgouwe vanaf het begin van de zeventiende eeuw tot in de twintigste eeuw.

Tot tot 1 juni 2014 voor €20,00, daarna €27,99 ; bestellen kan hier.

Iets lezen over die buitenplaatsen op Noordgouwe? zie hier

Noordgouwe, uitsnede Kaarte van Schouwen en Duiveland… (1753), D.W. Carel en Anthony Hattinga
Bron: TU Delft