Kaarte vertoonende de buitenplaetz van…Johannes Adrianus Wilhelmius, heer van Cleverskerk etc…
1 juni 1776 door J.J. Klenée (groter na aanklikken)
‘Bladerend’ door het Gelders Archief stootte ik op Kaarte vertoonende de buitenplaetz van…Johannes Adrianus Wilhelmius, heer van Cleverskerk etc…, 1 juni 1776 door J.J. Klenée.
J.J.Klenée is Jacobus Johannes Klenée (of Kleenen)
Onbekend geboortejaar en gestorven in of na 1804. Hij was tekenaar en landmeter, geadmitteerd in Zeeland op 25-11-1762.
Aldus vermeldt Marijke Donkersloot-de Vrij in Repertorium van Nederlandse Kaartmakers 1500-1900 (2003).
Dan wil je deze kaart toch plaatsen. Even Googlen en Cleverskerk is Hof te Cleverskerke op Walcheren te Kleverskerke, noordelijk van Arnemuiden en westelijk van Middelburg.
Verder vind ik dat het ambacht Kleverskerke van 1679 tot 1780 eigendom was van de Middelburgse patriciërsfamilie Van den Brande. Johan Pieter van den Brande burgemeester van Middelburg, kocht in 1679 de ambachtsheerlijkheid van Middelburg. Gesloopt vóór 1820 is een andere vermelding op internet.
watwaswaar.nl maakt middels kadasterkaart, topografische kaarten en luchtfoto’s de ontwikkeling of beter gezegd de aftakeling en het verdwijnen van Hof te Cleverskerke zichtbaar. Overigens is er de laatste maanden heel veel materiaal toegevoegd aan watwaswaar.nl; o.a. duizenden bonnebladen en topografische kaarten uit de periode 1830-1995.
A.W.D. de Man (1857)
Omtrek en waterpartijen zijn nog goed herkenbaar.
Luchtfoto (1944)
Ook aan het einde van de 2de WO tekenen de diverse lijnen nog sterk af.
Dan volgen de inundatie van Walcheren (okt. 1944) en een ruilverkaveling (1960-1964). Toch laten latere topografische kaarten nog steeds iets van de vijverpartijen zien, maar in de loop der jaren vervagen, verdwijnen de ‘omtreklijnen’ of worden ze rechtgetrokken. Tot slot geeft Google Maps een beeld van ‘het nu’ ; niets rest. JH
Google Maps (2008)
En wat is het commentaar van onze Zeeland-experts?
Je kunt deze kaart natuurlijk ook nog op een andere manier “plaatsen”, dwz in zijn tijd proberen te begrijpen. Natuurlijk kunnen we hier spreken van vroege eerste slingerpaden binnen oude formele structuren,als vroege aanzet van de landschapsstijl, maar die slingerpaden worden wel gedeeltelijk weer gespiegeld, behalve in het oostelijk deel van de plaats.De vijverpartijen (van oost naar west: eerst twee kanaalvormige vijvers in elkaars verlengde; dan een achthoekige centrale vijver en dan een lange vijver met centraal een halfcirkelvormige uitstulping westwaarts) doen erg denken aan de vijverpartijen op Meerenberg te Heemstede(Daniel Marot ca. 1730, zie Atlas Chr. Bertram, Noord-Hollands Arcadia), maar dan wel in iets andere verhoudingen en plaatsing, want op Meerenberg ligt de achthoekige vijver tussen de twee kanaalvormige vijvers in.Overigens begint mij steeds duidelijker te worden dat vijvers in de 17de en 18de eeuw bijna altijd ook als visvijvers dienst deden. CO
Ja, ook ik hoor graag meer van de Zeeland-experts!
Toen ik deze kaart zag en later de familienaam van den Brande las moest ik denken aan kasteel Ter Hooge en ontwerp(en) van Delage of de Lage; ergens rond 1750. Zelfde type ‘belijningen’, zelfde eigenaar/familie, zelfde periode, zelfde ontwerper?
Zo’n uitnodiging van Carla en Jan kan ik natuurlijk niet onbeantwoord laten. Mijn reactie: WAUW! Ik wist al van het bestaan van de kaart maar had er nog geen goede foto van gezien. Mooi ding.
Een eerste opmerking: ik denk dat de aanleiding voor het vervaardigen van de kaart in 1776 was dat kort daarvoor een ingrijpende verbouwing van zowel de buitenplaats als de bijbehorende gebouwen was voltooid. De details hou je nog van me tegoed, die moet ik eerst opzoeken in mijn documentatieverzameling. In eerste opzet dateerde de buitenplaats van eind 17e eeuw. Uit die periode zal ook de opzet achter het huis dateren, evenals de lange zichtlaan voor het huis (dit was waarschijnlijk geen oprijlaan). De afbraak vond plaats in (even uit het hoofd) 1784. Toen is vermoedelijk het achterhuis afgebroken en is het ondiepe voorhuis met een verdieping verlaagd. Het restant staat er tegenwoordig nog steeds: een grijsgepleisterde boerenwoning met een deftige voordeur met stoep en aan weerszijden twee grote ramen. In de huisjes tegenover de buitenplaats is tegenwoordig nog een steen te zien waarop het familiewapen van Van den Brande te zien was. Die huisjes zie je ook op de kaart van Klenée.
Het Hof te Kleverskerke is interessant omdat het een sterke band had met het bijbehorende dorp Kleverskerke. Dit bestond eind 17e eeuw uit slechts een handjevol huizen, maar rond 1776 waren er maar liefst twee straten en een school bij gekomen, vermoedelijk allemaal gebouwd in opdracht van de opeenvolgende ambachtsheren.
Over de tuin die we op de kaart zien: datering van de hoofdstructuur dus volgens mij ca. 1700, de gebogen paden zou ik zeggen ca. 1770. Vergelijkingsmateriaal vind je in mijn Jan Arends. Buitenplaatsen op Walcheren, waarin ik in het hoofdstuk over tuinarchitectuur o.a. verwijs naar De Griffioen en het Munnikenhof, beide eveneens op Walcheren en gewijzigd in de jaren 60 van de 18e eeuw. Daar zie je evenwel geen gebogen paden maar passer en liniaalpaden. Kleverskerke oogt in vergelijking daarmee iets moderner. Maar volgens mij moet je die paden niet zien in het kader van de landschapsstijl: Carla wijst er al op dat ze gedeetelijk gespiegeld zijn en dat is iets voor geometrische tuinen. Veeleer lijkt het mij dus een uiting van de algemene trend om tuinen “losser” vorm te geven en de sierlijke luchtige patronen van het rococo, die men in interieurs en op meubilair toepaste, ook in de tuin toe te passen.
Ik kom erop terug zodra ik mijn gegevens heb bestudeerd. Bedankt, Jan! Ga zo door!
Hoi Martin, Ga je ons dan ook nog verklaren hoe deze kaart in het Gelders Archief is gekomen? Geen wonder dat jij hem nog niet had gezien.Tot later dus. CO
Carla, dat had ik me ook al afgevraagd. En ook al snel gevonden. Hier de ‘route’:
De kaart komt uit het archief van de Familie Van Dam van Brakel (1307-1959), van heerlijkheid en huis Brakel, in Gelderland.
De kaart heeft de titel Kaarte vertoonende de buitenplaetz van…Johannes Adrianus Wilhelmius, heer van Cleverskerk etc…
Deze Johannes Adrianus Wilhelmius was de zoon van dominee Wilhelmus van Brakell en Aletta Maria van den Brande. Deze vader Wilhelmus Wilhelmius had omstreeks 1765 de heerlijkheid Brakel gekocht (en dan duikt Brakell in zijn naam op) en de moeder kwam uit de van den Brande tak. Dus hier kwamen Brakel en Cleverskerk ‘bijeen’.
Uit de nalatenschap van deze Johannes Adrianus Wilhelmius verwierf neef Jan van Wageningen ca. 1780 de goederen onder Kleverkerke. Deze goederen zijn vererfd op zijn dochter Maria Aletta van Wageningen. Maria Aletta was getrouwd met Dirk Willem van Dam.
Maria Aletta erfde ook 1/3 van heerlijkheid en huis Brakel van dezelfde Johannes Adrianus Wilhelmius; haar zus en een andere neef ieder ook 1/3; de neef verkocht zijn deel aan de gezusters, de zus stierf in 1781 en in 1809 kocht Maria Aletta de andere 1/2 van haar zwager en zijn zoon. Op dat moment dus weer alles in een hand.
Na de dood van Maria Aletta vererfde, in 1828, de heerlijkheid Brakel op haar oudste zoon Wilhelmus. Sedertdien hebben de leden van het geslacht Van Dam zich altijd Van Dam van Brakel genoemd.
Het was D.W. van Dam van Brakel die in 1972 het landgoed en de kasteelruïne aan Stichting het Geldersch Landschap heeft verkocht.
Jan, je bent niet te evenaren. Waar haal je dat nou weer zo gauw vandaan? maar wel graag de bron vermelden en dan is er heel veel van deze story opgehelderd, helemaal als Martin ook nog met zijn nader onderzoek op de proppen komt. Ik kan jullie niet meer bijbenen, alleen zo af en toe nog een kritische opmerking maken of vraag stellen.CO
’t was combineren van verschillende sites:
– in Gelders Archief, beschrijvingen bij en van archief Familie Van Dam van Brakel
– historie op http://www.huisbrakel.nl
– en een site met de stamboom van familie Keetlaer
Ben op Kleverskerke geboren/getogen (21 03 1944), heb nooit geweten dat vroeger heel Kleverskerke bij tHof Klevesrkerke hoorde.
De lijnen van de foto uit 1944 kan ik me nog goed herinneren ,we speelden daar vaak , op de KOMMEPIT en de ALVE MAENE heb ik leren schaatsen . Bij de verkaveling ca 1960 is alles veranderd alleen de Kommepit is nog langer blijven liggen .