Bron: Museum Catharijneconvent (klik afbeelding voor grotere weergave)
Na het schilderij van de abdij en het kasteel van Egmond, te zien op de tentoonstelling In Godsnaam! 1000 jaar kloosters, in het Museum Catharijneconvent, dat we enige dagen geleden op de weblog plaatsten (zie weblog van dd 20-feb-2007) volgt hier nu een tweede schilderij met een kloostertuin.
Het betreft hier het verdwenen klooster van de abdij Leeuwenhorst te Noordwijkerhout, gesticht in 1261 door Aarnout en Waalwijn van Alkamade. Het schilderij dateert uit het eerste kwart van de 18de eeuw. De abdij werd in de Middeleeuwen bewoond door Cisterciënzer nonnen die na de landing van de watergeuzen bij Katwijk in 1571 naar Leiden zijn gevlucht. In 1573 werd de abdij gesloopt.
Ook hier hebben we dus te maken met een geromantiseerde situatie, die niet naar de werkelijkheid is geschilderd, maar mogelijk wel naar overgeleverde prenten of tekeningen. Het schilderij geeft de situatie weer van de abdij vóór de sloop, ongeveer zoals het er in de Middeleeuwen moet hebben uitgezien: een uitgestrekt, deels ommuurd, deels omhaagd terrein, met een grote boomgaard tussen de kloosterkerk en de toegangspoort en eveneens een boomgaard opzij van de kerk. De nonnen zien we wandelen in beide boomgaarden, die zij dus ook gebruiken als wandelpark. In dit geval is het meest logisch dat ook hier de ingang tot het kloostercomplex en de ingang tot de kerk weer aan de westzijde van de kerk liggen. Het koor van de kerk is dan weggevallen achter de geschilderde schip van de kerk. In de grote boomgaard staat ongeveer middenin ten westen van de kerk een waterput. Als we door de ingangspoort het complex betreden en direct links af slaan, lopen we langs een haag van rozen of zonnebloemen (de laatste werden ongeveer in 1560 in Nederland geïntroduceerd) die langs stokken zijn geleid. In de kleine boomgaard ten zuiden van de grote boomgaard is een berceau te zien.
De opzet van het hele complex is ook hier in grote lijnen hetzelfde als dat van het Benedictijner plan van St. Gallen. We weten dat ook de Cisterciënzers hun kloostercomplexen indeelden volgens het plan van de Benedictijnen. Op de plaats van de abdij is later de buitenplaats Leeuwenhorst gesticht. CO
Als je naar die molen kijkt zou je denken dat hij rechtsom draait. Nu draaien molens traditioneel linksom (behalve die moderne dingen). Wat is uw mening?
Joost Gieskes
Voor wat betreft het schilderij van de abdij Leeuwenhorst is al het nodige gepubliceerd. Allereerst is er de dissertatie van G. de Moor, Verborgen en geborgen. Het cisterciënzerklooster Leeuwenhorst in de Noordwijkse regio (1261-1574) , Hilversum 1994.
In het Jaarboek 2003 van de Kastelenstichting Holland en Zeeland (red. E. den Hartog, R.H.M. van Immerseel en A. Coops), geheel gewijd aan Leeuwenhorst (de abdij en haar opvolger de befaamde "Horto Fageliano", en de buitenplaatsen Leeuwenhorst, Klein Leeuwenhorst en Dijkenburg) staat op p. 20 nog een tweede schilderij van het klooster uit 1641 afgebeeld komend uit de coll. van het Rijksmuseum Amsterdam maar in bruikleen gegeven aan gemeente Noordwijkerhout. Elizabeth den Hartog behandelt deze twee en nog twee andere schilderijen van Leeuwenhorst uit dezelfde periode. Het derde schilderij bevindt zich in het Natonaal Archief en een vierde exemplaar is in particulier bezit. Alle vier zijn waarschijnlijk kopieen van een verloren gegaan origineel (p. 22)
Verder is er nog een afbeelding van de abdij bekend die Cornelis van Alkemade gemaakt heeft in 1700 naar een schilderij dat op toen nog op het abdijcomplex hing. Ook deze van Alkemade (bezit Nationaal Archief) is afgebeeld in het Jaarboek (p. 23).
Ronald van Immerseel
Voor een (niet uitputtende) behandeling van enkele varianten van de voorstelling in het Museum Catharijneconvent, zie ons boek ”De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker” (2006), p. 176.
Zelf ben ik geboren in Noordwijkerhout,maar ik heb van nooit het bestaan van dit Klooster Leeuwenhorst geweten,de beschrijving hiervan vond ik in een oud kruidenboek,de Kloostertuin bevatte namelijk ook een,waarvan met zekerheid kan worden gezegd een Kruidentuin.Het werk van pastoor Kneipp is ook hier van grootte invloed geweest.
Bestaat er er een boek over het abdij Leeuwenhorst ?
Is er ooit een archeologisch onderzoek geweest naar het abdij?