Afgelopen zaterdag de tentoonstelling Tuinen bij Overijsselse Buitenplaatsen bezocht.
Ontwerpmateriaal van de hand van Marot, Husly, Blom, Zocher, Petzold, André, Poortman, Copijn, Springer en van Gessel; veelal originelen, soms een reproductie. Prenten, litho’s, schilderijen e.d. door Pronk, Schipperus, Rhijnvis Feith, Snebbelie en anderen. Ansichtkaarten, en oude en meer recente (lucht)foto’s. Materiaal uit archieven en particuliere collecties.
Als wel vaker gezegd, veel materiaal wel eens gezien (m.n. in boeken), maar in het echt zegt het zoveel meer! Ik wist bv niet dat die Petzold van Twickel meer dan 3m bij meer van 2m is. Of dat sommige kaarten en ontwerpen in kleur zijn. En een enkel object nog helemaal nooit gezien. Een zeer fraaie, voor mij onbekende, was een anoniem ontwerp voor Schoonheeten, ‘Ontwerp voor het Engelse Werk’ met een korte legenda c.q. aanwijzingen; gedateerd ca. 1780. Helaas heb ik geen foto of scan, maar de tekst kon ik wel overnemen:
A. Engelsche Bosjes, Partaires wijsse aangelegt, moeten alle met Bloemboomen van een tot vier voeten hoog beplant sijn, namelijk de buijtenkanten langs de allees moeten vier voeten sijn, en van binnen na rato van een tot 3 voeten hoog
B. twee Bosquetten in de Bosjes A. moeten met Bloemboomen, en somer off saatbloemen beplant worden.
B. in ’t Engelsebosch sijn bloemboomen op gras geplant van verscheiden soorten moeten alle opgaande sijn
C. Engels Bosch moet sijn van allehande soorten van boomen die bloemdragen opgaande tot 25 a 30 voeten
D. Een frans Bosquet, moeten alle vragdragende boomen sijn, als Franse Castanies, Moerbeesien, Persiken, Amandelen, Appelen, Peeren, Pruijmen, Karsen & alle opgaande boomen
Tentoonstellingen met dit soort materiaal ‘pakken’ mij! JH
Weldam, Edouard André (1885) Bron: Landgoed Weldam
Mogelijk toch nog iets gevonden over dat anonieme ‘Ontwerp voor het Engelse Werk’ voor Schoonheten.
In Atlas Overijsselse Buitenplaatsen meldt Jhr. Dr. H.W.M. van der Wyck:
Schoonheeten; kaart van een gedeelte van de plantageaanleg in de nabijheid van het huis uit het einde der 18de eeuw. Ongesigneerd, mogelijk door J.P. Posth in samenwerking met de architect P.W. Schonck, die hier werkzaam was. part. coll. Geen nadere gegevens omtrent deze kaart werden verstrekt. (het moge duidelijk zijn dat deze kaart niet in de doos met kaarten, de Atlas, zit)
Waar komt de opmerking ‘mogelijk door J.P. Posth in samenwerking met de architect P.W. Schonck’ nou vandaan?
De kwartcirkelvormige bouwhuizen van Schoonheeten zijn tussen 1762 en 1785 gebouwd. Waarschijnlijk naar ontwerp van P.W. Schonck. Door correspondentie tussen F.W. van der Borch van Verwolde en Schonck die o.a. op Verwolde (1776) werkte is bekend dat Schonck op Schoonheeten werd verwacht (1777). De aanleg van een zichtas en een vaste tweebogige toegangsbrug naar het voorplein worden ook aan hem toegedacht. En mogelijk heeft hij ook de eerste verandering in vroege landschapsstijl laten aanbrengen.
En wat betreft Posth, deze heeft na Schonck op Verwolde gewerkt (1795). Beide hebben ook een relatie met Het Loo. Verder zijn beide over een langere periode tijdsgenoten, Schonck leefde van 1735 tot 1823 en Posth van 1763 tot 1831.
Nu eens iemand die het bewuste ontwerp van Schoonheeten naast materiaal van Schonck en Posth legt en op mogelijke stijlovereenkomsten met de een dan wel de ander beoordeelt.
Het fraaie anonieme ontwerp voor Schoonheten, ‘Ontwerp voor het Engelse Werk’, staat afgebeeld in het boek Schoonheten & de Bentincks: Geschiedenis van landgoed, havezate en bewoners , W. Hoogeland (2006). Voor boek zie een weblog uit oct 2006. Ik had het boek nog niet eerder ingezien…