De Hooge Houve van Ossendrecht, anon. (1670) Bron Het Markiezenhof
Kijkend in de beeldbank van het Markiezenhof (Bergen op Zoom) stootte ik op een eenvoudige, maar naar iets later bleek prachtige kaart. Eigenlijk enkel doordat het oog getrokken werd door structuren, door geometrie, door lijnen die een weergave van iets tuinhistorisch zouden kunnen zijn. Na selektie volgde een kaart genaamd ‘De Hooge Houve van Ossendrecht’, met o.a. de aanduiding ‘Speelmansstuck’ en de datering 1670.
Je ziet een rechthoekig terrein met daarbinnen een dubbele bomenrij om een boerderij en huis, maar ook een bijzonder tuinelelement. Na inzoomen zie je een tuinheuvel, oplopende toegangspaden, drie etages en een top met een speelhuys.
Eens verder gezocht (Google) met de trefwoorden ‘hoge hoeve ossendrecht’. Een van de hits is over de ‘Wandelroute Brabantse Wal’. Er wordt vermeld ‘De Berghoeve: Zuidwaarts ligt de markante hoeve op Den Berg, anno 1719. De hoeve was al eerder bekend onder de naam Ruststede en Hooge Hoeve. De hoeve was enige generaties in de zomer het jachtverblijf van het geslacht Van Aerssen, die hoge posten bezetten in de Republiek der Verenigde Nederlanden. Ze bezaten tot 1761 de Heerlijkheid Hoogerheide die toen aan de Markies van Bergen op Zoom verkocht werd‘
Een vaag shot van Google Earth laat de noord-west zijde van Ossendrecht zien. Zelf, voor een luchtfoto, Google Maps gestart en naar die noord-west zijde. Tevens, voor topografisch materiaal, naar watwaswaar.nl. En jawel, Berghoeve. En op de topografische kaart het hoogtecijfer 11.2 bij de huidige hoeve en het aangrenzende bosje met 17.2!
En dan daarnaast nog eens het toponiem Sterbos; goh wat moet je daar nou weer van denken?
En als je dan beseft dat de kaart van De Hooge Houve de noordzijde onder heeft, dan zie na 180 graden draaien hoe ’toen’, ‘nu’ en luchtfoto ineenschuiven; de weg, het terrein, de heuvel. En dan besef je het zicht vanaf de toenmalige tuinheuvel. In oostelijke richting zicht op en over het huis en in westelijke richting over de nieuwe polders; aangelegd na de Vrede van Munster (1648, einde 80-jarige oorlog). Jan Holwerda
.
Nog even een toevoeging vanuit het eerder genoemde watwaswaar.nl; Kadastraal Minuutplan met Den Berg. Opnieuw duidelijk herkenbaar de tuinheuvel, het huis / de boerderij, maar nu komt ook een ‘dreef’ in zuidelijke richting (naar rechts) duidelijk naar voren. En als je dan opnieuw de kaart ‘De Hooge Houve van Ossendrecht’ bekijkt zie je dan naar boven toe de aanzet van die ‘dreef’? Echter op kadastraal minuut zelf is de ‘dreef’ gericht op de tuinheuvel. In de bijbehorende OAT staat voor 106 de omschrijving ‘Dreef’, bij 105 iets met Koepel…’ en aan weerszijde van de ‘dreef’ en aan de noord- en westzijde van de tuinheuvel ‘hakhout’.
Den Berg op kadastraal minuut (verkleind). Bron: watwaswaar.nl
Wat een prachtig materiaal – hier ligt een kleinere studie naar deze tuin al kant en klaar voor een ondernemend student. Bergje, sterrenbos, prieel? Allemaal hoogst belangwekkend – goed gevonden Jan.
Nog even een toevoeging aan deze weblog ; kadastraal minuut.
Ben naar aanleiding van deze publicatie eens wezen kijken bij dat uitkijkpunt op de “hoge hoeve”, ik woon daar vlakbij. Na enig klimwerk is vanaf de top nog steeds de trapvormige structuur waar te nemen, door erosie (en graafwerk!) zwaar beschadigd, maar zeer interessant. Vond na verdere studie in de beeldbank van het Markiezenhof ook het “sterbos” terug: http://www.markiezenhof.nl/component/option,com_memorix/Itemid,35/lang,nl/task,topview/rpp,30/cp,2/CollectionID,1/RecordID,46054/PhotoID,BOZ009000009_O/ op deze kaart zie je maar liefst 3 sterbossen: op de hoge hoeve zelf, bij de hoeve Calfven en daartussen nog een grotere die, wat me bijzonder lijkt, tegen een heuvel op lag. Er is geen spoor van terug te vinden. Een van de genoemde andere uitkijkpunten ligt op het terrein van het waterwinbedrijf, ik ga daar nog eens kijken.
Leuk dat Fred van Hilten op een weblog van 3 jaar geleden terugkomt, is wezen kijken en ook nog eens extra info aanlevert. Ik heb gelijk naar de genoemde kaart gekeken. Mooi mooi. En voor het gemak een detail van die kaart hier toegevoegd: Carte du Marquisat de Berg op Zoom door J.B. Adam (1785 of 1789).
Heden werd mijn aandacht getrokken door een artikeltje in BN de Stem over het verdwenen landgoed Ruytershove bij Bergen op Zoom. Daarop nog eens gezocht in de beeldbank van het Markiezenhof, en daarvind ik zowaar een kaart van dit landgoed, met daarop na inzoomen duidelijk zichtbaar… een trapvormige pyramide, die als twee druppels water lijkt op die in Ossendrecht! Is hier sprake van een trend? Hier is de link: http://www.markiezenhof.nl/component/option,com_memorix/Itemid,35/lang,nl/task,topview/CollectionID,1/RecordID,69067/PhotoID,BOZ009001813/
Ook nu weer even een detail van de door Fred genoemde kaart (met midden-boven het bergje).
CAARTE ende MEETINGE Eene Buijtenplaats met de aengeleegen Gronden Genaamt Ruyters Hoove, Geleegen onder de, BUYTE POORTERYE der STADT BERGN OP TEN ZOOM (1788), J.B. Adan.
Bron: Beeldbank Historisch Centrum Het Markiezenhof.
Te lezen vallen o.a. Heerenhuys hoff, glaziet, vijver
Dat glaziet slaat mogelijk op het bergje. Maar is het woord nou glaziet of iets anders? Wie kent dat woord?
Glaziet, ik ken het woord niet, maar gok dat het iets met ijs (glace) te maken heeft. Dan zou het kunnen duiden op ijskelder of iets dat daarmee te maken heeft. Volgens mijn woordenboek is ijskelder in het Frans glacière, maar toch. CO
Hoogst intrigerend. Het woord “glaziet” komt ook terug op watwaswaar, kadasterkaart (minuutplan)no. 367. Als dit inderdaad een ijskelder betreft, geldt dit dan ook voor de “Hooge Houve” waar dit verhaal mee begon? Als dat zo is, zit die kelder daar dan nog in de heuvel? Dichtgegooid vanwege gevaar, omdat op dat terrein ooit een school was? Allemaal speculatie mijnerzijds natuurlijk.
Waarom bouwt men op slechts 15 km van elkaar, als tuinelement een “Azteekse” trapvormige piramide? Vooral vanaf de Hooge Houve moet het uitzicht adembenemend geweest zijn, vooral met de ondergaande zon.
Wie werpt hier licht op?
Fred, ik heb natuurlijk gelijk even gekeken.
Lastig te lezen, maar ik denk dat er ‘Glaisiet’ of ‘Glaisier’ staat. Dus net even anders dan het eerdere ‘glaziet’. Als er ‘Glaisier’ staat dan komt dat nog dichter bij het door Carla genoemde glacière…
T.a.v. het fenomeen (kunstmatig opgeworpen) bergje. Deze kwamen veel voor op buitenplaatsen. Zonder uitputtend te willen zijn, een serie namen: Amelisweerd (Bunnik), Bingerden (Angerlo), Groenendaal (Heemstede), Hof te Bergen (Bergen), Hofwijck (Voorburg), Kattenberg (Heiloo), Keukenhof (Lisse), Klarenbeek (Arnhem), Lichtenbeek (Arnhem), Ouderhoek (Nieuwersluis), Randenbroek (Amersfoort), Sorghvliet (Den Haag), Ter Meer (Maarssen), Twickel (Delden), Uit den Bosch (Haarlem), Vreedenhoff (Nieuwersluis), Zijdebalen (Utrecht).
In uw reactie zegt u dat het woord “glaziet” lastig is te lezen (ik heb de oorspronkelijke tekst niet zelf gelezen) en staat er misschien “gloriet” waarmee gloriette bedoeld zou kunnen zijn?
ik had even mailcontact gezocht met de heer Vermunt, gemeentelijk archeoloog van Bergen op Zoom. Uit zijn antwoord:
ik meen dat dit niet anders dan de aanduiding van een ijskelder (glacière) kan zijn.
Een verbinding met het woord ‘glacis’ lijkt me onwaarschijnlijk omdat dit Franse woord aan vestingbouwkundige werken voorbehouden is. Ik kan me niet voorstellen dat ze dit woord ook voor de sier-heuveltjes gebruikten.
Vorige week heeft deze piramide de Telegraaf gehaald: telegraaf.nl
Beter, hier wordt verwezen naar onze site: http://plazilla.com/piramide-ontdekt-in-brabant-er-zijn-er-zelfs-2-ontdekt