 Prieel inden tuijn van ’t gemeenelantshuijs tot Delft (1655) |
Dit prieel kwam ik tegen in de beeldbank van Hoogheemraadschap van Delfland. Verder zoekend vond ik ook Kaart van de tuin van het gemeenlandshuis te Delft (1647):
Een ‘Opmeting door Johan van Beest, 6 decem[ber] 1647′
Van links naar rechts: ’t gemeenelandtshuijs, ’t bleijkvelt, de plaets, [tuijn], ’t erff, ’t stal, de stadtswall.
Verder staat in de lange tekst rechtsonder o.a. ‘…selffden thuijn met bedden ende paeden… Sijnde ’t middelpadt breet thien voeten, het oostelijcxte ende ’t kruijspadt breet elcx twaelff voeten, het suijtpadt breet acht voeten, het noortpadt breet seven voeten, ende de twee dwerspaeden breet elcx vier voeten‘
Dezelfde kaart staat op de cover van het boek Delflands kaarten belicht, C. G. D. de Wilt (2000). Deze is in gescand format te lezen via Google Books: cover, op blz 46 en een beschrijving op blz 47.
De korte beschrijving sluit af met ‘De tuin van het hoogheemraadschap zal vooral de functie van siertuin hebben gehad. In 1655 lieten de hoogheemraden namelijk achter in de tuin een prieel plaatsen en kreeg de kunstschilder Leonard Bramer de opdracht om op de muur van het koetshuis een fresco aan te brengen.‘
Nu doet bovenstaand prieel gelijk denken aan de priëlen in Den Nederlandtsen hovenier van Jan van der Groen, maar de eerste uitgave hiervan dateert van later; 1669.
Een tweede gedachte is aan de tuinen van Frederik Hendrik die tot stand kwamen na 1620 en ook latwerkconstructies kenden; tuinen in dezelfde regio als die van ‘gemeenelantshuijs tot Delft’.
Benieuwd of er andere voorbeeldboeken waren, dus van voor 1670. Parterres staan in een reeks van boeken, maar in geen vind ik latwerkconstructies (uitgezonderd een in Hortus Palatinus, Salomon de Caus (1620)). Weet kent titels, namen? JH
Rabel? Lekker met vakantie, zeker, maar toch ook wel benieuwd wat er op Cascade-gebied gebeurt, zo is het nu eenmaal met mij. Jan, wat dacht je van ‘Livre de differants desseings de parterres’ van Daniel Rabel, 1630 en 1640. Ik weet niet meer precies uit mijn hoofd (misschien word ik oud?), maar ik geloof dat Springer in zijn bibliografie schrijft dat Van der Groen voorbeelden heeft overgenomen van Daniel Rabel. Nu heb ik dit boek nooit gezien en nooit kunnen kopen, dus ik weet niet of deze poort er ook in staat (volgens de titel zou het alleen over parterres gaan), maar wie weet. Ik vond bij Google Books wel al de titel.
Geweldige ontdekking trouwens die kaart van het Gemeenlandshuis. Ik heb nog een andere opmerking daarover. Ik beweer altijd dat bedden idealiter, als er ruimte is noord-west geörienteerd zouden moeten worden, dat is hier ook weer het geval. Dit in verband met de zon die over de bedden valt en ook ivm het werken van de tuinman, die zo, langs de bedden werkend, de zon niet aan de voorzijde of achterzijde van zijn hoofd opvangt, maar steeds aan de zijkant van zijn hoofd, hetgeen beslist prettiger werkt. Dan nog over de breedte van de paden en bedden. Ik beweer altijd dat bedden in tuinen ongeveer twee maal de lengte van arm plus hand moeten zijn, zodat je van twee zijden het bed kan schoon houden en kan werken met de planten. Als we naar de maten kijken die dus hier voor de paden worden opgegeven en we schatten met die maten de breedte van de bedden, dan kunnen we aannemen dat een bed ongeveer twee maal de breedte van een dwarspad is. Het dwarspad is 31,4 Rijnlandse voet (1 R. voet is 31,4 cm). Het bed zou dan 125,6 cm zijn. Dat is dus een prettige breedte om van twee zijden (met een arm van ongeveer 75 cm.)het bed te bewerken.
Groeten vanuit de Bourgogne. Ik heb gisteren ook een heel interessante ontdekking gedaan, een artikel waard, maar daar wacht ik nog maar even mee. CO
De titel Livre de différents desseigns de parterres en de naam Daniel Rabel was ik in kader van zoeken naar boeken met parterres en ontwikkelingen ervan in de loop van de tijd al tegengekomen. Helaas nog niet digitaal (vele anderen wel), maar ook nog niet in een catalogus ‘in de buurt’ gevonden. Naar de titel en schrijver wordt regelmatig verwezen, maar tot nu toe vond ik enkel verwijzingen i.v.m. parterres.
Enne Carla, je geheugen is goed, Springer schrijft inderdaad dat van der Groen voorbeelden heeft overgenomen van Daniel Rabel ; van parterres.
‘Le theatre d’agriculture et mesnage des champs, … : dans lequel est represente tout ce qui est requis et necessaire pour bien dresser, gouverner, enricher et embellir la maison rustique”, geschreven (1600) door Olivier des Serres. Zou dat nog een mogelijkheid zijn als bron voor bovenstaand plaatje? In Wageningen staat een uitgave van 1804, maar ik kan me de illustraties niet goed herinneren. Ik vond ook wel enige plaatjes op Internet, maar dat zijn ze niet allemaal.
Zie http://home-and-garden.webshots.com/album/562414233HwfnBR. Dus de volgende keer in Wageningen misschien nog eens goed kijken? En Speciale Collecties aanmoedigen dit boek op Internet te plaatsen? CO
Volgens mij staat het boek al digitaal op het internet en omdat er geen auteursrechten meer op zitten is het volledig beschikbaar.
http://books.google.com/books?id=Bl0OAAAAQAAJ&hl=nl
Je kan het zelfs downloaden (64 MB)
Scheelt toch weer digitaliseerwerk voor de bibliotheek Wageningen. LF
Ja, die van de Serres en een serie andere 15de en 16de eeuwse boeken heb ik in handen (digitaal) of in Wageningen ingezien. Geen latwerkconstructies.
Voor digitale werken, zie mn page met Gedigitaliseerde Tuinhistorische Literatuur
KIJK ZO GAAT IE GOED, DAT IS NOU WAT WE MET DIE WEBLOG WILLEN. MENSEN DIE ACTIEF REAGEREN OP ELKAAR. EN ELKAAR VERDER WILLEN HELPEN NATUURLIJK. Dit was per ongeluk in hoofdletters gesteld, maar ik laat het maar zo, want ik denk dat actief webloggen en reageren heel belangrijk is en dat velen van hier van alles van kunnen leren. Dank aan alle reageerders vandaag. We komen er wel, maar het kost gewoon drie jaar volhouden, is mijn conclusie nu. Leuk. ik ben zeer tevreden met 10 reaties in vier dagen. CO