Tekening van een perceel grond gelegen in Ossendrecht aan “s Heeren Baan vaan den Aanwas na het Dorp”, H. Adan (1745)
Bron: Het Markiezenhof
Een tweede kaart uit de beeldbank van het Markiezenhof betreft ‘Tekening van een perceel grond gelegen in Ossendrecht aan “s Heeren Baan vaan den Aanwas na het Dorp” ‘ (Burgemeester Voetenstraat) met:
A, den hoff, vijver, en ten deel van de werff alwaar het huijs op staet
B, moes land, deel van de werff, waar de schuur op staet, ten west, en een dreef ten noort van de vijver
C, hoff en teras, ten oost van de vijver
Wat meteen opvalt is de aanduiding ‘Teras’. Met Ossendrecht Burgemeester Voetenstraat gezocht in Google Maps
En dan belandt je ten zuid-oosten (0,5 km) van de al gevonden ‘Hooge Houve’
In watwaswaar.nl is de bij de kaart genoemde straatnaam ‘Weg van het dorp naar den Aanwasch’ te vinden, zie kadastraal minuut, en in zuidelijke richting ‘Het Kasteele straatje’ (kaart linksonder). Het perceel zelf laat een rechthoekig omgracht terrein met 2 bruggen zien, en in noordelijke deel van het perceel nog een vijvertje. In Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden (1846) noemt van der Aa het voormalig kasteel van Ossendrecht.
Google Maps toont een woonwijk met de naamgeving Peeberg, en lijkt het ‘Teras’ niet hoger gelegen?
De noord-oostelijk punt van de wijk zou het ‘Teras’ moeten zijn (denk ik).
Eén van de kadastrale minuten (kaart rechtsonder) leidde overigens nog af. Vanuit het dorp gaat een laan met ‘opgaand geboomte’ op naar de Pottenberg (oostelijk van de ‘Hooge Houve’) met aldaar alweer een koepel.
Al met al 3 uitzichtspunten met al dan niet een tuinhuys, koepel of iets dergelijks als bekroning binnen een straal van een halve kilometer… Jan Holwerda
Op deze foto’s die ik 27-10-2011 maakte, is links het heuveltje, dat op de kaart als “Teras” aangeduid staat, nog te zien, en ligt precies zoals u beschreef in de noordoostelijke punt van wijk “De Peeberg”. Het heuveltje is ongeveer een meter hoog en ligt pal tegen de Trambaan aan. Hoewel de omgeving heuvelachtig is lijkt mij dit een kunstmatig heuveltje. Ik vermoed dat het is aangelegd met de grond van de toen gegraven vijver.
Dat dit honderden jaren oude “Teras” heuveltje er nog steeds is, is op zich natuurlijk al opmerkelijk. Maar wat bedoel je met “vijver”? Bedoel je de gracht, die zichtbaar is op de kaart? En lag binnen deze gracht ooit het kasteel van Ossendrecht?
En wat is er toch met die andere heuvel, die in dit artikel wordt genoemd? Deze ligt op het terrein van het waterbedrijf, en lijkt kunstmatig. Ik ben er geweest, het is een forse heuvel. Zou er een molen op gestaan hebben? Gezien de hoogte in het terrein een prima plaats om veel wind te vangen. Duidt de kaarsrechte weg vanaf die heuvel naar Ossendrecht daar ook niet op? Help….
Voor zover mij bekend heeft er nooit een molen gestaan. In hoeverre de heuvel op het terrein van de waterleidingmaatschappij kunstmatig is is mij niet bekend maar die heuvel stond vroeger in de volksmond bekend onder de naam “de Spokenberg”. In mijn jeugd, in de jaren 50, liep er een grintweg van de waterleidinggebouwen dwars door het bos naar de Vierwindenlaan, aangelegd door de waterleidingmaatschappij. Ter hoogte van die heuvel, enkele tientallen meters ten westen van die grintweg, waren hier en daar nog restanten van traptreden die aan de oostzijde van de heuvel omhoog liepen, te zien. Op enkele houten treden waren nog restanten van blauwe verf zichtbaar. De omgeving van de heuvel werd in de volksmond dan ook “de blauwe trapkes” genoemd.
In de jaren 80 ben ik nog wel eens bovenop de heuvel geweest en toen lagen er enkele oude bakstenen die grotendeels in het zand verborgen waren. De restanten van een bouwsel op dat uitkijkpunt ??
Fred, het woord vijver komt van de kaart: A, den hoff, vijver, en ten deel van de werff alwaar het huijs op staet. En er zl idd op de gracht gedoeld worden. Geen idee wat de locatie van het kasteel in geweest. Binnen de grachten? Geen idee.
Op basis van kaarten zeg ik dat Teras of terras ten noordwesten van de waterwinning van Evides liggen. Dus in de bosrand/bossen ten oosten van Trambaan 10. De de top stond volgens OAT bij kadastraal minuut een koepel (ca. 1826).
Hieronder top. kaart 1840 en 20xx
Jan, ik denk dat je locatie van het terras niet klopt. Het terras ligt juist ten noordoosten van de omgrachting, de fotos van Gabriel geven dit heuveltje goed weer.
De (veel grotere) heuvel op het terrein van het waterbedrijf, die Gabriel ook beschrijft, ligt ten oosten van de piramide, waar jij het terras plaatst. Die heuvel intrigeert, omdat-ie kunstmatig lijkt en er een kaarsrechte weg vanaf die heuvel naar Ossendrecht liep, wat op een functie duidt. Vandaar dat ik aan een (lang verdwenen) molen dacht. Het is bekend dat er in die buurt een molen is geweest, maar die lag volgens de heemkundekring iets noordelijker. Waar diende deze heuvel toch voor?
In het Universiteitsmuseum te Leiden bevindt zich een tekening uit ca. 1850 genaamd “Ossendrecht, van ’t Koepeltje, Antwerpen in ’t verschiet” die vanaf een hoogte gemaakt is: http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/UBL01:P310-1N026 .
Het lijkt er op, dat deze tekening vanaf dit koepeltje is gemaakt. Wellicht was de kunstmatige (?) heuvel ooit een uitkijkpunt zoals er destijds waren te Hoogerheide (ook ’t Koepeltje genaamd) en aan de Groote Meer te Ossendrecht. (zie ook artikel hierover in BN DeStem http://www.bndestem.nl/regio/bergen-op-zoom/na-naam-nu-feiten-over-de-brabantse-wal-1.474566).