Tuinbank, uit Magazijn van Tuin-sieraaden van Gijsbert van Laar, plaat 89.
Tuinbank kasteel De Haar Foto: Heimerick Tromp
In hoofdstuk 6 van De Nederlandse Landschapsstijl in de Achttiende Eeuw van Heimerick Tromp staat o.a. een en ander over Gijsbert van Laar en navolging van zijn voorbeeldenboek. Zo staan op p. 289 een tuinbank uit het Magazijn van Tuin-sieraaden en daarnaast de tuinbank van kasteel De Haar, en dat de tweede mogelijk was geïnspireerd op de eerste. (Gijsbert op zijn beurt had de bank overigens uit Grohmanns Ideenmagazin, cahier 6, plaat 8).
Nu kwam ik bladerend door Onze Tuinen, in nummer d.d. 13-06-1908, dezelfde bank tegen. Aangeboden door H. Voorneveld uit Zeist, een fabriek in Oud-Engelsche tuinmeubelen. Is de bank nu Nederlands, Duits of Engels haha (nu nog een Frans exemplaar) Gezien de spreiding in tijd een tijdloze tuinbank en gezien het internationale karakter misschien wel een tijdloze, grenzeloze tuinbank.
Jan Holwerda
Tuinbank firma H. Voorneveld uit Zeist, Onze Tuinen 13-06-1908.
Het idee is inderdaad hetzelfde, maar er zijn wel wezenlijke verschillen tussen de Grohmann/Van Laar-bank (c1800) en de veel latere (c1900) banken uit Zeist en de tuin van Kasteel de Haar.
De c1800 bank is veel eleganter, de mooi doorzakkende balk van de rugleuning is veel fijner geconstrueerd dan die van de c1900 bank.
Hetzelfde geldt voor de zitting, die bij c1900 wordt ondersteund door een over de gehele breedte van de bank lopende en duidelijk zichtbare (extra?) steunbalk, waardoor die hele zitting een redelijk massief aanzicht krijgt. De zitting van de c1800 bank wordt in het midden ondersteund door een elegant pootje en lijkt aan de voorzijde voorzien van een sierlijst.
De invulling van het centrale deel van de rugleuning bestaat bij de c1900 bank uit elkaar kruisende latten, terwijl de c1800 bank op die plaats elkaar kruisende parabolen laat zien.
En de bank van Grohmann en Van Laar heeft geen armleuningen. Het zou me ook niets verbazen als hij minder ‘diep’ is dan de latere versie. Je werd waarschijnlijk geacht netjes op te zitten en thee te drinken, niet half onderuit hangend en je vastklampend aan een armleuning te recreëren 🙂
Wel mooi om op de advertentie uit Zeist de bijbehorende stoelen en tafel te zien. Staan die ook op Kasteel de Haar?
Maar inderdaad in essentie zijn de banken gelijk – een mooi voorbeeld van hoe zulke ontwerpen hun gang door de geschiedenis maken. Ik heb eens enkele ontwerpen van tuingebouwen naar hun oorsprongen getraceerd, en dan zie je dat die oorsprong meestal Engels, en tweede helft achttiende eeuws is, en zo rond 1800 worden overgenomen door Franse ontwerpboeken, dan uit die Franse bron door Duitse modelboeken geplunderd worden, en uiteindelijk in Nederlandse (Van Laar) in plagiaat weer tevoorschijn komen. En zo verder, en zo voorts.
Bonica Zijlstra heeft in haar afstudeerscriptie ooit gedegen aandacht aan die voorbeeldboeken gegeven.
Je zou bijna zeggen ‘daar is ie weer’, ‘de bank’. Weekblad Buiten 1910, Vijverhof Den Dolder…
Geachte,
Misschien een ietwat vreemde vraag maar gezien uw doelstelling stel ik hem toch.
De advertentie als getoond op deze pagina van H. Voorneveld (fabriek Tuinmeubelen) doet bij mij de vraag opkomen of u nog meer informatie heeft inzake H. Voorneveld
Het is voor mij een beetje zoeken naar het verleden, van H. Voorneveld (mijn grootvader) is niet veel meer te achterhalen.
Ik zie eventuele gegevens met belangstelling tegemoet.
Gr. W. Voorneveld
Tiel
Beste Wijnand,
In mijn onderzoek naar de geschiedenis van Ouwehands dierenpark kwam ik een bericht tegen dat timmerfabriek fa. H. Voorneveld ook de opdracht heeft gekregen voor de vervaardiging van tuinmeubelen voor Ouwehands dierenpark in 1932.
Van die begintijd zijn ook nog wel foto’s bekend met de witte banken.
Met vriendelijke groet,
A. van Barneveld