Buitenplaatsen bezuiden Antwerpen
Uitsnede uit Civitates Orbis Terrarum. Kaart I-17, Braun & Hogenberg (1572)
Bron: Historic Cities
Als derdejaars student sociale geografie en liberal arts & sciences aan de Universiteit van Utrecht wilde ik u om advies vragen.
Inmiddels ben ik begonnen met het schrijven van mijn bachelorthesis, een afsluitend onderzoek voor mijn twee bacheloropleidingen, waarbij ik heb gekozen voor de historisch-geografische discipline. Deze richting valt aan onze universiteit onder de cultuurhistorie, als verzamelterm voor de archeologische, bouwkundige en historisch-landschappelijke resten van het verleden.
Het onderwerp van deze scriptie betreft de buitenplaatsen rond Amsterdam en Antwerpen. Ik zal mij gaan verdiepen in de weer- en neerslag van deze buitenplaatsen die rond de Gouden Eeuw ontstonden, waarbij de verschillen tussen beide steden centraal staan.
Het is dan ook op dit vlak dat ik u om advies wilde vragen. Over de buitenverblijven rond Amsterdam, welke in de Gouden Eeuw aan rivieren als de Vecht en de Amstel verrezen, is er hier in Nederland meer dan genoeg literatuur beschikbaar. De Antwerpse situatie is echter een ander verhaal: wetenschappelijke publicaties op dit gebied zijn in de Nederlandse universiteitsbibliotheken moeilijk te verkrijgen.
Mijn vraag is dan ook de volgende: wie kan mij aan literatuur/contactpersonen/instanties helpen? Iedere tip is buitengewoon welkom!
Het zou fantastisch zijn als u mij, op wat voor manier dan ook, op weg kunt helpen. Bij voorbaat mijn hartelijke dank!
Hoogachtend,
Felix van Veldhoven (Felix.vanveldhoven@las.uu.nl)
Student Sociale Geografie en Liberal Arts & Sciences aan de Universiteit Utrecht
http://www.eupedia.com/belgium/castles_antwerp.shtml
Dit zijn alle kastelen in de provincie Antwerpen.
Misschien kunt U uit de historie aflezen wanneer ze gesticht zijn.
Ik denk direct aan het plaatwerk “Flandria Illustrata” van A. Sanderius. Een Folio-werk, uitgegeven in Amsterdam, 1641; maar met latere uitgaven, onder de titel “Verheerlijkt Vlaanderen”, Den Haag 1732; Leiden, Rotterdam en Groningen, 1735. En nog een andere soort verkorte uitgave, getiteld Gezigten van Vlaanderen, Gravenhage 1732; Leiden 1735. Maar ik besef dat het werk eigenlijk een eerdere periode bestrijkt. De tuinen die er in voorkomen zijn nog in renaissancestijl, niet barok. Ik zal nog eens verder denken.CO
Er is wel één en ander verschenen over buitenplaatsen rond Antwerpen, alleen noemt men ze in Vlaanderen wel anders: nl huizen of hoven of tuinen van Plaisantie, Speelhuis of Speelgoed of, prof. Baetens heeft het zelfs over de Villa rustica. Googelt u met deze woorden dan vindt u vast een boel gegevens. Zelf heb ik het verschijnsel zijdelings aangeraakt in enkele artikels over tuinen. Ik geef u er de referentie van:
– Tuinbezit, tuinen en tuinlui: een licht op de praktijk in de tijd van Vredeman de Vries, in De wereld is een tuin. Hans Vredeman de Vries en de tuinkunst van de renaissance, Gent, 2002, p. 73 over tuinen van plaisantie.
– “En ung sien jardin de plaisance au faubourgs de ceste ville”. Het hof van plaisantie van Karel van Croij in Sint-Joost-ten-Node rond 1600, in Het tijdschrift van Dexia Bank, nr. 218, 2001, p. 45-78.
– Een einde en een nieuw begin; de creatie van een hof van plaisantie te Lembeek in 1618, in M&L, 1998, p. 6-44.
– Twee prekadastrale kaarten van Mathieu Bollin uit ca 1600, in Het Tijdschrift van het Gemeentekrediet, nr.204, 1998, p. 49-75 gaat onder meer over een kaart met de loop van de Zenne (de rivier die door Brussel loopt) waar verschillende hoven van plaisantie (weliswaar meestal in ruïne) zijn uitgebeeld. (Rond Antwerpen waren de eigenaren van hoven van plaisantie rijke kooplieden, rond Brussel waren het meestal legisten).
Het art. van prof. R. Baetens is vast interessant voor u: La villa rustica, phénomène italien dans le paysage brabançon au 16e s, in Aspetti della vita economica medievale, 1985 p. 171-191.
Ook van hem: La belezza et la Magnificenza: symboles du pouvoir de la villa rustica dans la région anversoise aux temps modernes, in Nouvelles approches concerant la culture de l’habitat. Nouvelles approches concernant la culture …. Colloque international Université d’Anvers, Turnhout, 1991, p. 159-79.
Tekenen en vasseren : Het bedrijf van Jan Peter van Baurscheit (1699 – 1768) en de architectuur in het tweede kwart van de achttiende eeuw / Inge Maria Breedveldt Boer – [S.l.] : [s.n.], 2003 – Tekst. – Proefschrift Universiteit Utrecht
Dit proefschrift gaat in op de architectuur (in de tijd) van J.P. Van Baurscheit en behandelt ook enkele door hem ontworpen buitenplaatsen rond Antwerpen. Op de site van de Universiteit Utrecht staat de digitale versie.
Hier de link:
http://igitur-archive.library.uu.nl/dissertations/2003-0715-125209/inhoud.htm
6 jaar later, ik struikel net over: Prof. dr. R. Baetens – Hoven van Plaisantie. Het ‘soete’ buitenleven in de provincie Antwerpen. 16de-20ste eeuw, 2013, 55 euro
Voor een PDF met een aantal blz, klik hier.
De bachelorscriptie van Felix van Veldhoven was al eerder klaar hoor, zie 19 aug 2008.