Einde bloementuin, Prins Hendriksoord (Den Dolder), Dirk F. Tersteeg (1909-10)
Gisteren vond de Cascade najaarsexcursie 2008 plaats. Als altijd ook deze keer opnieuw geweldig. De lokaties met hun tuin en/of park, Prins Hendriksoord (Den Dolder), Schoonoord (Zeist) en Blikkenburg (Zeist), de gastdames en -heren, de begeleiding en inleidende praatjes, de verzorging van de inwendige mens! Iedere keer weet de excursiecommissie weer een fantastische dag te organiseren. En deze keer was er ook nog een verrassing, een ‘kado-tje’. Ook nog even bij Vijverhof, de buurman van Prins Hendriksoord mogen kijken.
Vijverhof is een afsplitsing (1924 of 1926) van Prins Hendriksoord en het is in Vijverhof waar de toenmalige bloementuin door Dirk F. Tersteeg aangelegd (in 1909-10), is gelegen. Als je het artikel met foto’s uit het weekblad Buiten jrg 1910 kent, dan hoop je maar dat je een kijkje mag nemen. Als je weet van de afsplitsing dan wordt die hoop wel dunnetje. En dan mag je toch gaan kijken, kom je om het huis heen en sta je overdonderd en bewonderend voor de tuin van Tersteeg! Tuurlijk is er een en ander veranderd, we zijn 100 jaar verder! En wat te denken van de kosten die een dergelijke tuin met zich meebracht en brengt; dus versobering was gewoon een must. Maar naast bewondering is er ook vrees. Hoelang staat dit geheel nog? Alles is nu nog aanwezig, maar mossen, opschot, rot en ‘de tijd’ zorgen voor een gestage aftakeling…
Zoals de deelnemers beloofd, heb ik de foto’s en het artikel gescand, ‘Een belangrijk werk van tuinkunst’ uit het weekblad Buiten, jaargang 1910. Het artikel brengt niet alleen een beeld van de bloementuin, maar is ook een mooie weergave van de ‘strijd’ tussen de aanhangers van de ‘Engelschen-Tuinstijl’ en aanhangers van ‘meer zeitgemässe(!) beginselen van rechtlijnigheid en geometrische verdeeling’.
Kijk voor de losse foto’s op de webpage Foto’s bekijken van Cascade, en klik hier voor de pagina’s uit Buiten 1910; blz 520, 521, 522, 523 en 524.
Meer over Dirk F. Tersteeg en zijn werken in Nederlandse Tuinarchitectuur tussen 1850 en 1940 van Bonica Zijlstra (1986), blz 185-206; download via webpage Texts on Dutch garden and landscape architecture online van Wageningen UR Speciale Collecties (part 1; onderaan). JH
NB. En wat wel aardig is in verband met de lopende weblogserie van Carla over oud-hollandse tuin, in het toenmalige weekblad Onze Tuinen staat ook deze bloementuin aangeduid als oud-Hollandse tuin! Net als in het bestemmingsplan van Zeist (2008).
Ik heb dus een fantastische excursie gemist helaas. Maar gelukkig had ik Vijverhof al eerder gezien. Jan, heel leuk en interessant dat je de oude foto’s en het artikel uit “Buiten” meteen via de weblog aan de excursie hebt vast geknoopt. Over die oud-hollandse stijl, dat is ook een goeie. Het wordt dus ook hieruit weer duidelijk, dat het woord ‘oud-hollands’ in 1910 gebruikt werd voor regelmatige tuinkunst geïnspireerd op de Nederlandse tuinkunst uit de renaissance en barok.CO
Buiten een geweldige organisatie die deze keer ook nog eens heerlijk weer had geregeld!, zou ik toch een kritische noot willen plaatsen.
Het is natuurlijk goed en ook een beetje dapper dat eigenaren hun park willen opstellen voor een stel vakidioten. De kennis die het park inloopt op een gemiddelde cascade excursie is ruim voldoende om terplekke het historisch onderzoek te herschrijven ( gat in de markt?). Met name bij Prins Hedriksoord vond ik de waardering van het park ronduit zwak en onvolledig. De euforische stemming was er bij mij meer één van bezorgdheid. De tuin van Tersteeg is heerlijk om te zien en doorheen te wandelen maar hoe is deze nu gewaardeerd en wat is de visie?
Ik ging hier in iedergeval niet met een gerust gevoel weg.
Wat kunnen we vanuit Cascade ondernemen om de eigenaar het belang van dergelijke architectuur in te laten zien?
Daarna naar Schoonoord.
Voor mij de tweede keer dat ik het verhaal van Willem Overmars aanhoorde. Het klonk weer iets anders dan de eerste keer en duidelijk is dat er een gedegen onderzoek is gedaan.
Voor de leek is Prins Hendriksoord een buitenplaats met bijbehorende staat van onderhoud en Schoonoord een rommelig bos waar de jeugd doorheen kachelt.
Toch denk ik dat de historische lijnen en bomen op Schoonoord beter af zijn dan op Prins Hendriksoord. Er is een duidelijke waardering en visie op Schoonoord. De visie op Prins hendriksoord is er wel maar de waardering is, in mijn ogen, bijzonder zwak. Een park van Copijn mag toch iets meer aandacht! Voor Willem een heerlijke combinatie om de discussie te voeden, en dat wilde best lukken.
Mooi om te zien wat er allemaal met de oude parken gebeurd.
En volgend jaar de tuinbaas van de Blikkenburg naar de Hogeschool Utrecht en dan komt het hier waarschijnlijk helemaal goed met het Zocherpark.
Maar wat kunnen we als cascade met alle kennis toevoegen? Dat is in mijn ogen de grote vraag. We lopen er en we zien het gebeuren, vaak hebben we in onze discussie kennis en oplossingen die de eigenaar nooit gaan bereiken. Ik heb hier (nog) wat moeite mee.
De dag na de excursie ben ik met Laura nog even gaan afkicken bij kasteel Maarsbergen. De Fulcodusheuvel met een landschappelijk ontwerp van Samuel van Lunteren. Wat een heerlijk lijnenspel is nog steeds zichtbaar in het terrein, het zit er nog helemaal. De eigenaar zal het niet kapot maken dat is een geluk maar het wordt ook niet gewaardeerd en dat is jammer.
We hebben geprobeerd een denkproces op gang te zetten en dat is een kwestie van lange adem. Maar hier is het net als bij de tuin van Tersteeg, wat een knallers van architectuur.
De grote ontwerpen in de landschapsarchitectuur liggen er nog in deze parken, en ze zijn prima te renoveren. Gebeurt er niets dan is de klus over 50 jaar gigantisch.
Wat ik wil zeggen, maak de eigenaar van het park enthosiast en wijs hen op de fantastische architectuur die vaak onder de rotzooi zit. Het hoeft niet altijd tonnen te kosten om dit terug te halen. Maar deel de kennis die we hebben, ook ongevraagd.
Ik doe het waar ik kom en ik hoop vele met mij!