Tekening van admiraalschip ’t Huis Tijdverdrijf, Willem van de Velde de Oude.
Detail met Tijdverdrijf.
Dinsdag 11 dec. startte de tv-serie De Gouden Eeuw (goudeneeuw.ntr.nl ; www.uitzendinggemist.nl). Gedachten in de vorm van een opeenvolging van kreten schoten door mn hoofd: De Gouden Eeuw-handel-VOC-schepen-schip Tijdverdrijf-buitenplaatsen. Die laatste twee door een eerdere mail van René D. over schepen met een buitenplaatsnaam.
Vele schepen van de Oost- en van de West-Indische Companie droegen namen van de verschillende gewesten, van steden en kleine plaatsen, van vorstelijke personen en regenten. Maar ook die van heerlijkheden en buitenplaatsen, de bezittingen van de bewindhebbers van beide compagnieën.
Zo was er het schip ’t Huis Tijdverdrijf, vernoemd naar het gelijknamige buitenverblijf te Egmond op den Hoef. Eigenaar was Cornelis Jansz. Witsen (1605-1669), sinds 1655 bewindhebber van de West-Indische Compagnie. Het schip ’t Huis Tijdverdrijf werd in 1655 in dienst genomen, in eerste instantie als admiraalschip van De Ruyter. In november 1683 verging het schip in een storm.
Het bijzondere van dit schip is niet alleen de vernoeming naar een buitenplaats (dat kwam meer voor), maar met name de rijk versierde spiegel van het schip. Deze laat een groot gebouw door geboomte omgeven zien, vrijwel zeker ’t Huis Tijdverdrijf (een andere afbeelding van het huis is niet bekend). De kunstschilder van m.n. marines, Willem van de Velde de Oude (ca. 1611-1693) maakte een tekening (boven) en een schilderij (onder).
Op de VOC site is een Schepenlijst te vinden. Bladerend springen diverse buitenplaatsnamen direct naar voren. JH
Dutch Flagships at Sea in a Moderate Breeze under Easy Sail (1672),
Willem van de Velde de Oude. Bron: wikimedia.org (groot).
Detail met Tijdverdrijf.
Mijn zeemanshart klopt warm. Uiteindelijk toch mijn bestemming gevonden!
Inderdaad een fascinerend onderwerp, Jan. Deze VOC schepen waren collectieve deelnemingen waarbij de persoon die het meeste inbracht, meen ik, het recht had om een naam te bedenken voor het retourschip. Dikwijls werden hiervoor de namen van de geliefde eigen buitenplaats gekozen. Dit onderzoek in de VOC en Heren Zeventien archieven zou nog veel interessante zaken kunnen opleveren. Het onderwerp boeit zeer.
René Dessing schoot onderstaande foto op Verhildersum (Leens): ’s Lands schip Verhildersum met op de bovenspiegel een afbeelding van Verhildersum; toen het huis nog twee vleugels bezat.
Met deze naam, het woord schip en wat googelen vind je snel wat leuke details.
Ariaan Plomp schrijft er over onder de kop Een verrassing uit de Gouden Eeuw. Het Schip ‘Hilversum’ (in het blad van de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk PDF).
Allard Tjarda van Starkenborgh, Heer van Verhildersum, was in 1654 en 1655 ‘buitenlid’ van het Amsterdamse admiraliteitscollege. Te zijner ere kreeg het schip de naam ‘Verhildersum’ en onder die naam werd het ingeschreven in de schepenlijst van de admiraliteit.
De verre borg ‘Verhildersum’ was in de Amsterdamse haven natuurlijk een onbekende, ‘Hilversum’ had daarentegen een bekende(re) klank. Het dorp Hilversum was dan wel een onbeduidend boerendorp, maar toch weer wel bekend in Amsterdam door de ontginningen van ‘s-Graveland en het Hilversumse beurtvaartschip dat een verbinding naar Amsterdam invulde. De verbastering van de naam ‘Verhildersum’ tot ‘Hilversum’ is dan niet zo verwonderlijk. Vrijwel van meet af aan is er sprake van de ‘Hilversum’ geweest, ook in officiële documenten.
Nog een prent.
Het huis tijdverdrijf was nooit in V.O.C dienst geweest, het was een schip van de Amsterdamse admiraliteit, het Huis te Zwieten was dat ook maar werd aan de V.O.C gegeven in 1661, werd weer ingevorderd in 1665 en door de Engelsen buitgemaakt.
Het is een leuke site !