Tribune aan vijver achter Soestdijk. Foto: www.soestercourant.nl (1 juni 2011)
Het is bijna zomer en de tijd van beeldentuinen en openluchtvoorstellingen op buitenplaatsen is weer aangebroken. Op Soestdijk waren de afgelopen zomers beeldententoonstellingen (zie weblog 15 mei 2008) en nu staat ons de Opera Orfeo en Euridice te wachten. Het paleis en omgevend park van Zocher sr. fungeren als coulissen en achtergrond voor de opera en de vijver vormt de toegang tot de onderwereld.
Zal deze opera het begin worden van vele operaxe2x80x99s en theaterstukken die gaan volgen op de Nederlandse buitenplaats de komende jaren (en vooral in Het Jaar van de Buitenplaats 2012)?
Zo ging het ook met de beeldententoonstellingen, die langzaam maar zeker vele buitenplaatsen de afgelopen jaren veroverden.
Theater Huis Ter Meer Maarssen Bron: Beeldbank Het Utrects Archief
In vroeger tijden (vooral in de 18de eeuw) werd er natuurlijk ook gemusiceerd en gezongen en toneel gespeeld op buitenplaatsen. Denk maar eens aan de plaatjes van het groene xe2x80x98theaterxe2x80x99 op Elsenoort te Vrouwenpolder, Zijdebalen Utrecht, Westerwijk Beverwijk of Huis ter Meer Maarssen. Maar dat speelde zich af op hele kleine toneeltjes.
Vandaag de dag hebben het Circustheater in de moestuin van landgoed Verwolde, het theaterfestival op Sonsbeek en de paleisconcerten op Het Loo bekendheid gekregen. In dit rijtje passen bijvoorbeeld ook de beeldentuinen en -tentoonstellingen op Sonsbeek, op Beerschoten in De Bilt en op Wester-Amstel in Amstelveen. Dat valt toch helemaal niet te rijmen met de functie van een xe2x80x98tweede huisxe2x80x99 van een patriciër?
De aantallen bezoekers en de omvang van het toneel zijn natuurlijk gigantisch toegenomen, als we alleen al kijken naar die knusse theatertjes uit de 18de eeuw. Maar is de beleving hetzelfde gebleven? Als we die vraag positief kunnen beantwoorden, is er niets aan de hand. Ik denk dan meteen: een beeldenprogramma ligt niet of nauwelijks meer ten grondslag aan de tegenwoordige beeldenexposities en dat feit verarmt toch ten zeerste de beleving van de gehele buitenplaats. Maar hoe zit het met de beleving van theaterspektakel (zoals je Orfeo wel mag noemen) en muziek op een buitenplaats? Wie heeft daar gedachten over? CO
Ter aanvulling: Opera lijkt me nu juist een evenement voor een stadspark. Ik las in de Nieuwsbrief De Nederlandse Opera:
Opera in het park. Bent u er ook bij?
Op 23 juni 2011 tijdens het Holland Festival wordt de opera Jevgeni Onjegin live in het Oosterpark in Amsterdam vertoont.
Iedereen is van harte welkom. Kom met vrienden of familie, breng een eigen picknickmand mee en beleef met elkaar deze spannende productie van De Nederlandse Opera.
Oosterpark Amsterdam
23 juni 2011, 20.00 uur
Toegang gratis
http://www.dno.nl/operainhetpark
Wat zal dit een bijzondere ervaring zijn. CO.
Ik zei het al en ik voelde het al, de buitenplaatsen gaan overspoeld raken in de nabije toekomst. Theater op de buitenplaats wordt een trend, wat zeg ik het is al een trend. Onderstaande tekst vond ik op de Nieuwsbrief van het Jaar van de Historische Buitenplaats: “Tussen 24 augustus en 4 september 2011 worden op zes bijzondere buitenplaatsen openlucht voorstellingen in het Engels gehouden van Twelfth Night van William Shakespeare en Fantastic Mr. Fox van Roald Dahl. De voorstellingen vinden plaats op Kasteel Heeswijk, Oranjerie van Kasteel Duivenvoorde, Landgoed Schovenhorst, Kasteel Keppel, Kasteel Hoensbroek en Epema State. Voor meer informatie en tickets zie http://www.theenglishtheatre.nl“.
Wat kan er op tegen zijn als een buitenplaats wordt gebruikt voor culturele uitingen? Vooropgesteld dat schade wordt voorkomen lijkt me niet-gebruiken bezwaarlijker. In een tijd waarin alles draait om maatschappelijk draagvlak is gebruik een positief punt. Zeker, de buitenplaats wordt xe2x80x98slechtsxe2x80x99 gebruikt als decor en ook nog door de xe2x80x98massaxe2x80x99. Maar niet zonder reden. Men zoekt kennelijk juist de buitenplaats omdat die wordt herkend en ervaren als meer bijzonder en meer geassocieerd wordt met cultuur en stijl dan een gewoon park. Laat het grote publiek de weg maar vinden. Want xe2x80x98nooit van gehoordxe2x80x99 en xe2x80x98ben ik nooit geweestxe2x80x99 is in de huidige tijd gevaarlijker.
Vorige week in het park van Paleis Soestdijk Orfeo bezocht. Het was een prachtige voorstelling. De omgeving was mooi gebruikt en het was puur genieten. Alles speelt zich af in de vijver met het paleis als achtergrond.. De tribunes zijn gebouwd op pontons in het water en ook de ruimte voor het orkest ligt in het water. Twee maanden lang rondom de 1500 bezoekers per avond 4 a 5 avonden per week. Van te voren had ik zo m’n bedenkingen of het niet een te grote aanslag op dit groene, toch kwetsbare monument zou zijn? De vijver heeft een leemlaag en het waterniveau ligt boven de grondwaterstand., heel kwetsbaar dus. Tijdens de voorstelling bleek dat men duidelijk met veel respect voor de omgeving was omgegaan. Daar waar iedereen over beuken wortels moest lopen zijn plankiers aangebracht en verder lopen de 1500 toeschouwers alleen maar over de reeds bestaande verharde paden. De voorstelling blijkt een succes en er zijn al extra avonden ingelast en dan is het een feest om met zoveel mensen zo’n avond mee te maken. Hopelijk is er een budget uitgetrokken om schade naderhand te herstellen, ook voor als de vijver lek raakt? En ook om de wortels van de eiken langs de Amsterdamse straatweg te beluchten, waar nu iedere avond de auto’s parkeren?
Toen ik deze weblog schreef, was ik nog niet op de hoogte van een nieuw verschenen boek dat wel interessant is om te noemen in dit verband. Titel: ‘Openluchttheaters in Nederland: vermaak onder heldere hemel’. Auteurs Eric Alexander en Nico van der Krogt. Walburg pers, 2011. 152 p. Dit boek gaat wel in op de geschiedenis van de theaterbouw (klassieke oudheid), maar geeft helaas geen overzicht van historische particuliere theaters (zoals enkele hierboven in de oorspronkelijke tekst genoemd), die eens op buitenplaatsen zijn geïncorporeerd. Wel is een uitgebreide inventarisatie van publieke zogenaamde natuurtheaters opgenomen, zowel van niet meer bestaande als van nog steeds gebruikte theaters in Nederland. Het valt me als leek op dat er nog heel veel zijn. De meeste stammen uit de jaren na WO II, de eerste al uit 1903. Dit sterkt mij in mijn overtuiging dat voorstellingen bedoeld voor een bescheiden publiek het best zouden passen op buitenplaatsen waar van ouds her een tuintheater aanwezig was en dat voorstellingen voor een groot publiek het best gebruik zouden kunnen maken van de bestaande grotere natuurtheaters. Deze laatste theaters leiden in sommige gevallen een kwijnend bestaan en zouden hierdoor juist weer een aanmoediging verdienen. CO