In Paleis op de Dam, met de hoek met Saturnus (links) en Cybele (rechts); het gaat om de linker doorgang Foto: Alette Fleischer
Een vraag van onze Cascade vriend Alette Fleischer die foto’s nam in Paleis op de Dam, in de hoek tussen de hoogreliëfs van Saturnus en Cybele. Het gaat om het beeldhouwwerk ‘in’ de doorgang (op de ‘zijkanten’) naar het trappenhuis bij Saturnus.
Hieronder foto’s van een beeldhouwwerk waarin afgebeeld enige tuingereedschappen. Een soort zwabber, een schaar en iets dat lijkt op een katrol? Of een soort zaaischep? Op tweede festoen (rechts) zie je ook zo’n zwabber, stokken met touw (voor het afsteken van perkjes). Onderaan nogmaals de eerste foto in meer detail.
Wie o wie heeft weet hier meer van?
Grote dank alvast voor uw moeite!
Hartelijke groet,
Alette Fleischer
Zou het ook helemaal geen tuingereedschap kunnen zijn maar een verbeelding van de productie van ruwe wol naar garen of productie van zijde of in ieder geval ‘spinnerij’. Ik zie dan een kluwen ruwe wol (‘de zwabbers’), een schaapscheerdersschaar, een klos waarmee de wol gesponnen wordt en een klos met daarop de uiteindelijke wol keurig opgedraaid. Het zou voor het stadhuis van handelsmetropool Amsterdam logisch zijn dat e.e.a. met handel van doen heeft dus mogelijk dat andere festoenen die aanwezig zijn in dezelfde ruimte meer duidelijkheid kunnen geven om deze twee in een groter beeldverhaal te plaatsen waarbij ook andere thema’s zijn verbeeld? Wol is daarbij dan weer misschien niet het meest Amsterdamse thema maar toch. Als tuingereedschap herken ik ze in ieder geval niet maar als het dat is wordt ik ook wel heel nieuwsgierig waarom die op deze plek werden afgebeeld en wat ze moesten communiceren?
Dit zijn inderdaad objecten die met spinnen en wol te maken hebben.
Ik heb er het boek van Clemens Wimmer (Hippe, Krail und Rasenpatsche: zur Geschichte der Gartenwerkzeuge) nog even op nageslagen. Hierin komt niets voor dat lijkt op de afgebeelde voorwerpen. Dus spinnen en wol lijkt me meer voor de hand liggen.
Ik denk dat het loeren zijn (ook gezien de bol touw). Loeren werden in de valkerij gebruikt om valken en andere jachtvogels mee te lokken.
Ronald
Beste mensen,
Dank voor jullie reacties! Ik zat zo vast in mijn denken dat het tuingereedschap was, dat ik niet meer kon “omdenken”. Het spinnen van wol of van vlas (gezien de lengte van de draden) lijkt me inderdaad het meest logische. Wat loeren zijn, dat zal ik nog opzoeken.
Spinnen is een vrouwentaak, vlak naast Saturnus staat Cybele/Moeder Aarde. Wellicht dat het daarmee in verband staat. Meeste festoenen nabij deze grote reliëfs hebben te maken met het bijbehorende hemellichaam en diens functies (Mars met oorlogstuig etc).
Dank voor jullie reacties!
Mogelijk werd je ook onbewust gestuurd door de sikkel in de hand en de ploeg aan de voeten van Saturnus…
Toevallig las ik gisteravond dat ‘Draperye van laakenen’ een hoofdnering van de stad Amsterdam was in de 15de eeuw (en hoe lang dat doorging weet ik niet).
Zie ‘Beschryvinge van de Reformatie der Stadt Amsterdam’, p.194;
https://books.google.nl/books?id=s_E-AAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=nl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=drap&f=false
NB laken in oud-nederlands is linnen, dus gemaakt van vlas.
M.i. slaat het geheel dus op de nering van Amsterdam.
Grappig, zo zie je maar, je leest zo’n boek op zoek naar de geschiedenis van Amsterdam (voor 1729) en je vindt iets over de nering in laakenenin Amsterdam.
Dank je wel Carla!
Voor wat het waard is: In 1497 schreven de Amsterdamse begijnen aan de paus dat zij hun inkomsten verworven door het hanteren van spinrokken, naald en draad en het bedienen van weefgetouw.
Wegwyzer door Amsterdam, 1713
p. 467
… aan de andre zyde allerlei spintuig, als vlas, spinrokken, schaar, enz.
online https://books.google.nl/books?id=LApUAAAAcAAJ
Johannes Marshoorn, Gebouwen, gezigten en oudheden der stad Amsterdam, 1736, p. 160
herhaalt het bovenstaande
online: https://books.google.nl/books?id=5vlWAAAAcAAJ
De versie uit 1744, p. 178 zegt ook
https://books.google.nl/books?id=kWRmIXv4DBcC
De Trap nevens de Weeskamer opgaande, heeft men ter regterhand de Kamer der Huwelykszaaken en Injurien : deze word ook door ’t Gepeupel wel de Krakeelkamer genoemt, dewyl hier mede Recht gedaan word op Kyven, Schelden en Lasteren, van den een tegen den anderen. Aan de Marmere Posten, daar men na boven gaat, vertoonen zich aan de zyden Spinrokken, Haspel en Spil, met Schaar en Garen, wyzende de snappige Wyven en Dochters na haare Spinwielen, Naaykussens, en ander Huiswerk.
Marshoorn gaat overal uitgebreid langs…
Dank je wel Jan!
Vlas kunnen we in ieder geval wel onder het kopje “groen” scharen. De marmeren guirlandes in het Amsterdamse stadhuis zitten boordevol bijzonderheden!
Groet, Alette
Goed gedaan Jan Speurneus om dit te vinden, maar ook leuk deze samenwerking tussen een reeks Cascadisten! JG