Verplanting van boom met vorstkluit.  Foto: Copijn

Spectaculaire verplanting van een 50 jarige linde met vorstkluit en al berichtte Copijn afgelopen week (Tuin en Landschap). Bij deze verplantingsmethode wordt de kluit aan het begin van een te verwachten vorstperiode vrij gegraven en direct voor het invallen van de vorst nat gemaakt. Na een paar dagen kan de boom met bevroren kluit worden gelicht en verplant. Het voordeel van deze methode is dat ook bij zandgrond een kluit kan worden gevormd.
Dit lezende dacht ik ´ja maar dat heb ik eerder gelezen´. Wat heet, 260 jaar eerder. In
Beschouwende en werkdadige hovenier-konst of inleiding tot de waare oeffening der planten (1753) van Johann Hermann Knoop. Ik was vorig jaar materiaal aan het sprokkelen voor een stuk over boomverplantingen en bedachte, al dan niet gebruikte machines als beschreven in historische tuinkunstliteratuur en kwam iets soortgelijks bij Knoop tegen.
Natuurlijk zijn de dimensies bij Knoop anders; Copijn spreekt over een 22 m hoge boom, een kluit van 4 m doorsnede en een gewicht van 40 ton. Maar toch, kennis van toen nu benut?

Knoop schrijft:
Het valt my te binnen,dat ik gehoort heb, dat men evenwel oude grote Bomen sonder Inkonting verplanten kan, is dat so?
$ 733. Met veel moeite en toestel kan het geschieden, selfs met bejaarde, grote Bomen, en sulks op dese wyse: In de Winter als het begint sterk te vriesen, word ‘er rondom de Boom een ruime circulaire Greppel gegraven, op bequame distantie van de Stam, op dat de Wortels niet te kort worden, die men met een scherpe Byl wel glad afbouwen moet, agt gevende dat de Aarde niet veel geroert worde, en los raakt, moetende de Klomp onder en boven wat schuins af gestoken worden, op dat deselve sig als een ronde Bol vertoont ($ 717), en men moet de Boom met Palen ondersteunen, op dat deselve overeind en wel vast blyft staan:
Dit gedaan synde begiet men de Klomp Aarde geduurig van tyd tot tyd rondom met Water, op dat defelve vast t’samen vriest; vervolgens de Klomp Aarde wel vast t’samen gevroren synde, so word deselve opgenomen, en gebragt ter plaatse daar hy staan sal, een behoorlyke Greppel van te voren tot dien einde gereed gemaakt synde.
Op dese wyse heb een gehele Alleé van Linde-Bomen, met een gewenschte volgende Groey, sonder inkorting der Kroon-Takken, gesien, en mede helpen verplanten en verplaatsen, welke Bomen wel 25 Jaren oud, en tusschen 30 a 36 Voeten hoog waren. Dog sodanige verplaatsing van grote, sware Bomen kan niet geschieden, dan door middel van een Machine, met 4 hoge Raderen, om de Boom met de Klomp Aarde daar mede uit de Grond te winden, en te vervoeren. Sie, om kort te gaan, een Schets van sodanig een Machine in het klein Tab. VII Fig. 3.

JH