U kent ze mogelijk wel. Of wel als archiefstuk of wel als er naar verwezen in historische advertenties: veilingbiljetten of welke benaming er maar aan gegeven wordt. In oude advertenties betreffende de verkoop of veiling van een buitenplaats, ridderhofstad, landgoed e.d. heet het geregeld: ‘breeder bij (geaffigeerde) biljetten gespecificeerd’. Liesbeth M. wees me op een biljet betreffende Wulperhorst (Zeist). De verkopende partij spreekt over een ‘Action Poster’: ‘Vrij willige verkoopinge van een capitaale buitenplaats genaamd Wulperhorst, met annexe hofsteden en landen, by Zeyst. Utrecht, J. Vis, 1801. (Ca. 100 x 44 cm).’
Het heet vervolgens ‘Only survived (?) copy of an auction poster‘. Het vraagteken is terecht want na wat zoeken blijkt er zeker nog een exemplaar te bestaan. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie heeft er ook één: ‘Bekendmaking betreffende de vrijwillige verkoop van Buitenplaats Wulperhorst met Hofsteden en landen bij Zeist 1801’. Vermoedelijk in hun bezit omdat Wulperhorst in 1950 door onze Defensie werd gekocht en betrokken werd door de staf van het Commando Tactische Luchtstrijdkrachten. Denkbaar kwamen verschillende historische stukken mee met de gebouwen. (of defensie reageerde wel heel laat op het biljet uit 1801).
Leuk is dat tegenwoordig via delpher.nl de bijbehorende krantenadvertentie gezocht kan worden. Onder andere de Utrechtsche courant van 22 juni 1801 kent deze advertentie, zie hier.
Twee andere voorbeelden met aansprekende namen zijn Drakesteyn en Groeneveld. In 1805 werd niet alleen de ambachts-heerlijkheid De Vuursche aangeboden, maar ook de ‘capitale en moderne huizinge en ridder-hofstad Drakestein, met onder andere Engelsche partyen, goud visch kommen, kapel en grot‘. De advertentie in de Amsterdamse courant van 18 juni 1805 vindt u hier. En het biljet zelf valt online bij Het Utrechts Archief te zien en in te zoomen.
Tot slot nog de meest bekende, die van Groeneveld. Zéér lang, zéér uitgebreid. Zowel de advertentie als het biljet. De eerste vindt u onder andere in de Oprechte Haarlemse courant van 16 september 1797. Het biljet in opnieuw Het Utrechts Archief. Je hebt een hoge kerkdeur nodig om ‘m op te hangen! Bijzonder is ook de zeer uitgebreide omschrijving van tuin en park.
Jan Holwerda
